Proces Einsatzgruppen
Proces Einsatzgruppen (oficj. The United States of America against Otto Ohlendorf, et al., z ang. „Stany Zjednoczone vs. Otto Ohlendorf i inni”) – dziewiąty z 12 procesów norymberskich, które toczyły się przed amerykańskimi trybunałami wojskowymi (Nuremberg Military Tribunal) po zakończeniu głównego procesu hitlerowskich zbrodniarzy wojennych przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Proces odbył się w dniach 29 września 1947 – 10 kwietnia 1948.
Przedmiot procesu[edytuj | edytuj kod]
W procesie tym oskarżeni zostali dowódcy i inni wysokiej rangi oficerowie tzw. Einsatzgruppen. Były to specjalne oddziały egzekucyjne utworzone przez SD, w celu eksterminacji Żydów, Cyganów i komisarzy ludowych na terenie ZSRR. Rozpoczęły swoją działalność po napaści III Rzeszy na Związek Radziecki i działały do 1944. Oblicza się, że wymordowały ok. 1 milion 250 tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci. Ogromna większość ofiar zginęła w wyniku masowych rozstrzeliwań, choć hitlerowcy używali także specjalnych samochodów-komór gazowych (by, jak to stwierdził oskarżony Otto Ohlendorf, zabijanie było bardziej „humanitarne” nie dla ofiar, lecz dla członków Einsatzgruppen)[1].
W procesie tym nie zostały w ogóle osądzone zbrodnie dokonane przez Einsatzgruppen w czasie kampanii wrześniowej w Polsce. W 1939 roku na terenie okupowanej II RP działało w sumie osiem Grup Operacyjnych Policji Bezpieczeństwa, które dokonały szeregu masowych aresztowań Polaków na podstawie list proskrypcyjnych, tzw. Sonderfahndungsbuch Polen oraz przeprowadzały czystki etniczne w ramach akcji Intelligenzaktion[2]. Zbrodnie te nie zostały uwzględnione w aktach procesowych[1].
Oskarżeni[edytuj | edytuj kod]
Ława oskarżonych miała liczyć 24 osoby, lecz jeden z oskarżonych, Otto Rasch, został wycofany z procesu z powodów zdrowotnych (miało to miejsce 5 lutego 1948, Rasch zmarł 1 listopada 1948), a kolejny, Emil Haussmann, popełnił samobójstwo w areszcie 31 lipca 1947, jeszcze przed rozpoczęciem procesu. Oskarżono więc ostatecznie 22 zbrodniarzy. SS-Gruppenführer Otto Ohlendorf (najwyższy rangą spośród oskarżonych), Heinz Jost, Erich Naumann i Rasch byli dowódcami poszczególnych Einsatzgruppen. Oprócz nich na ławie oskarżonych zasiedli adiutanci i dowódcy poszczególnych oddziałów (Einsatzgruppen dzieliły się na tzw. sonderkommanda i einsatzkommanda, utworzono też specjalne Vorkommando Moskau na czele z oskarżonym Franzem Sixem), pośród nich Paul Blobel (odpowiedzialny za masakrę kijowskich Żydów w Babim Jarze). Zarzuty aktu oskarżenia objęły: dokonanie zbrodni wojennych i przeciw ludzkości oraz przynależność do organizacji przestępczych SS, SD i gestapo. Głównymi dowodami były oryginalne raporty oficerów Einsatzgruppen (sporządzane dla przełożonych), określające liczbę ofiar, czas i miejsce dokonania mordu. Wśród oskarżonych najliczniej reprezentowani byli prawnicy, ale wśród nich znaleźli się także: śpiewak operowy, pastor, oraz krewny słynnego kompozytora (Heinz Schubert).
