Parafia Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Brzozie
53°01′40″N 18°00′43″E/53,027778 18,011944 Kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
86-061 Brzoza |
| Data powołania |
1924 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Proboszcz |
ks. Wojciech Szukalski |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne | |
Położenie na mapie gminy Nowa Wieś Wielka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego  | |
| 53°01′40″N 18°00′43″E/53,027778 18,011944
| |
| Strona internetowa | |
Parafia Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Brzozie – rzymskokatolicka parafia w dekanacie Łabiszyn diecezji bydgoskiej.
Zasięg[edytuj | edytuj kod]
Parafia obejmuje wieś Brzoza, a także miejscowości: Chmielniki, Emilianowo, Kobylarnia, Nowe Smolno, Olimpin oraz Piecki[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do 1924 r. kościołem parafialnym dla Brzozy była fara bydgoska. W 1915 r. w Przyłękach miejscowa gmina wyznaniowa wystawiła niedużą świątynię[2], która służyła ewangelikom.
Starania o powołanie nowej parafii rzymskokatolickiej w Brzozie podjęto w 1921 roku. Wojewoda poznański w piśmie do konsystorza gnieźnieńskiego z 13 lutego tego roku informował, że mieszkańcy Brzozy pragną mieć kościół parafialny w swojej wsi, gdyż są zbyt oddaleni od kościoła parafialnego w Bydgoszczy. Na przeszkodzie stanął brak kaplicy, na którą proponowano zamienić zbór w Przyłękach, względnie spichlerz w Brzozie[3].
10 kwietnia 1924 r. arcybiskup gnieźnieński Edmund Dalbor z dotychczasowej bydgoskiej parafii farnej erygował pięć nowych parafii, w tym cztery parafie w Bydgoszczy oraz parafię Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Brzozie-Przyłękach. Obejmowała ona miejscowości z dawnej parafii bydgoskiej: Brzozę wraz z osadą przy jeziorze Jezuickim, Ciele, Emilianowo, Łażyn, Piecki, Prądki, Przyłęki, Stryszek, Zielonkę, oraz miejscowości dotychczas należące do parafii łabiszyńskiej: Czynowiec, Kobylarnię, Olimpin, Antoniewo, Smolno i Wałownicę[4]. Za kościół parafialny miała służyć tymczasowo kaplica poewangelicka w Przyłękach, a za plebanię domek we wsi[3]. Dekret wszedł w życie 1 maja 1924 roku.
Liczba wiernych parafii wynosiła początkowo 1207 osób[2]. W 1924 roku do parafii w niedziele i święta dojeżdżał z Bydgoszczy ks. kanonik Jan Konopczyński. Pierwszym stałym administratorem nowej parafii z siedzibą w Przyłękach był ks. Stanisław Budrys, w latach 1927–1932 ks. Feliks Kaszuba, a następnie ks. Franciszek Ksawery Laczkowski, zamordowany przez Niemców w bydgoskiej Dolinie Śmierci w 1939 roku[2].
Ks. Budrys chciał przebudować byłą ewangelicką szkołę w Przyłękach na plebanię, do czego jednak nie doszło wskutek sprzeciwu mieszkańców Brzozy. 26 października 1925 r. powołali oni komitet budowy kościoła w Brzozie, który stopniowo zyskiwał poparcie władz administracyjnych. W 1934 roku dzięki staraniom ks. Laczkowskiego oraz starosty bydgoskiego, rozpoczęto budowę kościoła. Miejsce wybrane pod nową świątynię wybrano nieprzypadkowo – w styczniu 1919 r. toczyły się tutaj walki w czasie powstania wielkopolskiego. 17 czerwca 1934 r. kamień węgielny pod budowę poświęcił arcybiskup gnieźnieński Antoni Laubitz. Kosztem 10 tys. złotych wybudowano w ciągu 3 lat świątynię według projektu Stefana Cybichowskiego[5].
W październiku 1937 r. proboszcz parafii Najświętszego Serca Jezusa w Bydgoszczy ks. Kazimierz Stepczyński poświęcił kościół w Brzozie, który stał się świątynią parafialną, natomiast kaplica w Przyłękach stała się kościołem filialnym[2]. 15 maja 1938 r. kościół w Brzozie został konsekrowany przez prymasa Polski kard. Augusta Hlonda. Według aktu erekcyjnego kościół i parafia otrzymały wezwanie Matki Boskiej Częstochowskiej Królowej Korony Polskiej.
