Pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce |
skwer Pawła Bogdana Adamowicza |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Data budowy | |
Położenie na mapie Białegostoku  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
 53°08′00,45″N 23°09′25,48″E/53,133458 23,157078
| |
Pomnik Ludwika Zamenhofa – pomnik w Białymstoku, umiejscowiony na terenie skweru pomiędzy ulicami Malmeda, Białówny i Spółdzielczą[1]. W 2020 roku dla skweru została nadana nazwa - Skwer Pawła Bogdana Adamowicza[2].
Postać twórcy esperanto[edytuj | edytuj kod]
15 grudnia 1859 w Białymstoku przy ul. Zielonej 6 (obecnie ul. Zamenhofa) w rodzinie żydowskiej urodził się Ludwik Łazarz Zamenhof[3], właściwie Eliezer Lewi Samenhof (esp. Ludoviko Lazaro Zamenhof). Dzieciństwo Zamenhofa upłynęło w środowisku wielonarodowościowej społeczności Białegostoku, złożonej głównie z Żydów, Polaków, Rosjan i Niemców. W domu mówiono w jidysz, a drugim językiem był rosyjski natomiast na podwórku wśród kolegów mówiono po polsku. Uważał, że główną przyczyną nieporozumień i sporów między ludźmi jest bariera językowa. Jeden, wspólny język miał być rozwiązaniem, dlatego też dążył do stworzenia sztucznego międzynarodowego języka[4].
Po wieloletnich próbach stworzenia takiego języka w końcu w dniu 26 lipca 1887 roku, po dwóch latach szukania wydawcy, ukazała się rosyjskojęzyczna książka Język międzynarodowy. Przedmowa i podręcznik kompletny, pod pseudonimem Doktoro Esperanto, oznaczającym „mającego nadzieję doktora”. Słowo to przyjęło się z czasem jako nazwa samego języka. Wydanie książki możliwe było dzięki pomocy finansowej Aleksandra Silbernika – ojca Klary Silbernik, przyszłej żony Zamenhofa. W tym samym roku podręcznik został wydany po polsku, francusku, niemiecku i angielsku. Ludwik Zanenhof zm. 14 kwietnia 1917 w Warszawie, gdzie również został pochowany.
Historia pomnika[edytuj | edytuj kod]
W Białymstoku w latach 30. XX wieku podjęto próbę upamiętnienia twórcy esperanto Ludwika Zamenhofa. W dniu 12 sierpnia 1931 miała miejsce uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę pomnika w kształcie Wieży Babel, który miał być usytuowany na obecnym Placu Katyńskim. Projekt nigdy nie został zrealizowany[5].
W latach 50. XX wieku podjęto kolejne próby postawienia pomnika. W dniu 6 sierpnia 1959 roku, w czasie sympozjum w Białymstoku uczestników odbywającego się w Warszawie 44. Światowego Kongresu Esperanto, wmurowano w fundament pomnika poświęconemu Ludwikowi Zamenhofowi akt erekcyjny. Autorem projektu był Stanisław Lisowski, według którego miała to być monumentalna figura Zamenhofa wykuta w białym granicie, stojąca na gwieździe wpisanej w koło. Projekt ze względów finansowych nigdy nie został zrealizowany.
W roku 1973 Jan Kucz wykonał popiersie mistrza i ustawił je na kolumnie. Pod popiersiem, na froncie kolumny, umieszczono tekst: „Ludwik Zamenhof 1859–1917”, a na popiersiu tekst w języku esperanto „Esperanto proksimigas naciojn” („Esperanto zbliża ludzi”).
Pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku jest jednym z punktów otwartego w czerwcu 2008 r. Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku opracowanego przez grupę doktorantów i studentów UwB – wolontariuszy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku[6]. Obiekt ten zaznaczono również na otwartym w czerwcu 2009 roku przez firmę Landbrand Szlaku esperanto i wielu kultur[7].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Szlakiem esperanto – pomnik Ludwika Zamenhofa. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-20)].
- ↑ Skwer Pawła Bogdana Adamowicza [online], Białystok - Oficjalny Portal Miasta [dostęp 2020-12-23] (pol.).
- ↑ Akt urodzenia Ludwika Zamenhofa z dnia 15 XII 1859 r.. [dostęp 2014-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-11)].
- ↑ Dziedzictwo Narodowe. Akt urodzenia – komentarz.
- ↑ Esperanto-monumento en Bjalistoko 1931.. [dostęp 2018-12-11].
- ↑ Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku [dostęp 9 października 2009].
- ↑ Szlak esperanto i wielu kultur [dostęp 9 października 2009].