Unua Libro
Unua Libro (esperanto Pierwsza książka, właściwie Język międzynarodowy Przedmowa i podręcznik kompletny) – zwyczajowa nazwa pierwszej książki zawierającej opis zasad języka esperanto, języka pomocniczego określanego również mianem lingvo internacia (esperanto: język międzynarodowy).
Podręcznik został napisany przez Ludwika Zamenhofa, który w publikacji przyjął pseudonim „Doktoro Esperanto”[1]. Od tego literackiego pseudonimu wziął nazwę opisany w książce język[2]. W realizacji przedsięwzięcia wydatną pomoc finansową udzieliła rodzina narzeczonej i żony Zamenhofa – Klary Silbernik[3]. Wniosek o zgodę na druk własnym nakładem autora rosyjska cenzura rozpatrywała przez dwa miesiące[4], pozytywną decyzję cenzor wydał 9 lipca 1887[5] (wg kalendarza juliańskiego). Jako pierwsze pojawiło się wydanie w wersji rosyjskojęzycznej[5]. Podręczniki wydrukował w Warszawie 14 lipca?/26 lipca 1887[6] roku Chaim Kelter[4], drukarz z ulicy Nowolipie 11. Cenę ustalono na 15 kopiejek[5]. Zdecydowano się na format 20,5 cm x 15 cm, ułatwiający przesyłanie wydawnictwa pocztą. Autor napisał:
(...) cały słownik niezbędny dla stosunków życia codziennego zajmuje, jak widać z dołączonego egzemplarza, nie więcej niż 1/2 arkusza, wchodzi z łatwością do najmniejszej koperty (...)[7].
Na 40-stronicowy[5] podręcznik złożyły się:
- 28-stronicowa przedmowa wyjaśniająca założenia autora, budowę języka i przykładowe teksty (tłumaczenie modlitwy Ojcze nasz, fragment Biblii, schemat listu, poezja własna i tłumaczenie utworu Heinego),
- 8 kartoników gotowych do podpisania i wysłania, będących obietnicą nauczenia się zaproponowanego przez Doktora Esperanto języka międzynarodowego, jeśli 10 milionów osób złoży tę samą obietnicę,
- podręcznik kompletny, składający się z alfabetu i 16 reguł gramatycznych,
- na oddzielnej karcie wydrukowany słowniczek złożony z 947 podstawowych rdzeni wyrazowych[8], z których można było utworzyć za pomocą przedrostków i przyrostków kilka tysięcy wyrazów.
Na początku książki autor zamieścił informację: Język międzynarodowy, jak każdy narodowy, jest własnością ogółu; autor zrzeka się na zawsze wszelkich praw osobistych do niego – nie chcąc być postrzeganym jako twórca, a jedynie jako inicjator języka międzynarodowego oraz uniknąć łączenia esperanto z jego osobą[5] (co było jedną z przyczyn upadku języka Volapük).
Premierowe wydanie w nakładzie 3 tysięcy egzemplarzy było w języku rosyjskim, bowiem Warszawa znajdowała się wtedy w zaborze rosyjskim[5]. Historyk ruchu esperanckiego Adam Zakrzewski zauważył, że polskie książki były traktowane bardziej surowo przez państwową cenzurę[9]. Do końca roku pojawiły się wersje: polska (2 tys. egz.) – 6 września, niemiecka i francuska (po 1 tys. egz.) – 24 listopada 1887[9]. Wersja angielska została wstrzymana do 1888[9] ze względu na błędy językowe, do chwili ponownego tłumaczenia wykonanego przez irlandzkiego filologa Richarda Henry'ego Geoghegana. W 1888 ukazała się również wersja hebrajska. W kolportażu książek pomagali: żona autora – Klara Silbernik i brat autora – Feliks, student farmacji[4].
Autor prosił, aby na podany na ostatniej stronie adres (Wielmożny Dr. L. Zamenhof dla D-ra Esperanto w Warszawie) przysyłać wszelkie uwagi, propozycje zmian itp. Niezdecydowani prosili Zamenhofa o przedstawienie większej liczby tekstów w nowym języku, dlatego w 1888 wydane zostały: Dua Libro (eo. Druga książka) i Aldono al la Dua Libro (eo. Dodatek do Drugiej książki).
-
Unua Libro 1887, pierwsze wydanie z 1887 w języku rosyjskim -
Drukarnia Chaima Keltera, w której powstała Unua Libro -
Karteczka z obietnicą nauczenia się esperanta, jeśli taką samą obietnicę złoży dziesięć milionów osób. -
Strony tytułowe najwcześniejszych wydań
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Andrzej Pettyn, Ĉu vi parolas esperante?, wyd. 5, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 9, ISBN 83-214-0611-4.
- ↑ Andrzej Pettyn, ABC języka esperanto, Janusz I. Błaszczyk (red.), Numeru ISBN nie nadano, stron 136, nakład 5000 egzemplarzy., Kraków: Polski Związek Esperantystów Oddział w Krakowie, 1990, s. 3.
- ↑ Iwona Strachanowska, Wybrane metody nauczania języka esperanto, wyd. 2, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1995, s. 18, ISBN 83-7096-119-3, OCLC 750756173 [dostęp 2022-07-27].
- ↑ a b c Maria Ziółkowska, Doktor Esperanto, Książka ukazuje się w setną rocznicę urodzin Ludwika Zamenhofa i z okazji 44 Światowego Kongresu Esperantystów w Warszawie. Cena podana na twardej, płóciennej okładce - 25 złotych., Warszawa: Wiedza Powszechna, 1959, s. 134-137.
- ↑ a b c d e f Tomasz Wiśniewski, Ludwik Zamenhof, Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 24-25, ISBN 83-03-01964-3, OCLC 27274033 [dostęp 2022-07-27].
- ↑ Żytyński, Esperanto i esperantyści, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1987, s. 52, ISBN 83-214-0585-1, ISSN 0208-9653.
- ↑ Dr. Esperanto, Język międzynarodowy : przedmowa i podręcznik kompletny, s.16. ISBN 83-7013-004-6
- ↑ Alfonso Pechan (red.), Gvidlibro por supera ekzameno, Budapest: Hungara Esperanto-Asocio, 1979, s. 41.
- ↑ a b c Andrzej Pettyn, Uwagi historyczne zamieszczone na skrzydełkach obwoluty, [w:] Ludwik Zamenhof, Język międzynarodowy : przedmowa i podręcznik kompletny : por Poloj, wyd. 2, Warszawa: Polski Związek Esperantystów, 1984, s. 2-3, ISBN 83-7013-004-6, OCLC 749211094 [dostęp 2022-08-01].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Język | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kultura i ruch | |||||||
| Pisarze |
| ||||||
| Organizacje |
|
