Parafia Ewangelicko-Augsburska w Elblągu
 Kaplica św. Anny w Elblągu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Kosynierów Gdyńskich 25, 82-300 Elbląg |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| kaplica | |
| Filie | |
| Proboszcz |
ks. kmdr por. Marcin Pilch |
Położenie na mapie Elbląga  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
 54°09′40,859″N 19°24′33,030″E/54,161350 19,409175
| |
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Elblągu – luterańska parafia w Elblągu, należąca do diecezji pomorsko-wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Siedziba parafii mieści się przy ulicy Kosynierów Gdyńskich[1]. Nabożeństwa prowadzone są w kaplicy św. Anny, zlokalizowanej przy Parku Traugutta[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W strukturach Ewangelickiego Kościoła Unii Staropruskiej Elbląg był stolicą okręgu kościelnego, który w 1817 skupiał na terenie miasta parafie św. Anny, Bożego Ciała, św. Ducha, Marii Panny i Trzech króli, a także parafie w Jegłowniku, Kępkach, Kmiecinie, Łęczu, Próchniku, Marzęcinie, Milejewie, Myszewie, Pomorskiej Wsi i Przezmarku. Okręg zamieszkiwało 29 600 wiernych[3].
Według danych z 1913 do tutejszego okręgu kościelnego należały na miejskie parafie św. Anny (posiadająca 14 337 wiernych, pracowało w niej 2 księży), Bożego Ciała (13 712 wiernych, 2 księży), Marii Panny (7 728 wiernych, 3 księży), Trzech Króli (15 881 wiernych, 2 księży), a poza Elblągiem - w Jegłowniku, Kmiecinie, Łęcze, Próchniku, Tolkmicku, Marzęcinie, Milejewie, Myszewie, Pomorskiej Wsi, Przezmarku i Zawadzie (jako parafia Elbląg - św. Pawła)[3].
W 1945 na terenie Elbląga pozostał proboszcz parafii przy kościele św. Anny, ks. August Oswald Westren-Doll. Wobec niemożności użytkowania tej świątyni na skutek uszkodzenia budynku, nabożeństwa prowadził w kaplicy urządzonej w budynku plebanii oraz w kaplicy cmentarnej. Odbywała się również nauka konfirmacyjna, uwieńczona uroczystością konfirmacji mającą miejsce w kaplicy cmentarnej w dniu 20 maja 1945[4][2]. Parafia zakończyła działalność w połowie czerwca 1946, kiedy to proboszczowi nakazano opuszczenie miasta, na skutek czego wyemigrował do Niemiec[4]. Kaplica cmentarna została zajęta przez kościół rzymskokatolicki[2]. W Elblągu mieszkało wówczas 2500 ewangelików narodowości niemieckiej oraz 176 polskiej[4].
Po zakończeniu II wojny światowej ewangelicy z terenów, które weszły w skład Polski, zostali objęci opieką duszpasterską Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL. Organizacji struktur tego kościoła na terenie Pobrzeża Gdańskiego przewodniczył od lutego ks. Zygmunt Michelis, a od listopada tego roku - ks. Edward Dietz. Jako proboszcz parafii w Sopocie ks. Dietz nawiązał kontakty z wiernymi zamieszkującymi okoliczne tereny, w tym Elbląg. Czynił starania o odzyskanie kościołów zajętych przez inne wyznania, od 1950 wnioskował o przywrócenie ewangelikom kościoła w Mikołajkach Pomorskich[4], gdzie nabożeństwa wznowiono w 1951[5].
W 1950 dzięki ks. Dietzowi w Elblągu została utworzona stacja kaznodziejska parafii w Sopocie. Miejscem sprawowania nabożeństw stała się kaplica powstała w budynku przy ul. Kosynierów Gdyńskich, należącym do parafii i pełniącym uprzednio funkcje mieszkalne. Nabożeństwa prowadzone były wówczas co dwa tygodnie, kazania wygłaszał optyk Tadeusz Radomski, a podczas nabożeństw komunijnych - ksiądz z Pasłęka. Funkcjonowała także kancelaria[4]. Od 15 października 1953 do 31 lipca 1957 nad miejscowymi ewangelikami opiekę duszpasterską sprawował ks. senior Edmund Friszke[3].
