Przejdź do zawartości

Podróżniczek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Podróżniczek
Luscinia svecica[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Samiec podgatunku nominatywnego
Ilustracja
Samica na zimowisku w Indiach
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

muchołówkowate

Podrodzina

kląskawki

Rodzaj

Luscinia

Gatunek

podróżniczek

Synonimy
  • Motacilla svecica Linnaeus, 1758[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     przeloty

     zimowiska

Podróżniczek (Luscinia svecica) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Nie jest zagrożony.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Zasięg poszczególnych podgatunków w sezonie lęgowym

Wyróżniono 11 podgatunków L. svecica[2][4][5]:

  • podróżniczek rdzawogardły (L. svecica svecica) – północna Europa, północna Azja, północna Alaska i północno-zachodnia Kanada.
  • L. svecica namnetum – południowo-zachodnia i środkowa Francja.
  • podróżniczek białogardły (L. svecica cyanecula) – Holandia, północna i wschodnia Francja do Białorusi i północno-zachodniej Ukrainy.
  • podróżniczek modrogardły (L. svecica azuricollis) – północna, środkowa Hiszpania.
  • L. svecica volgae – północno-wschodnia Ukraina, środkowa i wschodnia europejska część Rosji.
  • podróżniczek kaukaski (L. svecica luristanica syn. L. svecica magna) – wschodnia Turcja, Kaukaz i północny Iran.
  • L. svecica pallidogularisKazachstan i Turkmenistan.
  • L. svecica abbotti – północny Afganistan, północny Pakistan i północno-zachodnie Himalaje.
  • L. svecica saturatior – góry środkowej Azji.
  • L. svecica kobdensis – zachodnia Mongolia i zachodnie Chiny.
  • L. svecica przevalskii – środkowe Chiny.

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Zasięg występowania podróżniczka obejmuje północną i środkową Eurazję – od południowo-zachodniej i zachodniej Europy, gdzie występuje wyspowo, aż po Półwysep Czukocki, Kamczatkę, oraz północno-zachodni kraniec Ameryki Północnej. Migruje na dość duże odległości – zimuje w północnej i subsaharyjskiej Afryce oraz w pasie od Bliskiego Wschodu po Półwysep Indochiński, choć część osobników wędruje jedynie na Półwysep Iberyjski.

W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy[6]. Na niżu gnieździ się L. s. cyanecula, lecz podczas przelotów pojawia się również podgatunek północny, występujący na Półwyspie SkandynawskimL. s. svecica, który w Polsce gniazduje skrajnie nielicznie jedynie w Karpatach i Karkonoszach oraz w zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Wielikąt”. Do Polski przylatuje na początku kwietnia, odlatuje zaś na przełomie sierpnia i września[7].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Wygląd zewnętrzny

[edytuj | edytuj kod]

Nieco mniejszy od innych słowików występujących w Polsce – to ptak wielkości wróbla domowego. Wyraźny dymorfizm płciowy w upierzeniu – samiec w okresie godowym ma jaskrawoniebieską plamę na podgardlu i piersi obwiedzioną czarną i rdzawą obwódką. L. s. svecica ma na niebieskim polu rdzawą plamkę, a L. s. cyanecula białą. Spód ciała biały, kremowa brew, wierzch ciała brunatny, przy ogonie rdzawe plamy. W okresie spoczynkowym podgardla obu podgatunków bieleją. Samice mają natomiast brązowy wierzch ciała, biały spód z czarną przepaską na piersi, kremowym podgardlem i wąsem. Młodociane w odróżnieniu od samic mają podłużne, jasne kreski na całym ciele.

Samiec podgatunku cyanecula

Rozmiary

[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała
ok. 14–15 cm
Rozpiętość skrzydeł
ok. 23 cm
Długość ogona
ok. 5–5,5 cm
Masa ciała
ok. 15–20 g

Śpiew podróżniczka jest melodyjny, jednak zupełnie inny niż ten wydawany przez inne słowiki. Składa się z wielokrotnie powtarzanego cii, cii, cii..., po którym następuje coś w rodzaju rechotu.

Biotop

[edytuj | edytuj kod]

Preferuje miejsca wilgotne, nadbrzeżne zarośla, zakrzewione, podmokłe łąki, skraje lasów i parki. Najczęściej widywany jest w gąszczu trzcinowisk. Główne obszary występowania w takich miejscach w Polsce to doliny Biebrzy oraz Narwi. Poza tym podgatunek L. s. svecica może gniazdować nawet w górach, w zaroślach sosny górskiej.

Jaja z kolekcji muzealnej
Osobnik młodociany

Wyprowadza 1–2 lęgi w roku (na obszarach arktycznych tylko 1[8]) w okresie początek maja – koniec czerwca.

Gniazdo

[edytuj | edytuj kod]

Budową gniazda zajmuje się samica[8]. Budowane jest na ziemi z butwiejących liści, suchych gałązek i traw oraz mchu, wysłane trawą, włosiem[8], ukryte w roślinności zielnej.

Jaja i pisklęta

[edytuj | edytuj kod]

Samica składa 4 do 7 jaj[8] (zazwyczaj 6). Jaja wysiadywane są przez okres 13 do 15 dni wyłącznie przez samicę[8]. Pisklęta karmione są przez oboje rodziców owadami i innymi małymi zwierzętami. Opuszczają gniazdo po 13–14 dniach od wyklucia[8].

Pokarm

[edytuj | edytuj kod]

Owady i inne drobne bezkręgowce, jesienią uzupełnione przez owoce jagodowe.

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje podróżniczka za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 35–65 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji, zarówno europejskiej, jak i światowej, oceniany jest przez BirdLife International jako stabilny[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[9]. Na Czerwonej liście ptaków Polski uznany za gatunek najmniejszej troski (LC)[10]. W latach 1992–2004 jego liczebność szacowano na 1300–1800 par[6].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Luscinia svecica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Collar, N.: Bluethroat (Cyanecula svecica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
  3. a b Luscinia svecica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Frank Gill, David Donsker (red.): Chats, Old World flycatchers. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).
  5. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-23].
  6. a b T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015. 
  7. A. G. Kruszewicz: Ptaki Polski, ISBN 83-7073-455-3
  8. a b c d e f N. Bouglouan: Bluethroat. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-11-25]. (ang.).
  9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  10. Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Multico, 2007, s. 215. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]