Perkoz rogaty
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
|
||
| Podiceps auritus[1] | ||
| (Linnaeus, 1758) | ||
.jpg) |
||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | perkozowe | |
| Rodzina | perkozy | |
| Rodzaj | Podiceps | |
| Gatunek | perkoz rogaty | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 |
||
| Zasięg występowania | ||
 zimą latem |
||
Perkoz rogaty (Podiceps auritus) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny perkozów, zamieszkującego północną i środkową Eurazję od Półwyspu Skandynawskiego po Kamczatkę oraz północną część Ameryki Północnej. W Polsce nielicznie gniazduje na Białostocczyźnie, poza tym widywany na przelotach (głównie jesienią lub wiosną). Bardzo nielicznie zimujący.
- P. a. auritus (Linnaeus, 1758) – tereny lęgowe w Palearktyce: od Islandii i okolic Bałtyku po Kamczatkę. Zimowiska leżą od Morza Północnego po Morze Kaspijskie i u wybrzeża Japonii i Chin[4]
- P. a. cornutus (Gmelin, JF, 1789) – północna Ameryka Północna – centralna Alaska po centralną Kanadę i północno-zachodnie i północno-centralne USA; izolowane populacje lęgną się w Quebecu (Wyspy Magdaleny). Zimowiska rozciągają się od Aleutów po Kalifornię i od Nowej Szkocji po Teksas[4].
W Polsce najłatwiej te perkozy spotkać w trakcie przelotów wiosennych, sporadycznie na wschodnie kraju zdarzają się lęgi (północna i północno-wschodnia Białostocczyźnie, m.in. Stawy Dojlidzkie). Rzadziej te ptaki można zaobserwować jesienią, sporadycznie zimą[5].
- Cechy gatunku
- Upierzenie godowe - na bokach głowy trójkątne czuby z żółtych albo pomarańczowych piór (rogi od których bierze się nazwa), pod nimi niewielka kryza z czarnych piór, która może się rozpościerać - wierzch głowy jest zatem dwubarwny. Szyja i boki rdzawe, brzuch jasny, wierzch ciała i głowa ciemna. Upierzenie spoczynkowe jesienią i zimą - strona grzbietowa ciemna z brązowo obrzeżonymi piórami, boki i spód biały, głowa z wierzchu czarna, a na policzkach biała. Ciemna pręga przez oko, podobny do perkoza zausznika. Nie nurkują głęboko, często żerując na powierzchni. W odróżnieniu od perkoza czarnoszyjego dziób u tego gatunku jest spiczasty na końcu.
Na rozwiniętym skrzydle widoczne jest białe lusterko i biała plama przy zagięciu przy tułowiu. W pobliżu lęgowiska słychać jego okrzyki "bi, bi, bi" podobne do głosu perkoza rdzawoszyjego. W czasie toków wydaje specyficzne "guy" i "gwirt".
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 31–38 cm[4]
rozpiętość skrzydeł: 60–65 cm[5]
masa ok. 300–470 g[4] - Biotop
- Niewielkie, płytkie zbiorniki śródlądowe. Zimą i na przelotach widywane na większych niezamarzających stawach, jeziorach, a nawet wzdłuż wybrzeży morskich. Tereny lęgowe obejmują słodkowodne zbiorniki i magna z fragmentami otwartej wody lub ustronne obszary większych jezior i rzek. Zimowiska znajdują się głównie na morskich wybrzeżach, w tym chronionych zatokach, okazjonalnie na otwartych wodach; w południowej części zasięgu również na wodach słodnich, zwłaszcza większych jeziorach i systemach rzecznych[4].
- Gniazdo
- Budowane przez obojga rodziców zazwyczaj na wodzie w strefie rzadkich trzcin lub innych roślin wodnych wystających ponad powierzchnię, nawet w małych zbiornikach i zatokach rzecznych. Gniazdo stanowi pływająca, jednak zazwyczaj zakotwiczona za pomocą wbudowanych w nie roślin, sterta butwiejących roślin wodnych i błotnych. Gniazduje pojedynczo lub w małych koloniach[4].
- Wysiadywanie i wychowywanie młodych
- W zniesieniu może znajdować się od 1 do 8 jaj, jednak zazwyczaj jest to 4-5 w Europie i 5–7 w Ameryce Północnej. Inkubacja trwa 22–25 dni[4]. Młode od razu opuszczają gniazdo, zagniazdowniki. Mimo to nie pływają po wodzie, ale kryją się w piórach na grzbiecie ptaków dorosłych tak głęboko, że widoczne są tylko ich główki. Przywiązanie jest tak silne, że stare ptaki nawet nurkują z pisklętami na plecach, pielęgnują je i karmią. Upierzenie piskląt jest podobne do szaty spoczynkowej dorosłych, ale grzbiet mają brunatny z ciemnobrązowymi plamami z boku głowy i na karku oraz białą plamką za okiem. Młode uzyskują zdolność lotu po 55–60 dniach (to dłużej niż u zausznika, którego biologia rozrodu jest podobna)[5].
- Pożywienie
- Pożywienie stanowią głównie stawonogi i ryby, które na zimowiskach tworzą przeważającą część diety. Podczas zimowania perkozy rogate jedzą również skorupiaki (głównie wioślarki, obunogi i dziesięcionogi). Do łapanych stawonogów należą m.in. chrząszcze, ważki, jętki, chruściki. Okazjonalnie zjadają również mięczaki i robaki[4].
- Ochrona
- Objęty ochroną gatunkową ścisłą.
Przypisy
- ↑ Podiceps auritus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ BirdLife International 2012, Podiceps auritus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2014.3 [dostęp 2015-03-11] (ang.).
- ↑ F. Gill & D. Donsker: Grebes, flamingos & tropicbirds. IOC World Bird List (v6.1). [dostęp 9 kwietnia 2016].
- ↑ a b c d e f g h Llimona, F., del Hoyo, J., Christie, D.A., Jutglar, F., Garcia, E.F.J., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J.: Horned Grebe (Podiceps auritus). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. Pełna wersja dostępna w ramach Species of the Month
- ↑ a b c Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. T. 1. Warszawa: MULTICO, 2010, s. 108. ISBN 9788370739454.
Bibliografia[edytuj]
- Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
Zobacz też[edytuj]
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Slavonian Grebe Podiceps auritus (ang.). BirdGuides. [dostęp 28 kwietnia 2010].
