Róża wieczniezielona

Róża wieczniezielona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	róża
Gatunek	róża wieczniezielona
	Nazwa systematyczna
	Rosa sempervirens L.; Species plantarum, edition 1; 1753 492 1753
Synonimy
	Rosa alba All.; Rosa amicii Gand.; Rosa atrovirens Viv.; Rosa balearica Desf.; Rosa × engolismensis Déségl. & Guillon; Rosa fusca Moench; Rosa gandogeriana Debeaux; Rosa melvinii Towndrow; Rosa prostrata DC.; Rosa scandens Mill.; Rosa sempervirens var. melvinii (Towndrow) Towndrow;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Róża wieczniezielona (Rosa sempervirens L.) – gatunek krzewu z rodziny różowatych. Występuje na wyspach Morza Śródziemnego i jego północnych wybrzeżach od północno-zachodniej Turcji po Hiszpanię, poza tym w Portugalii i dalej na północ wzdłuż wybrzeży atlantyckich do 47° szerokości geograficznej północnej we Francji. Obecny jest także w północno-zachodniej Afryce – od Tunezji po Maroko^[5]^[4]. Jest składnikiem wieczniezielonej makii^[5].

Jako gatunek introdukowany i zdziczały rośnie w USA (Kalifornia i Massachusetts)^[6], w Nowej Zelandii^[4].

Gatunek uprawiany jest jako ozdobny i wykorzystywany do krzyżowania i tworzenia odmian ozdobnych róż.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Krzew o pędach osiągających do 10 m długości, pełzających lub wspinających się^[5]. Kolce rzadkie, sierpowate, wyjątkowo też igiełkowate^[5].

Liście: Zimozielone^[7], pierzastozłożone z 5 listków (rzadko 3 lub 7). Przylistki u nasady liści wąskie z wolnymi, długimi uszkami na końcach. Osadka kolczasta i ogruczolona. Blaszka liści skórzasta i połyskująca z wierzchu, żywozielona, obustronnie naga. Listki jajowate do lancetowatych, zaostrzone na wierzchołku, u nasady zaokrąglone lub klinowate, na brzegu pojedynczo piłkowane^[5].

Kwiaty: Zebrane w liczbie od 3 do 7 w kwiatostany, rzadziej pojedyncze. Osadzone są na ogruczolonych szypułkach osiągających do 7 cm długości. Działki kielicha na stronie odosiowej ogruczolone, jajowate, zwykle odgięte do dołu^[5]. Koronę kwiatu tworzy 5 białych płatków. Dysk na szczycie hypancjum płaski lub stożkowaty, przez wąskie orficjum wystają zrośnięte w długą kolumienkę owłosione szyjki słupków^[5].

Owoce: Niełupki zebrane wewnątrz czerwonych lub pomarańczowoczerwonych, ogruczolonych owoców pozornych (szupinkowych) o kształcie kulistym lub szerokojajowatym. Owoc pozorny zwieńczony jest odgiętymi w dół działkami kielicha^[5].

Pąki kwiatowe
Kwiat
Owoc
Liść

Gatunki podobne: Południowoeuropejska róża polna R. arvensis ma liście cienkie, opadające zimą, listki na brzegach są owłosione i mają nie więcej jak 19 ząbków (u r. wieczniezielonej ponad 20), działki nie ogruczolone. We wschodniej części basenu Morza Śródziemnego rośnie róża fenicka R. phoenicia z bujniejszymi kwiatostanami (ponad 10 kwiatów) i pierzasto podzielonymi działkami kielicha^[7]^[5].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Kwitnie w maju i czerwcu^[5]. Rośnie w zaroślach zwykle na terenach niżej położonych, w rejonie wybrzeży, zwykle do 500 m n.p.m. Rzadko sięga wyżej, np. na Półwyspie Apenińskim do 1300 m n.p.m., w Alpach do 930 m n.p.m.^[5]

