Pieśń o Hajawacie
Pieśń o Hajawacie (The Song of Hiawatha) – epos amerykańskiego poety romantycznego Henry’ego Wadswortha Longfellowa[1], będący opracowaniem legend rdzennych mieszkańców Ameryki. Sam poeta uważał swoje dzieło za indiańską Eddę[2][3]. Poemat opiera się na relacjach etnograficznych misjonarza Johna Heckeweldera[4]. Poeta wykorzystał również twórczość Jane Johnston Schoolcraft[5].
Charakterystyka ogólna[edytuj | edytuj kod]
Utwór składa się z Wprowadzenia (Introduction) i dwudziestu dwóch pieśni.
I. The Peace-Pipe
II. The Four Winds
III. Hiawatha’s Childhood
IV. Hiawatha and Mudjekeewis
V. Hiawatha’s Fasting
VI. Hiawatha’s Friends
VII. Hiawatha’s Sailing
VIII. Hiawatha’s Fishing
IX. Hiawatha and the Pearl Feather
X. Hiawatha’s Wooing
XI. Hiawatha’s Wedding-Feast
XII. The Son of the Evening Star
XIII. Blessing the Cornfields
XIV. Picture-Writing
XV. Hiawatha’s Lamentation
XVI. Pau-Puk-Keewis
XVII. The Hunting of Pau-Puk-Keewis
XVIII. The Death of Kwasind
XIX. The Ghosts
XX. The Famine
XXI. The White Man’s Foot
XXII. Hiawatha’s Departure
Forma[edytuj | edytuj kod]
Poemat Longfellowa został napisany trocheicznym czterostopowcem[6] (ośmiozgłoskowcem). Forma poematu została przejęta z fińskiego eposu narodowego Kalevala[6][2][7]. W literaturze anglojęzycznej, w której przeważa pentametr jambiczny, takie rozwiązanie, zwłaszcza w długim poemacie epickim, jest egzotyczne.
All day long roved Hiawatha
In that melancholy forest,
Through the shadow of whose thickets,
In the pleasant days of Summer,
Of that ne’er forgotten Summer,
He had brought his young wife homeward
From the land of the Dacotahs;
When the birds sang in the thickets,
And the streamlets laughed and glistened,
And the air was full of fragrance,
And the lovely Laughing Water
Said with voice that did not tremble,
“I will follow you, my husband!”[8]
Niekiedy Longfellow używa aliteracji[9], czyli współbrzmienia początkowego. Aliteracja jest typowa zarówno dla literatury anglojęzycznej, jak i dla poezji fińskiej.
Listen to the words of wisdom,
Listen to the words of warning,
O wpływie metryki i instrumentacji Kalevali na poemat Longfellowa pisał Douglas Hardy[10]. W swoim poemacie Longfellow wykorzystuje powtórzenia i paralelizmy, które są typowe dla twórczości ludowej, ustnej[11], o czym wspomina we wprowadzeniu do utworu sam autor.
Bohater[edytuj | edytuj kod]
Bohaterem poematu jest legendarny indiański wódz, Hajawata, który żył w XV wieku. Jego imię znaczy Ten, który tworzy rzeki[12]. Hajawata jest prorokiem, wojownikiem, ale równocześnie rozjemcą[13]. Jest również wynalazcą pisma[13]. Jednocześnie rolę bohatera zbiorowego odgrywają poszczególne plemiona indiańskie, jak wymienieni Odżibwejowie czy Dakotowie.
Poeta wymienia liczne nazwy plemion zamieszkujących terytorium obecnych Stanów Zjednoczonych. Jego epopeja uważana jest za szczytowe osiągnięcie w dziedzinie literatury o Indianach[14].
Przekłady[edytuj | edytuj kod]
Longfellow należy do najpopularniejszych poetów amerykańskich, a zarazem do autorów najczęściej tłumaczonych na języki obce. Również pieśń o Hajawacie cieszyła się zainteresowaniem tłumaczy. Na język rosyjski przełożył ją Iwan Bunin[15]. Na polski epos przetłumaczył Roman Jackow. Fragment poematu, zatytułowany Fajka pokoju, przełożył Julian Tuwim[16].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Henry Wadsworth Longfellow, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-12-12] (ang.).
- ↑ a b Henry Wadsworth Longfellow: The Song of Hiawatha (Illustrated Extended Edition). books.google.pl. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- ↑ The Song of Hiawatha - Folkloric and Ethnographic Critiques - General Remarks. liquisearch.com. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- ↑ Robert Lawson-Peebles: American Literature Before 1880. books.google.pl. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- ↑ Jane Johnston Schoolcraft. thesoundthestarsmake.com. [dostęp 2017-05-15]. (ang.).
- ↑ a b The Song of Hiawatha published. writersalmanac.org/note. [dostęp 2016-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)]. (ang.).
- ↑ Historia Kalevali. bu.kul.pl. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
- ↑ Henry Wadsworth Longfellow: The Death of Minnehaha (from “The Song of Hiawatha”). Bartleby.com. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- ↑ alliteration, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-12-12] (ang.).
- ↑ Douglas Hardy: Influence of Finnish Kalevala in the Composition of Longfellow's Song of Hiawatha. byustudies.byu.edu. [dostęp 2016-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-21)]. (ang.).
- ↑ Piotr Lasota: Ludowa wizja postrzegania rzeczywistości w świetle historii mówionej. biblioteka.teatrnn.pl. s. 23-24. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
- ↑ Hiawatha, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-12-12] (ang.).
- ↑ a b Daisy Hildyard: Book of a lifetime: The Song of Hiawatha, by Henry Wadsworth Longfellow. independent.co.uk. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- ↑ Indianie w literaturze. wigwam02.republika.pl. [dostęp 2016-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)]. (pol.).
- ↑ Bunin Iwan A., [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-12-12].
- ↑ Henry Wadsworth Longfellow: Wybór poezji. Wybór i słowo wstępne Juliusz Żuławski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975, s. 48-53, seria: Biblioteka Poetów (Seria Celofanowa).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henry Wadsworth Longfellow: The song of Hiawatha. Archive.org, 1855. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- Henry Wadsworth Longfellow, Pieśń o Hajawacie, przełożył Roman Jackow, opracował Stanisław Helsztyński, Ossolineum, Wrocław 1960.