Przetacznik macierzankowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przetacznik macierzankowy
Ilustracja
Morfologia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

przetacznik

Gatunek

przetacznik macierzankowy

Nazwa systematyczna
Veronica serpyllifolia L.
Sp. Pl. 1: 12. 1753[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Pokrój rośliny

Przetacznik macierzankowy (Veronica serpyllifolia L.) – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae).

Rozmieszczenie[edytuj | edytuj kod]

Rodzimy obszar występowania obejmuje prawie całą Europę, poza tym rośnie w Azji, północnej Afryce, Australii, Nowej Zelandii, Ameryce Północnej i Południowej[3]. Na obszarze całej Polski częsty, w górach sięga po piętro kosodrzewiny, w Karpatach nawet do 1920 m n.p.m.[5][6]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój rośliny z korzeniami
Organy podziemne
Poziome kłącza[7].
Łodyga
W dole pełzająca, w starszych odcinkach pędów płonnych zakorzeniająca się i przekształcająca w kłącze, w pędach kwiatowych wznosząca się, osiągając wysokość od 5 do 25, czasem nawet do 40 cm. Obła, jasnozielona (czasem czerwieniejąca), z krótkimi, zagiętymi ku górze włoskami, w górnej części czasem ogruczolona[6][7].
Liście
Naprzeciwległe, rzadko rozmieszczone, dolne (zwłaszcza na pędach płonnych) koliste i osadzone na ogonkach, tępe, płytko karbowane, z wyraźnym głównym i dwoma-czterema bocznymi nerwami, od spodu i na brzegu nieco owłosione, osiągające długość 30 i szerokość 15 mm. Na pędach kwiatowych ustawione naprzemianlegle, siedzące, ku górze pędu coraz mniejsze i węższe, przechodzące w lancetowate, całobrzegie przysadki[6][7][8].
Kwiaty
Kwiatostanem jest wielokwiatowe, luźne, wydłużające się w miarę kwitnienia, szczytowe grono. Kwiaty wyrastają pojedynczo w kątach przysadek na niewiele dłuższych od kielicha, skąpo owłosionych szypułkach. Działki kielicha 4, szerokoeliptyczne, z lekka owłosione i ogruczolone. Korona również czterokrotna, prawie kółkowa, o średnicy 5-8 mm, z bardzo krótką rurką, biaława lub białoliliowa z niebieskimi żyłkami, czasem niebieskawa. Pręciki dwa, tej samej długości co korona, słupek z wyraźnym, półkulistym znamieniem na szyjce długości 2-3 mm[6][7][8][5].
Owoce
Dwukomorowa torebka o szerokości do 5 mm i wyraźnie krótsza, na brzegach spłaszczona i rzadko ogruczolona, na szczycie szeroko ale płytko wycięta (słupek kilka razy dłuższy od wycięcia). Nasiona jajowate, z jednej strony wypukłe, żółtobrunatne, około 0,9 mm długie[6][9].
  • Dolna strona liścia
    Dolna strona liścia
  • Owłosiona łodyga
    Owłosiona łodyga
  • Kwiatostan
    Kwiatostan
  • Kwiat
    Kwiat
  • Owoce
    Owoce

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit[7]. Kwitnie od maja do sierpnia, czasem do września[6][7]. Rośnie na łąkach, pastwiskach, polach, miedzach, mokradłach, brzegach potoków[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Cynosurion i Rumicetum alpini[10]. Liczba chromosomów 2n = 14[7].

Interakcje międzygatunkowe[edytuj | edytuj kod]

Jest rośliną pokarmową dla chrząszczy Gymnetron melanarium z rodziny ryjkowcowatych, muchówek Dasineura similis i Jaapiella veronicae z pryszczarkowatych i motyli Aspitates gilvaria z miernikowcowatych[11]. Pasożytują na nim lęgniowce Peronospora grisea i Peronospora verna z rodziny wroślikowatych, a także grzyby Podosphaera fuliginea (mączniakowate) i Entyloma veronicae (Entylomataceae)[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-12] (ang.).
  3. ↑ a b Taxon: Veronica serpyllifolia L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2018-03-04].
  4. ↑ Veronica serpyllifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ a b Zbigniew Nawara: Flora Polski. Rośliny łąkowe. Warszawa: Multico, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
  6. ↑ a b c d e f g Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 301-302.
  7. ↑ a b c d e f g Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 417. ISBN 83-01-14342-8.
  8. ↑ a b Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 406. ISBN 83-01-00129-1.
  9. ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 532. ISBN 83-01-05287-2.
  10. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 106. ISBN 83-01-14439-4.
  11. ↑ Veronica serpyllifolia. [w:] Database of Insects and their Food Plants [on-line]. Biological Records Center. [dostęp 2018-03-04].
  12. ↑ Veronica serpyllifolia L. (Thyme-leaved Speedwell). BioInfo (UK). [dostęp 2018-03-04].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przetacznik_macierzankowy&oldid=71950747”