Liczba chromosomów 2n = 14^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek jest blisko spokrewniony z także rosnącą w Europie różą pnącą R. arvensis (do tego stopnia, że oba taksony, zwłaszcza wobec ich zmienności, bywają trudne od odróżnienia). Oba te gatunki reprezentują sekcję Synstylae z podrodzaju Rosa i rodzaju róża Rosa^[7].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Gatunek sam w sobie uznawany jest za bardzo ozdobny i jako taki uprawiany, ale przede wszystkim wykorzystywany jest w celu krzyżowania i uzyskiwania odmian uprawnych róż^[8]. M.in. Henri Antoine Jacques, twórca wielu odmian róż burbońskich, krzyżował je także z różą wieczniezieloną^[9]. Uzyskał on m.in. odmianę 'Félicité Perpétue' (znaną też jako 'Félicité et Perpétue'), wykorzystywaną z kolei później do tworzenia kolejnych róż okrywowych^[10]. Grupa odmian utworzona z udziałem róży wieczniezielonej określana jest mianem Sempervirens Hybrids^[8] (odmiany róży wieczniezielonej). Odegrały one istotną rolę dla tworzenia grupy róż pnących^[11]. Po róży wieczniezielonej odmiany dziedziczą łagodny, słodki zapach przypominający aromat kwiatów lip^[9].

Róże odmian Sempervirens Hybrids
'Spectabilis'
'Princesse Marie'
'Princesse Louise'
'Laure Davoust'

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-12-20] (ang.).
↑ Rosa sempervirens L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-12-20].
↑ ^a ^b ^c Rosa sempervirens L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Ryszard Popek: Dziko rosnące róże Europy. Kraków: officina botanica, 2007, s. 102-103. ISBN 978-83-922115-1-8.
↑ Rosa sempervirens L.. [w:] Go Botany [on-line]. Nativ Plants Trust. [dostęp 2020-12-21].
↑ ^a ^b ^c Rosa sempervirens L., [w:] Trees and Shrubs Online [online], International Dendrology Society .
↑ ^a ^b DavidD. Austin DavidD., Climbing and Rambler Roses, Garden Art Press, 2016, s. 167, ISBN 978-1-870673-65-5 .
↑ ^a ^b Klaus-JurgenK.J. Strobel Klaus-JurgenK.J., Róże, Warszawa: Klub dla Ciebie, 2010, s. 26, 58, ISBN 978-83-258-0271-4 .
↑ JohnJ. Mattock JohnJ. i inni, The complete book of Roses, London: Ward Lock, 1995, s. 149-150, ISBN 0-7063-7359-6 .
↑ Marta Joanna Monder: Róże do warunków klimatycznych Polski. Kraków: PlantPress, 2018, s. 24. ISBN 978-83-64729-65-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-12-20] (ang.).

[tpl-3] Rosa sempervirens L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-12-20].

[powo-4] Rosa sempervirens L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-20].

[popek-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Ryszard Popek: Dziko rosnące róże Europy. Kraków: officina botanica, 2007, s. 102-103. ISBN 978-83-922115-1-8.

[6] Rosa sempervirens L.. [w:] Go Botany [on-line]. Nativ Plants Trust. [dostęp 2020-12-21].

[tso-7] Rosa sempervirens L., [w:] Trees and Shrubs Online [online], International Dendrology Society .

[Austin-8] DavidD. Austin DavidD., Climbing and Rambler Roses, Garden Art Press, 2016, s. 167, ISBN 978-1-870673-65-5 .

[klaus-9] Klaus-JurgenK.J. Strobel Klaus-JurgenK.J., Róże, Warszawa: Klub dla Ciebie, 2010, s. 26, 58, ISBN 978-83-258-0271-4 .

[mattock-10] JohnJ. Mattock JohnJ. i inni, The complete book of Roses, London: Ward Lock, 1995, s. 149-150, ISBN 0-7063-7359-6 .

[monder-11] Marta Joanna Monder: Róże do warunków klimatycznych Polski. Kraków: PlantPress, 2018, s. 24. ISBN 978-83-64729-65-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]