| Imię i Nazwisko | Zdjęcie | Funkcja | Wyrok | Wykonanie, Amnestia w roku 1951 |
|---|---|---|---|---|
| Otto Ohlendorf | 
|
SS-Gruppenführer; członek SD; dowódca Einsatzgruppe D | Skazany na śmierć przez powieszenie | wyrok wykonano 7 czerwca 1951 |
| Heinz Jost | 
|
SS-Brigadeführer; członek SD; dowódca Einsatzgruppe A | Skazany na dożywocie | Wyrok złagodzono do 10 lat więzienia; zmarł w roku 1964 |
| Erich Naumann | 
|
SS-Brigadeführer; członek SD; dowódca Einsatzgruppe B | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok wykonano 7 czerwca 1951 |
| Otto Rasch | 
|
SS-Brigadeführer; członek SD i Gestapo; dowódca Einsatzgruppe C | Wycofany z procesu 5 lutego 1948 z przyczyn medycznych[a] | Zmarł 1 listopada 1948 |
| Erwin Schulz | 
|
SS-Brigadeführer; członek Gestapo; dowódca Einsatzkommando 5 w Einsatzgruppe C | Skazany na 20 lat więzienia | Wyrok złagodzono do 15 lat; zwolniony 9 stycznia 1954, zmarł w roku 1981 |
| Franz Six | 
|
SS-Brigadeführer; członek SD; dowódca Vorkommando Moskau w Einsatzgruppe B | Skazany na 20 lat więzienia | Wyrok złagodzono do 15 lat; zwolniony 30 września 1952, zmarł w roku 1975 |
| Paul Blobel | 
|
SS-Standartenführer; członek SD; dowódca Sonderkommando 4a w Einsatzgruppe C | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok wykonano 7 czerwca 1951 |
| Walter Blume | 
|
SS-Standartenführer; członek SD i Gestapo; dowódca Sonderkommando 7a w Einsatzgruppe B | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok złagodzono do 25 lat więzienia; zwolniony w roku 1955, zmarł w roku 1974 |
| Martin Sandberger | 
|
SS-Standartenführer; członek SD; dowódca Sonderkommando 1a w Einsatzgruppe A | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok złagodzono na dożywocie, zwolniony w roku 1958, zmarł w roku 2010 |
| Willy Seibert | 
|
SS-Standartenführer; członek SD; zastępca dowódcy Einsatzgruppe D | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok złagodzono do 15 lat więzienia; zmarł 1976 |
| Eugen Steimle | 
|
SS-Standartenführer; członek SD; dowódca Sonderkommando 7a w Einsatzgruppe B i Sonderkommando 4a w Einsatzgruppe C | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok złagodzono do 20 lat więzienia; zwolniony czerwcu 1954 roku; zmarł w roku 1987 |
| Ernst Biberstein | 
|
SS-Obersturmbannführer; członek SD; dowódca Einsatzkommando 6 w Einsatzgruppe C | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok zamieniono na dożywocie; zwolniony w roku 1958, zmarł w roku 1986 |
| Werner Braune | 
|
SS-Obersturmbannführer; członek SD i Gestapo; dowódca Sonderkommando 11b w Einsatzgruppe D | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok wykonano 7 czerwca 1951 roku |
| Walter Haensch | 
|
SS-Obersturmbannführer; członek SD; dowódca Sonderkommando 4b w Einsatzgruppe C | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok złagodzono do 15 lat więzienia |
| Gustave Nosske | 
|
SS-Obersturmbannführer; członek Gestapo; dowódca Einsatzkommando 12 w Einsatzgruppe D | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok złagodzono do 10 lat więzienia; zmarł w roku 1990 |
| Adolf Ott | 
|
SS-Obersturmbannführer; członek SD; dowódca Sonderkommando 7b w Einsatzgruppe B | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok zamieniono na dożywocie; zwolniony 9 maja 1958 roku |
| Eduard Strauch | 
|
SS-Obersturmbannführer; członek SD; dowódca Einsatzkommando 2 wEinsatzgruppe A | Skazany na śmierć przez powieszenie[b]; przekazany władzom belgijskim; zmarł w szpitalu 11 września 1955 roku. | |
| Emil Haussmann | 
