Petunia
 Petunia ogrodowa (odmiana z grupy surfinii) | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
petunia |
| Nazwa systematyczna | |
| Petunia Juss. Ann. Mus. Natl. Hist. Nat. 2: 215. 1803 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Petunia axillaris (Lam.) Britton, Stern & Poggenb[3] | |
Petunia (Petunia Juss.) – rodzaj roślin z rodziny psiankowatych. Obejmuje ok. 35[4]–40[5] gatunków. Rośliny te występują naturalnie w ciepłych obszarach Ameryki Południowej[4][5]. Nazwa petun w języku południowoamerykańskich Indian oznacza tytoń. Gatunki petunii są rzeczywiście z nim spokrewnione i mają również podobne działanie narkotyczne[6]. W naturze rośliny te rosną nad strumieniami na obszarach pustynnych, na otwartych terenach piaszczystych w górach i nad morzem[4]. Mieszańcowego pochodzenia petunie ogrodowe (główne gatunki rodzicielskie to P.axillaris i P. integrifolia) są popularnie uprawiane jako rośliny ozdobne. Wyhodowano ponad 200 ich kultywarów, a obrót nimi w 2005 szacowany był na blisko 100 mln dolarów[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne, dwuletnie i dość krótko żyjące byliny osiągające do 1 m wysokości[4].
- Liście
- Pojedyncze, często miękkie i gruczołowato (lepko) owłosione[4].
- Kwiaty
- Pięciokrotne, otwierające się sukcesywnie i pachnące zwłaszcza o zmroku. Kielich zrosłodziałkowy, rurkowaty. Korona kwiatu z płatków zrośniętych zwykle na całej swojej długości, kształtu lejkowatego i barwy białej, różowej, fioletowej, sano żółtej i czerwonej, u odmian uprawnych także w najróżniejszych mieszankach barw, też paskowane, plamiaste, z podwojonymi płatkami. Pręciki równej długości są cztery, jeden wykształca się jako pratniczek. Zalążnia górna, dwukomorowa, z licznymi zalążkami, szyjka słupka pojedyncza, zakończona zaokrąglonym znamieniem[4].
- Owoce
- Suche torebki otwierające się dwiema klapkami, zawierające dużą liczbę drobnych, brązowych nasion[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj z podrodziny Petunioideae w obrębie rodziny psiankowatych (Solanaceae)[7]. Do tego rodzaju bywają też włączane podobne, ale o mniejszych kwiatach rośliny z rodzaju Calibrachoa, z których wyhodowano także popularne w uprawie odmiany takie jak 'Million Bells'[4].
- Wykaz gatunków (taksony zweryfikowane według The Plant List)[8]
- Petunia altiplana Ando & Hashimoto
- Petunia axillaris (Lam.) Britton, Stern & Poggenb.
- Petunia bajeensis T. Ando & Hashim.
- Petunia bonjardinensis Ando & Hashimoto
- Petunia exserta J.R. Stehm. in Napaea
- Petunia guarapuavensis T. Ando & Hashim.
- Petunia × hybrida hort. ex Vilm. – petunia ogrodowa
- Petunia inflata R.E. Fr.
- Petunia integrifolia (Hook.) Schinz & Thell.
- Petunia interior T. Ando & Hashim.
- Petunia littoralis L.B. Sm. & Downs
- Petunia occidentalis R.E. Fr.
- Petunia patagonica Millán
- Petunia reitzii L.B. Sm. & Downs
- Petunia riograndensis T. Ando & Hashim.
- Petunia saxicola L.B. Sm. & Downs
- Petunia scheideana L.B. Sm. & Downs
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Mieszaniec petunia ogrodowa oraz gatunek Petunia integrifolia są powszechnie uprawiane jako rośliny ozdobne w ogromnej ilości odmian ozdobnych[6]. W Polsce uprawiane są jako rośliny jednoroczne, głównie doniczkowe i wykorzystywane do zdobienia balkonów, werand, parapetów okiennych, pergoli.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-13] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 231. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 702, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Genus: Petunia Juss.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-12-24].
- ↑ The Plant List Petunia. [dostęp 2011-06-18].