Pacyfikacja wsi Liszki
 Pomnik upamiętniający pomordowanych Polaków przez okupantów niemieckich w trakcje pacyfikacji Liszek | |
| Państwo |
Polska (okupowana przez III Rzeszę - Generalne Gubernatorstwo) |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data |
4 lipca 1943 |
| Liczba zabitych |
30 osób |
| Typ ataku |
egzekucja przez rozstrzelanie |
| Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 50°02′20,649″N 19°46′03,269″E/50,039069 19,767575
| |
Pacyfikacja wsi Liszki lub Pacyfikacja Liszek – pacyfikacja dokonana przez okupantów niemieckich nocą z 3 na 4 lipca 1943 we wsi Liszki w gminie Liszki w powiecie krakowskim. Była odwetem za działalność partyzancką Polaków w czasie II wojny światowej. Niemcy zamordowali wówczas 27 mężczyzn i 3 kobiety. Mordy na polskiej ludności dokonywano w ramach „akcji oczyszczania”[1][2].
Przebieg pacyfikacji[edytuj | edytuj kod]
Niemcy otoczyli kordonem całe Liszki, robili rewizje w domach, potem spędzili ludzi na łąkę i kazali leżeć nieruchomo, twarzą do ziemi. Była to niedziela, do Liszek przybywali też mieszkańcy okolicznych wiosek na mszę, byli tu zatrzymywani przez Niemców, żeby dołączyli do leżących na łące. Zatrzymanych brutalnie całodniowo przesłuchiwano i torturowano. Na koniec Niemcy - strzałem w tył głowy - zamordowali 30 osób. Do tortur i egzekucji doszło w stodole na wzgórzu „Maciejówka” w pobliżu kościoła św. Mikołaja. Po pacyfikacji okupanci nałożyli na wioskę kontrybucję i podpalili część zabudowań, zakazując gaszenia pożarów. Na koniec zmusili mężczyzn do wykopania rowu, do którego wrzucili ciała zamordowanych ludzi.
Niemcy przesłuchiwanym związywali ręce na plecach i za te ręce wieszali, potem bili po całym ciele. Przerażeni, wymęczeni po tym „przesłuchaniu” mieszkańcy byli wyprowadzani i dostawali nakaz leżenia na wzgórzu nazywanym Maciejówka.
Wśród śmiertelnych ofiar pacyfikacji był m.in. Antoni Suski ze znanej krakowskiej rodziny kupieckiej, której własnością były majątki ziemskie w Kryspinowie i Liszkach, oraz Józef Rospond, oficer rezerwy Wojska Polskiego, kierownik spółdzielni w Liszkach, skatowany przed rozstrzelaniem do nieprzytomności.
Pacyfikacja Liszek nie była jedyną w tym miejscu i czasie. 1 lipca 1943 r. niemieckie formacje policyjne przeprowadziły pacyfikację wsi Kaszów, mordując nie mniej niż 24 osoby[1][2][3][4][5][6][7][8].
Pacyfikacja Piekar[edytuj | edytuj kod]
Tego samego dnia przeprowadzono też pacyfikację sąsiedniej miejscowości Piekary, Niemcy spędzili mieszkańców na pastwisko nad Wisłą, gdzie musieli leżeć cały dzień bezruchu, bez jedzenia i wody. Dzięki interwencji żandarma pochodzenia austriackiego o nazwisku Pawluk który zapewnił o lojalności piekarskiej ludności względem Trzeciej Rzeszy, oraz sołtysa Józefa Ludwikowskiego, oprawcy odstąpili ostatecznie od egzekucji[8].
Śledztwo[edytuj | edytuj kod]
Po upadku PRL-u nieliczni żyjący jeszcze świadkowie tamtych wydarzeń, zeznali że bezpośrednią przyczyną akcji pacyfikacyjnej był napad na mleczarnię, dokonany przez oddział Gwardii Ludowej w nocy z 30 czerwca na 1 lipca 1943 r. we wsi Rybna.
Szacuje się akcje pacyfikacyjne, które przetoczyły się przez Generalne Gubernatorstwo w latach 1943-44 dotknęły około 10 tysięcy wsi[1][2][3][4][5][6][7].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Barbara Ciryt: Pacyfikacja Liszek sprzed 80 laty. Spędzili ludzi na wzgórze Maciejówka. Torturowali, kazali leżeć twarzą do ziemi. Dziennik Polski. [dostęp 2023-07-09]. (pol.).
- ↑ a b c Bogdan Gancarz: Liszki. Ofiara życia sprzed 80 lat. Gosc.pl. [dostęp 2013-07-09]. (pol.).
- ↑ a b Stanisław Rospond. Zginęli na polu chwały. Wydanie 3. Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, Kraków. ISBN 978-83-7216-787-3.
- ↑ a b Fajkowski i Religa 1981 ↓.
- ↑ a b Michał Płoszaj: 80. rocznica pacyfikacji Liszek. krakow.tvp.pl. [dostęp 2023-07-09]. (pol.).
- ↑ a b Kaszów – wszystko i wszystko: Pacyfikacja Kaszowa, Liszek, Rybnej. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-03)]. (pol.).
- ↑ a b IPN: Pacyfikacja wsi Kaszów. [w:] Leszek Trojan [on-line]. 08 2018. [dostęp 2018-06-21]. (pol.).
- ↑ a b Nie zapomnieli o pacyfikacji. Dziennik Polski. [dostęp 2013-06-28]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 166.