|
SS-Sturmbannführer; członek SD; oficer Einsatzkommando 12 w Einsatzgruppe D | Popełnił samobójstwo przed ogłoszeniem wyroku | |
| Waldemar Klingelhöfer | 
|
SS-Sturmbannführer; członek SD; oficer Sonderkommando 7b w Einsatzgruppe B | Skazany na śmierć przez powieszenie | Wyrok zamieniona na dożywocie; zwolniony w roku 1956, zmarł w roku 1980 |
| Lothar Fendler | 
|
SS-Sturmbannführer; członek SD; zastępca dowódcy Sonderkommando 4b w Einsatzgruppe C | Skazany na 10 lat więzienia[c] | Wyrok zamieniono na 8 lat więzienia |
| Waldemar von Radetzky | 
|
SS-Sturmbannführer; członek SD; zastępca dowódcy Sonderkommando 4a w Einsatzgruppe C | Skazany na 20 lat więzienia | zwolniony |
| Felix Rühl | 
|
SS-Hauptsturmführer; członek Gestapo; oficer Sonderkommando 10b w Einsatzgruppe D | Skazany na 10 lat więzienia[d] | zwolniony |
| Heinz Schubert | 
|
SS-Obersturmführer; członek SD; oficer Einsatzgruppe D | Skazany na karę śmierci przez powieszenie | Wyrok zamieniono na 10 lat więzienia |
| Mathias Graf | 
|
SS-Untersturmführer; członek SD; oficer Einsatzkommando 6 w Einsatzgruppe D | Areszt został zaliczony w poczet kary[e] |
Z 14 skazanych na śmierć przez powieszenie tylko 4 wyroki wykonano; pozostałym wyroki złagodzono w 1951 roku. W 1958 wszyscy skazani zostali zwolnieni z więzienia.
Wyrok[edytuj | edytuj kod]
22 oskarżonych (bez Rascha i Haussmanna) zostało uznanych za winnych wszystkich zarzutów (Mathiasa Grafa skazano tylko za przynależność do SD). W sumie zapadło 14 wyroków śmierci. Jost i Six otrzymali łagodniejsze wyroki, gdyż po pewnym czasie odmówili dalszego przeprowadzania egzekucji. Jedynie 4 wyroki śmierci wykonano, pozostałe (podobnie jak kary dożywocia i terminowego pozbawienia wolności) stopniowo łagodzono. Przed 1960 wszyscy skazani byli już na wolności. Eduard Strauch został wydany władzom belgijskim celem osądzenia za zbrodnie popełnione w tym kraju (został następnie skazany na śmierć, lecz zmarł przed wykonaniem kary).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b „Trials of war criminals before the Nuernberg military tribunals. The Einsatzgruppen case.” t IV, U.S. Gouvenment, Washington (Plik PDF 54,2 MB). www.loc.gov, 1950. [dostęp 2014-04-26].
- ↑ Jochen Böhler, Klaus-Michael Mallmann, Jürgen Matthäus: Einsatzgruppen w Polsce. Warszawa: Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11588-0.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rasch został zabrany z sali sądowej podczas odczytywania aktu oskarżania ze względu na zły stan zdrowia. Odczytano mu akt osobno 22 września 1947 roku.
- ↑ Strauch doznał ataku epilepsji podczas odczytywania aktu oskarżenia 15 września 1947. Jego obrońca starał się wyłączyć go z procesu ze względu na stan zdrowia, ale trybunał odrzucił jego wniosek, stwierdzając iż zeznania Straucha (które składał później) były spójne i pokazywały, że nie było podstaw twierdzić, że nie jest w stanie psychicznie znieść procesu.
- ↑ Pomimo tego, że Fendler został oskarżony, trybunał uznał dowody za nie wystarczające do stwierdzenia, że dowodził albo pomagał przy zabijaniu. Prowadził on pocztę.
- ↑ Rühl postawiony w stan oskarżenia, jeżeli chodzi o zarzut pierwszy i drugi trybunał uznał go niewinnym, uznając go za oficera wykonującego rozkazy zwierzchników, nie był winien okrucieństw popełnionych przez Einsatzgruppe D i nie miał możliwości im zapobiec, pomimo tego, że wiedział o morderstwach nie było dowodów, że osobiście w nich uczestniczył.
- ↑ Graf został uznany winnym tylko członkostwa w SD. Został wyrzucony z SS.
