Pomnik Wilhelma I w Gdańsku
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu | |
| Data odsłonięcia |
1 września 1903 |
| Data likwidacji |
1945 |
Pomnik Wilhelma I w Gdańsku (niem. Kaiser-Wilhelm-Denkmal) – pomnik pierwszego cesarza zjednoczonych Niemiec, Wilhelma I Hohenzollerna. Znajdował się do 1945 na placu przed Bramą Wyżynną, na obecnej ul. Wały Jagiellońskie w Gdańsku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po śmierci Wilhelma I (ur. 1797, zm. 1888) w Niemczech otaczano go państwowym kultem i stawiano mu liczne pomniki[1].
Pomnik zbudowano w miejscu dawnej fosy (Opływu Motławy), dlatego posiadał fundament sięgający ok. 14 metrów w głąb ziemi. Uroczyste odsłonięcie odbyło się 1 września 1903 w obecności cesarza Wilhelma II, wnuka Wilhelma I. Autorem elementów rzeźbiarskich był profesor sztuki Eugen Brömel z Królewca. Pomnik miał formę wysokiego cokołu z fińskiego granitu, na którym osadzono brązowa postać cesarza na koniu, w polowym mundurze i charakterystycznym hełmie (pikielhauba) na głowie.
U stóp cokołu znalazły się trzy alegoryczne postacie: Borussia – personifikacja Prus (dziewczyna z długim warkoczem i mieczem w dłoni), Vistula – personifikacja rzeki Wisły oraz Ägir – germański bóg morza. Ponad Vistulą umieszczono relief z zamkiem w Malborku i barką na Nogacie, natomiast nad Ägirem okręty wojenne.
Skwer z pomnikiem był popularnym wśród gdańszczan miejscem spotkań. Ponieważ koń miał zadarty ogon, na spotkania umawiano się „unter’m Schwanz” („pod ogonem”)[2]. Odbywały się tu także manifestacje oraz demonstracje, m.in. przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego, odłączającego Gdańsk od Rzeszy Niemieckiej. W 1944 urządzono pod pomnikiem manifestację z okazji nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera. W 1944 na cokole nie było już postaci Borussii ani zwieńczonej cesarską koroną tablicy z inskrypcją – być może oddano je na przetopienie.
W marcu 1945 pomnik został zniszczony przez sowieckich żołnierzy, którzy przy pomocy liny ciągniętej przez czołg zrzucili figurę Wilhelma I z cokołu. Przez jakiś czas leżała ona w prowizorycznym zbiorniku przeciwpożarowym na Targu Węglowym, potem zaginęła (przypuszczalnie przetopiono ją). Uszkodzony pociskami cokół po pewnym czasie również zniknął.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Pomnik cesarza Wilhelma I w Bydgoszczy
- Pomnik Wilhelma I w Poznaniu
- Pomnik Wilhelma I w Szczecinie
- Pomnik Wilhelma I w Toruniu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polityka. Pomocnik historyczny Historia Prus. Prusy wzlot i upadek, s. 90, wyd. 2012 r.
- ↑ Brunon Zwarra Wspomnienia gdańskiego bówki – tom I., s. 212., Wydawnictwo Morskie Gdańsk, 1984 r.