Sikora górska
| Poecile gambeli[1] | |||
| (Ridgway, 1886) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sikora górska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Sikora górska[4] (Poecile gambeli) – gatunek małego ptaka z rodziny sikor (Paridae) występujący w zachodniej części Ameryki Północnej. Nie jest zagrożony.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Tak jak inne gatunki sikor z rodzaju Poecile czasem jest umieszczana w ogólnym rodzaju Parus, ale wyniki szeroko zakrojonych badań morfologiczno-genetycznych wyraźnie pokazują, że razem z innymi spokrewnionymi gatunkami sikor z północnej półkuli sikora górska tworzy osobny rodzaj Poecile. Wyróżnia się od 4 do 6 podgatunków P. gambeli (zob. rozdział Podgatunki).
Epitet gatunkowy upamiętnia Williama Gambela – amerykańskiego badacza, przyrodnika i kolekcjonera okazów[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd zewnętrzny
- Czarna „czapeczka” i gardło; charakterystyczne białe brwi; duże białe policzki; pierś, podskrzydle i dół ciała jasnoszare; skrzydła i ogon ciemnoszare; krótki czarny dziób. Samice i młode ptaki ubarwione są tak samo jak samce.
- Rozmiary
- Długość ciała 13,5–15 cm[2].
- Masa ciała
- Od 8,2 do 13,5 g[2].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Sikora górska jest ptakiem osiadłym, który zamieszkuje obszary górskie w pasmie Kordylierów i Gór Kaskadowych oraz mniejsze okoliczne górskie pasma i wyżyny od południowego Jukonu (zachodnia Kanada), aż do północnej granicy Meksyku.
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Latem na ogół spotykana jest od 3500 metrów wzwyż nawet powyżej linii drzew, ale zimą często jest widziana w dolinach. Tak jak wiele innych sikor z rodzaju Poecile gromadzi zapasy żywności, aby przetrwać zimę. Jest gatunkiem monogamicznym tworzącym pary na całe życie albo na kilka lat, ale w zimie często łączy się z innymi małymi ptakami w wielogatunkowe stada. Najczęściej spotykana jest przez cały rok w lasach dominowanych przez sosnę żółtą i sosnę wydmową, latem też wśród topoli osiki, a w zimie wśród jałowców.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Owady i ich larwy wiosną, latem i jesienią; nasiona i owoce drzew i innych roślin przez cały rok. Często widywana jest zawieszona do góry nogami, gdy próbuje się dostać do pożywienia. Na zimę robi zapasy żywności, które chowa w szparach w korze i pod ściółką leśną.
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
- Gniazdo
- Opuszczone dziuple dzięciołów lub naturalne wgłębienia w drzewach. Samica buduje gniazdo o fundamentach z mchu i trawy, dodając miękką sierść i pióra na samą górę.
- Jaja, wysiadywanie, pisklęta
- Samica składa od 5 do 9 jaj[2][6] w połowie wiosny (im bardziej na północ, tym później) i wysiaduje je przez około 14 dni. Przez ten czas jest karmiona przez partnera, ale jeśli opuszcza gniazdo, to przykrywa jajka sierścią i piórami. Przez następne 21 dni młode są karmione przez oboje rodziców, dopóki młode nie opuszczą gniazda. Pozostają na terytorium rodziców przez następne 2 lub 3 tygodnie, zanim nie odlecą poszukać swego własnego terytorium.
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Zwykle wyróżnia się cztery podgatunki P. gambeli[2][7][8][9]:
- P. gambeli baileyae – pacyficzne zbocza Gór Skalistych w zachodnich USA i zachodniej Kanadzie.
- P. gambeli inyoensis – środkowe Góry Skaliste w zachodnich USA (południowo-wschodni Oregon i południowe Idaho na południe po środkowo-wschodnią Kalifornię i północno-zachodnią Arizonę).
- P. gambeli gambeli – najbardziej rozlegle występujący podgatunek: zachodnio-środkowe USA (wschodnie Góry Skaliste od środkowej Montany na południe po Nowy Meksyk i zachodni Teksas).
- P. gambeli atratus – północna Kalifornia Dolna w północno-zachodnim Meksyku.
Niektórzy autorzy wyróżniają jeszcze dwa podgatunki P. gambeli[10][11]:
- P. gambeli abbreviatus – południowo-zachodnia Kanada i góry wybrzeży północnej Kalifornii (czasem uznawany za rasę P. gambeli baileyae).
- P. gambeli wasatchensis – centralne i południowe Idaho, południowo-zachodnie Wyoming i północne Utah (czasem uznawany za rasę P. gambeli inyoensis lub P. gambeli gambeli).
Proponowany podgatunek P. gambeli grinnelli (Idaho) nie jest obecnie uznawany i traktuje się go jako synonim P. gambeli baileyae[2].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN sikora górska klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2017 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji lęgowej na 7,5 miliona osobników[6]. Według szacunków North American Breeding Bird Survey, liczebność populacji pomiędzy 1966 a 2014 rokiem spadła o 53%[6], jednak BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Poecile gambeli, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.), Handbook of the Birds of the World, t. 12: Picathartes to Tits and Chickadees, Barcelona: Lynx Editions, 2007, s. 715, ISBN 84-96553-42-6.
- ↑ a b Poecile gambeli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko, Rodzina: Paridae Vigors, 1825 - sikory - Tits, chickadees (wersja: 2020-07-21), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2021-12-15].
- ↑ gambeli, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-15] (ang.).
- ↑ a b c Mountain Chickadee Life History, [w:] All About Birds [online], Cornell Lab of Ornithology [dostęp 2021-12-15] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.), IOC World Bird List (v11.2) [online] [dostęp 2021-12-15] (ang.).
- ↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2021-12-15].
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2021-12-15].
- ↑ McCallum i inni, Mountain Chickadee (''Poecile gambeli''), version 1.0, [w:] Birds of the World (A. F. Poole & F. B. Gill, Editors) [online], Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020 [dostęp 2021-12-15] (ang.).
- ↑ Sikora górska (''Poecile gambeli'') Ridgway, 1886 [online], Avibase [dostęp 2021-12-15].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Alderfer J.; 2005: Complete Birds Of North America; National Geographic Society.
- Alderfer J., Dunn J.; 2006: National Geographic Field Guide to the Birds of North America, Fifth Edition; National Geographic Society.
- Gill, Frank B.; Slikas, Beth & Sheldon, Frederick H.. Phylogeny of titmice (Paridae): II. Species relationships based on sequences of the mitochondrial cytochrome-b gene. „The Auk”. 122, s. 121–143, 2005. DOI: 10.1093/auk/122.1.121.
- Kaufman K.; 2005: Field Guide to Birds of North America; Houghton Mifflin.
- birdhouses101.com, BirdLife International, Birdweb.com, Cornell Lab of Ornithology, whatbird.com, zipcodezoo.com.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Mountain Chickadee. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).