W okresie międzywojennym dosyć prężnie rozwijały się w parafii różnego rodzaju bractwa i stowarzyszenia chrześcijańskie, m.in. bractwa: Matek Chrześcijańskich, Różańca Św., Rozkrzewiania Wiary, Dzieciątka Jezus, Wstrzemięźliwości, Trzeci Zakon św. Franciszka, Apostolat Modlitwy, Akcja Katolicka, Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, Katolickie Stowarzyszenie Mężów i Kobiet, Krucjata Eucharystyczna oraz Stowarzyszenie Straży Pożarnej[3]. W latach 30. XX w. liczba katolików w parafii wynosiła ok. 1300 osób, co stanowiło ok. 46% ludności całej parafii.
W czasie II wojny światowej władze hitlerowskie odebrały świątynię katolikom i przekazały w użytkowanie ewangelikom. Polacy gromadzili się na modlitwę w kościele filialnym w Przyłękach, ale wkrótce i tę świątynię zamknięto. Po zakończeniu wojny kościoły w Brzozie i Przyłękach ponownie zostały przejęte przez katolików[3].
W 1946 r. utworzono parafię Matki Boskiej Bolesnej w Cielu, która objęła część dotychczasowej parafii Brzoza-Przyłęki, m.in. wsie Prądki, Zielonka i Ciele. Opiekę duszpasterską nad nowo utworzoną parafią sprawował proboszcz Brzozy Stanisław Mocny, który dojeżdżał do Ciela do roku 1963[2].
Pierwszym administratorem parafii Brzoza-Przyłęki po II wojnie światowej był ks. Jan Jarocki, któremu 7 marca 1945 r. powierzono okręg duszpasterski składający się także z parafii w Nowej Wsi Wielkiej. 1 listopada 1946 r. na miejsce ks. Jarockiego (który pozostał w Nowej Wsi Wielkiej) parafię w Brzozie-Przyłękach otrzymał w zarząd ks. Edward Kaczyński, a od 15 lutego 1947 r. ks. Stanisław Mocny. Liczba parafian zwiększała się stopniowo od 1370 w 1947 roku do 1526 w 1967 roku i 2430 w 1994 roku[3].
25 marca 2004 r. parafia znalazła się w strukturach nowo powstałej diecezji bydgoskiej, a 1 września 2008 r. w dekanacie Łabiszyn.
7 października 2009 roku biskup bydgoski Jan Tyrawa wydzielił z parafii w Brzozie nową parafię Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Przyłękach, której świątynią parafialną została kaplica w Przyłękach.
Proboszczowie[edytuj | edytuj kod]
Lista proboszczów w parafii[3]:
- 1924–1927 : ks. Stanisław Budrys (ur. 1889, wyśw. 1916[6][7])
- 1927–1932 : ks. Feliks Kaszuba
- 1932–1939 : ks. Franciszek Ksawery Laczkowski – budowniczy kościoła, zamordowany przez Niemców w bydgoskiej Dolinie Śmierci w listopadzie 1939 roku, po wojnie jego zwłoki ekshumowano i 13 maja 1947 r. złożono na cmentarzu parafialnym w Brzozie[3].
- 1945–1946 : ks. Jan Jarocki
- 1946–1947 : ks. Edward Kaczyński
- 1947–1985 : ks. Stanisław Mocny
- 1985–1986 : ks. Ryszard Kiełczewski
- 1986–1989 : ks. Jan Graczyk
- 1989–2014 : ks. Bogusław Kühn
- od 2014 : ks. Wojciech Szukalski
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brzoza – Parafia pw. NMP Królowej Polski. diecezja.bydgoszcz.pl. [dostęp 2017-04-29].
- ↑ a b c d e Gmina Białe Błota. Wczoraj – dziś – jutro. Praca zbiorowa pod red. Stanisława Płotkowskiego. Urząd Gminy Białe Błota 1998. ISBN 83-87586-02-1
- ↑ a b c d e f g Parafia pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Brzozie. [w:] Myszka Łukasz: Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego do 2002 roku. ISBN 83-89734-14-1. Bydgoszcz 2006
- ↑ Jarkiewicz Zenon: Dekret ks. kardynała Edmunda Dalbora z 1924 r. o podziale parafii rzymskokatolickich w Bydgoszczy."Kronika Bydgoska" XIV (1992), Bydgoszcz 1993
- ↑ Wysocka Agnieszka: Kościoły projektu Stefana Cybichowskiego w Bydgoszczy i okolicach miasta. [w.] Kronika Bydgoska XXX 2008. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2009. ISSN 0454-5451
- ↑ Jerzy Filipowicz: Album kapłanów dyecezyi łucko-żytomierskiej i kamienieckiej. Kijów: 1917, s. 15. (pol.).
- ↑ Ks. Budrys Stanisław. pallotyni.kiev.ua. [dostęp 2021-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-14)]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Brzoza – Parafia pw. NMP Królowej Polski. diecezja.bydgoszcz.pl. [dostęp 2017-04-29].