Elbląg stał się na powrót samodzielną parafią w na początku lat 60. XX wieku. Jej obszarem działania stał się ówczesny powiat elbląski, parafia administrowana była przez proboszcza sopockiego[4].
W I połowie lat 70. XX wieku miejscowa kaplica stała się oficjalnie współwłasnością Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego[4].
W latach 70. na mocy decyzji Wydział do Spraw Wyznań w Gdańsku kościół w Mikołajkach Pomorskich stał się urzędowo własnością parafii luterańskiej. Utworzono tam stację kaznodziejską parafii sopockiej, natomiast od połowy lat 70. administrację nad tym zborem przejęła parafia w Elblągu[4].
Po reformie administracyjnej z 1975 obszar parafii rozciągnięto na nowo utworzone województwo elbląskie. Parafia w dalszym ciągu nie posiadała własnego duszpasterza i administrowana była przed proboszcza z Sopotu[4].
W 1982 opieka nad wiernymi z Elbląga została przekazana w ręce księży diecezjalnych. 15 marca 1982 na mocy decyzji ks. bp. Janusza Narzyńskiego działającego z upoważnienia Konsystorza, Elbląg zaczął być obsługiwany przez ks. Alfreda Tschirschnitza, wikariusza parafii w Ostródzie, przy zachowaniu przez niego dotychczasowego stanowiska. Wraz z końcem lutego 1984 ks. Tschirschnitz został na prośbę seniora diecezji zwolniony z pracy na rzecz parafii elbląskiej[3][5].
Formalnie Elbląg był nieprzerwanie administrowany od 1947 przez proboszczów z Sopotu. Własnego duszpasterza parafia elbląska otrzymała w 1997, został nim sopocki wikariusz ks. Wojciech Rutkowski, który zamieszkał na terenie Elbląga[4]. W 2002 pracę w parafii w Elblągu rozpoczął ks. Marcin Pilch, który w 2007 objął stanowisko proboszcza[6].
18 czerwca 2022 miała miejsce uroczystość poświęcenia kaplicy św. Anny, dawnej kaplicy cmentarnej przy kościele św. Anny, która stała się miejscem nabożeństw elbląskich ewangelików, zbierających się wcześniej w kaplicy w budynku parafialnym. Kaplica ta, zajęta po II wojnie światowej przez katolików, w 1992 została przekazana kościołowi greckokatolickiemu, który użytkował ją do 2021 jako cerkiew św. Jana Chrzciciela. Następnie obiekt został zwrócony ewangelikom[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Elbląg. luteranie.pl. [dostęp 2022-06-20].
- ↑ a b c d Ewangelicy wrócili do siebie. portel.pl. [dostęp 2022-06-20].
- ↑ a b c d Rudolf Bażanowski, Kościoły i parafie diecezji mazurskiej. Przeszłość i teraźniejszość. Tom I, Olsztyn: Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, 2019, s. 116-117, ISBN 978-83-941294-2-2.
- ↑ a b c d e f g h i j Robert Ziemiański. Duszpasterstwo protestanckie na terenach obecnej diecezji elbląskiej w latach 1945-1999. „Studia Elbląskie”. 2, s. 194-198, 2000.
- ↑ a b Rudolf Bażanowski, Kościoły i parafie diecezji mazurskiej. Przeszłość i teraźniejszość. Tom I, Olsztyn: Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, 2019, s. 331-332, ISBN 978-83-941294-2-2.
- ↑ Marta Kowalczyk: Święte dni luteran. Elbląska Gazeta Internetowa Portel. [dostęp 2020-10-05].