Pyknidiella smołowa

Pyknidiella smołowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sareomycetes
Rząd	Sareales
Rodzina	Sareaceae
Rodzaj	Sarea
Gatunek	pyknidiella smołowa
Nazwa systematyczna
Sarea resinae (Fr.) Kuntze Revis. gen. pl. (Leipzig) 3(3): 515 (1898)

Pyknidiella smołowa (Sarea resinae (Fr.) Kuntze) – gatunek grzybów należący do rodziny Sareaceae. Zaliczany jest do porostów.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Sarea, Sareaceae, Sareales, Incertae sedis, Sareomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1815 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Lecidea resinae. Obecną nazwę nadał mu Otto Kuntze w 1898 r. Ma około 30 synonimów. Niektóre z nich:

• Pycnidiella resinae (Ehrenb.) Höhn. 1915
• Sarea resinae var. laricis Engelbert & J.Aug. Schmitt 2020
• Sarea resinae var. laricis Engelbert & J.Aug. Schmitt 2022
• Zythia resinae (Fr.) P. Karst. 1890

Nazwa polska według W. Fałtynowicza (dla synonimu Pycnidiella resinae). Jest niespójna z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

Nie tworzy plechy. Na powierzchni podkładek, pojedynczo lub w grupach wyrastają pyknidia o średnicy 0,1–0,5 mm, często zmieszane z apotecjami. Są kuliste, bladopomarańczowe lub cielistoróżowe, ich ściany zbudowane są z przeplatających się strzępek o średnicy 5 μm, ściany mają nierówną grubość i czasami są pofałdowane, co daje wygląd wielokomorowy. Ostiole początkowo brodawkowate, z wiekiem powiększają się. Konidiofory szkliste, krótkie, czasem rozgałęzione i przedzielone u podstawy, z 1–3 komórkami konidiotwórczymi. Komórki konidiotwórcze 7–15 × 1,5–2,5 μm, cylindryczne, lekko zwężające się, szkliste, okresowo proliferujące. Konidia liczne, tworzące zwartą galaretowatą masę o średnicy 2–3 μm, w dojrzałości kuliste, w młodym wieku kanciaste wskutek zagęszczenia, szkliste, bezprzegrodowe, gładkie i raczej grubościenne, wytłaczane z konidiomu w postaci kremowej kropli.

Apotecja o średnicy 0,5–1,5 mm, rozproszone na powierzchni podkładki, siedzące lub z krótkim trzonkiem, jasnopomarańczowe. Tarczka owocnika z wiekiem staje się wypukła, w stanie świeżym galaretowata, w stanie suchym woskowata. Ekscypulum o grubości do 100 µm, zbudowane z promieniście ułożonych, krótkokomórkowych, szklistych strzępek o średnicy 3–4 µm. zanurzone w galaretowatej matrycy, zewnętrzna krawędź i nabłonek inkrustowane pomarańczowymi granulkami. Subhymenium grube, galaretowate, prawie pseudomiąższowe, szkliste. Parafizy o średnicy 1,5–2 µm, liczne, nitkowate, septowane, otoczone galaretowatą matrycą, wierzchołki z pomarańczowymi granulkami tworzącymi warstwę nabłonkową. Hymenium o wysokości 80–100 μm, w jodzie słabo niebieskie. Worki 80–100 × 15–20 µm, maczugowate, z grubą ścianką wewnętrzną w jodzie barwiącą się na niebiesko, z wierzchołkowym kapeluszem z szerokimi porami i zewnętrzną warstwą galaretowatą, również pod wpływem jodu barwiące się na niebiesko. Askospory liczne, o średnicy 2–3 µm, kuliste, bezprzegrodowe, szkliste, o gładkich ściankach, bez galaretowatej otoczki i epispory.

Na żywicy mogą występować sarea bursztynowa Sarea difformis i Claussenomyces olivaceus, oba mają znacznie ciemniejsze apotecje. Worki Sarea resinae są nieco większe, a parafizy węższe niż u Sarea difformis, ale najłatwiejszą do odróżnienia cechą są grubościenne konidia u Sarea resinae. Claussenomyces ma worki barwiące się w jodzie, wyraźnie rozgałęzione parafizy i askospory, które mogą przechodzić w formę septowaną lub murkowatą.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii. W Europie występuje na całym obszarze z wyjątkiem Europy Południowo-wschodniej. W Polsce W. Fałtynowicz w 2003 r. przytoczył około 10 stanowisk.

Występuje na żywicy świerkowej.