Rab mugi
Rab mugi, rab mungi (akad. rab mugi, rab mungi)[1] – jedna z najważniejszych wojskowych godności urzędniczych w starożytnej Asyrii i Babilonii[1][2]; biblijny rab mag z Księgi Jeremiasza (Jr 39:3,13)[1][3][4].
Rab mugi w Asyrii i Babilonii[edytuj | edytuj kod]
Zachowane teksty wskazują, iż rab mugi zaliczany był do najbardziej wpływowych urzędników królewskich[2]. Należał on do dworskiej elity i wraz z innymi królewskimi urzędnikami, takimi jak turtānu, nāgir ekalli, rab šāqê, rab ša rēši czy abarakku, zajmował w hierarchii administracyjnej pozycję pomiędzy królem a gubernatorami prowincji[2]. Z tekstów zdaje się wynikać, iż urząd rab mugi powiązany był z wojskiem[1]. Częste wzmianki łączące go z rydwanami, jazdą czy końmi wskazują, iż dowodzić mógł on dużymi jednostkami jazdy lub rydwanów[2]. Istnieją też dowody na to, iż czasami pełnił on również rolę specjalnego królewskiego wysłannika do zagranicznych władców[1].
Wzmianka w jednym z tekstów o dwóch rab mugi pokazuje, iż w danym czasie tytuł ten nosić mogła więcej niż jedna osoba[2]. Simo Parpola tłumaczy to tym, iż – analogicznie do przypadku królewskiego abarakku i urzędników niższej rangi noszących ten tytuł – również w tym przypadku istnieć musiał jeden „główny” rab mugi (rab mugi króla) oraz szereg niższych rangą urzędników noszących ten tytuł[2]. Tezę tę zdaje się potwierdzać jeden z tekstów, w którym rab mugi występuje jako podwładny gubernatora prowincji[2].
Rab mugi w Biblii[edytuj | edytuj kod]
W Księdze Jeremiasza tytuł rab mugi (biblijny rab mag) nosi Nergal-szarezer, jeden z dowódców wojskowych babilońskiego króla Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.), uczestniczący w 587 r. p.n.e. w zdobyciu Jerozolimy (Jr 39:3), a następnie pełniący rolę jednego z zarządców wojskowych tego miasta (Jr 39:13)[3]. Imię Nergal-szarezer wydaje się być hebrajskim zapisem babilońskiego imienia Nergal-szarru-usur i stnieje duże prawdopodobieństwo, iż wspomnianym tu dostojnikiem był sam Nergal-szarru-usur (Neriglissar), zięć Nabuchodonozora II i późniejszy król Babilonii[4][5].
W starszych komentarzach i słownikach biblijnych często znaleźć można informację, iż tytuł rab mag oznaczać miał „przełożonego magów” (ang. chief of the magi)[6][7][8]. Obecnie wiadomo już jednak, iż tytuł ten odpowiada akadyjskiemu tytułowi rab mugi i nie ma nic wspólnego z perskimi magami[9].
W polskich przekładach Biblii tytuł ten czasem występuje jako imię własne, a czasem jako – tłumaczona lub nie – nazwa urzędu:
| polskie przekłady Biblii | miejsce w Biblii | |
|---|---|---|
| Księga Jeremiasza (Jr 39:3)[10] |
Księga Jeremiasza (Jr 39:13)[11] | |
| Biblia Tysiąclecia | „Nergal-sar-eser, rab mag” | „Nergal-sar-eser, rab mag” |
| Biblia poznańska | „Nergal Sar-Ecer, Rab-Mag” | „Nergal Sar-Ecer, przełożony nad magami” |
| Biblia warszawska | „Nergal-Sar-Eser (...), dowódca wojsk liniowych” | „Nergal Sar-Eser, dowódca wojsk liniowych” |
| Biblia warszawsko-praska | „Nergal-sar-eser, główny nadzorca dworu królewskiego” | „Nergal-sar-eser, główny nadzorca dworu królewskiego” |
| Uwspółcześniona Biblia gdańska | „Nergalsarezer, Rabmag” | „Nergalsarezer, Rabmag” |
| Przekład Nowego Świata | „rabmag Nergal-Szarecer” | „rabmag Nergal-Szarecer” |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e hasło mugu, w: The Assyrian ... , s. 171.
- ↑ a b c d e f g Parpola S., Letters from Assyrian Scholars ... , s. 515.
- ↑ a b Mitchell T.C., Judah until the fall of Jerusalem ... , s. 407.
- ↑ a b Holtz Sh.E.: The Babylonian Officials Who Oversaw the Siege of Jerusalem. thetorah.com. [dostęp 2019-10-25]. (ang.).
- ↑ Mitchell T.C., Judah until the fall of Jerusalem ... , s. 408.
- ↑ hasło Rab-mag w Smith's Bible Dictionary
- ↑ hasło Rab-Mag w International Standard Bible Encyclopedia
- ↑ hasło Rab-Mag w American Tract Society Bible Dictionary
- ↑ McKane W., A Critical and Exegetical Commentary ... , s. 973-974.
- ↑ Biblia Internetowa – porównanie Jr 39:3 w polskich przekładach Biblii. www.biblia.apologetyka.co. [dostęp 2024-04-19].
- ↑ Biblia Internetowa – porównanie Jr 39:13 w polskich przekładach Biblii. www.biblia.apologetyka.co. [dostęp 2024-04-19].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- hasło mugu, w: The Assyrian Dictionary, tom 10 (M/2), The Oriental Institute, Chicago 1977, s. 171.
- McKane W., A Critical and Exegetical Commentary on Jeremiah, tom 2 (Commentary on Jeremiah XXVI-LII), Bloomsbury Publishing, 2000.
- Mitchell T.C., Judah until the fall of Jerusalem (c. 700—586 B.C.), w: The Cambridge Ancient History, tom 3, część 2 (The Assyrian and Babylonian Empires and other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries B.C.), Cambridge University Press, 1970, s. 371-409.
- Parpola S., Letters from Assyrian Scholars to the Kings Esarhaddon and Ashurbanipal, Eisenbrauns, 2007.