Palusznik krwawy

Palusznik krwawy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	palusznik
Gatunek	palusznik krwawy
	Nazwa systematyczna
	Digitaria sanguinalis (L.) Scop.; Fl. carniol. ed. 2, 1:52. 1771
Synonimy
	Panicum sanguinale L.; Digitaria ciliaris (Retz.) Koeler var. intercedens G. Beck; Digitaria ischaemum (Schreber) Muhlenberg var. praecox (T. Walter) Heynh.; Digitaria sanguinea Weber in Wiggers 1780;
	Panicum sanguinale L.; Digitaria ciliaris (Retz.) Koeler var. intercedens G. Beck; Digitaria ischaemum (Schreber) Muhlenberg var. praecox (T. Walter) Heynh.; Digitaria sanguinea Weber in Wiggers 1780;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Palusznik krwawy (Digitaria sanguinalis) – gatunek rośliny jednorocznej, należący do rodziny wiechlinowatych. Zwyczajowe nazwy: proso krwawe, proso krwiste, seroczeń. Zasięg naturalny obejmuje Europę Południową, Azję i Afrykę Północną. Zawleczony został do Ameryki Północnej, Australii i Afryki Południowej. We florze Polski jest archeofitem – występuje na całym niżu, ale niezbyt pospolicie^[4].

Morfologia

Pokrój: Rośnie w luźnych kępach. Cała roślina jest zwykle czerwonawo przebarwiona.
Łodyga: Źdźbło o długości 15-50 (70) cm, podzielone na 4-9 międzywęźli, pokładające się lub łukowato wznoszące.

Liście: Pochwy liściowe owłosione miękko lub przynajmniej z owłosionymi kolankami, zamknięte. Języczek błoniasty, krótki (do 2 mm długości) i tępy. Blaszki liściowe w pączku zwinięte, do 10 (rzadko 20 cm) długości i 3-8 mm szerokości. Na spodniej stronie owłosione. Środkowy nerw i dwa brzeżne białawe, brzegi liścia faliste.

Kwiaty: Zebrane w 5-10 kłosów palczasto wyrastających na szczycie źdźbła, każdy o długości 3-15 cm i trójkątnej na przekroju osi. Zwykle fioletowo nabiegłe, podłużnie lancetowate i ostre kłoski wyrastają parami (rzadziej do 5 na krótkiej gałązce). Mają 3-3,5 mm długości i 1 mm szerokości. Każdy z nich ma 3 plewy, przy czym druga, o połowę krótsza od trzeciej ma owłosiony szczyt, a trzecia brzegi.

Owoc: Podłużne, szkliste i żółtawe ziarniaki o długości do 2 mm i szerokości do 1 mm. Zamknięte w twardych plewkach.

Biologia i ekologia

Siedlisko: pola uprawne i ogrody (chwast), piaski. Kwitnie od lipca do października. Gatunek w wysokim stopniu samopylny. Źdźbła w dolnych węzłach zakorzeniają się. Unika gleb wapiennych, gleb zwięzłych i miejsc suchych. Na roślinie żerują gąsienice motyla górówka boruta^[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Eragrostion i Ass. Panico-Eragrostietum^[6].

Zmienność

Występuje u nas w dwu podgatunkach^[4]:

Digitaria sanguinalis subsp. sanguinalis – górne plewy są nagie lub tylko nieco owłosione na nerwach.
Digitaria sanguinalis subsp. pectiniformis Henrard – wewnętrzne plewy mają sztywno, szczeciniasto owłosione brzegi. Jest rzadki.

Zastosowanie

Nasiona tej rośliny od bardzo dawna były zbierane przez ludzi jako pokarm. W okresie średniowiecza była nawet uprawiana jako roślina zbożowa, wyrabiano z niej kaszę.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
↑ J.-P. Lonchamp: Index Synonymique de la Flore de France. 1999. [dostęp 2007-12-09]. (fr.).
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Warmia i Mazury. Informator turystyczno=przyrodniczy. [dostęp 2009-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-09-21)].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

Marian (red.) Falkowski: Trawy polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982. ISBN 83-09-00593-8.
Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).

[3] J.-P. Lonchamp: Index Synonymique de la Flore de France. 1999. [dostęp 2007-12-09]. (fr.).

[A-4] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[5] Warmia i Mazury. Informator turystyczno=przyrodniczy. [dostęp 2009-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-09-21)].

[6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]