Radagajs
Kierunki najazdu Radagajsa
Radagajs, Radagais (łac. Radagaisus, zm. 23 sierpnia 406[1]) – wódz gocki, stał na czele wielkiego najazdu na Italię w latach 405–406.
Przebieg najazdu[edytuj | edytuj kod]
Radagajs był prawdopodobnie Ostrogotem wyznania pogańskiego. Współczesny mu historyk Orozjusz nazywał go "poganinem i Scytą"[2]. Na przełomie IV i V wieku został przywódcą hordy składającej się z różnych plemion germańskich najprawdopodobniej uciekających przed Hunami z terenów Wielkiej Niziny Węgierskiej, do których przyłączyły się plemiona nadreńskie[2][3]. Według Orozjusza prowadził 200 tysięcy wojowników, natomiast Zosimos przypisuje mu dowództwo nad 400 tysiącami, co podkreśla jedynie wielką liczbę najeźdźców[4][2].
W roku 405 armia Radagajsa sforsowała rzekę Dunaj i najechała Cesarstwo zachodniorzymskie, kierując się w stronę Italii. Pojawienie się barbarzyńców na południe od Alp spowodowało panikę wśród Rzymian. Stylichon – naczelny dowódca armii, faktycznie rządzący państwem jako regent w imieniu nieletniego cesarza Honoriusza od czasu jego koronacji, padł ofiarą oskarżeń o nieudolność[potrzebny przypis]. Do walki z Radagajsem przygotował wielką armię — powołał trzydzieści jednostek armii polowej z Italii, kontyngent złożony najprawdopodobniej z oddziałów broniących granicy na Renie oraz alańskie i huńskie oddziały pomocnicze[5][6]. Ściągnięto też oddziały z Brytanii[7]. W walce z Radagajsem wspierali Stylichona wizygocki dowódca Sarus oraz Hun Uldin[2][8]. Zorganizowanie tak dużej siły trwało długo, dzięki czemu najeźdźcy mogli łupić północną Italię bez przeszkód przez kilka miesięcy[6].
Radagajs podzielił swoje oddziały łupiące Italię na trzy części. Największy z nich pod jego dowództwem oblegał Florencję, kiedy w końcu armia Stylichona dotarła na miejsce, zmuszając przeciwnika do wycofania się na wzgórza Faesulae w Etrurii (obecnie Fiesole), gdzie został zablokowany i odcięty od aprowizacji[2][6]. Radagajs został schwytany podczas próby ucieczki i stracony przez ścięcie przed bramami Florencji 23 sierpnia 406, jego oddziały rozproszone, część schwytanych została sprzedana w niewolę, część wcielona do rzymskiej armii[9][1][6]. Według Orozjusza 12 tysięcy Gotów "szlachetnego pochodzenia" zostało włączonych do armii Stylichona[10]. Dla uczczenia zwycięstwa nad Radagajsem wzniesiono w Rzymie łuk triumfalny[7].
Konsekwencje najazdu[edytuj | edytuj kod]
Bezpośrednim następstwem najazdu Radagajsa było poważne osłabienie granicy rzymskiej na Renie, gdyż po ściągnięciu stamtąd galijskich legionów, pozostawiono obronę tylko sprzymierzonym Frankom, którzy okazali się niewystarczającą przeszkodą dla nowych najeźdźców. W efekcie tego 31 grudnia 406 roku[11] doszło do przerwania granicy na Renie. Całą Galię zalali Wandalowie, Alanowie, i Swebowie (Swewowie) do których później dołączyli Burgundowie. Jednocześnie z Brytanii na kontynent przybył ówczesny uzurpator Konstantyn III (407–411), którego poparła ludność Galii widząc w nim wybawcę przed barbarzyńcami.
Powyższe wydarzenia spowodowały, że rządca Cesarstwa zachodniego Stylichon, oskarżony o rzekome sprowadzenie barbarzyńców i planowanie uzurpacji, został stracony w 408 roku. Po jego śmierci wojownicy Radagajsa wcieleni do armii rzymskiej przyłączyli się do Gotów Alaryka[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Izworski 201 ↓, s. 152.
- ↑ a b c d e Strzelczyk 1984 ↓, s. 186.
- ↑ Zosimos ↓, s. 295, przyp. 44.
- ↑ Zosimos ↓, Księga V, XXVI, 3.
- ↑ Zosimos ↓, Księga V, XXVI, 4.
- ↑ a b c d Peter Heather: The Fall of the Roman Empire: A New History of Rome and the Barbarians. Oxford University Press, 2007, s. 205.
- ↑ a b Pawlak 2010 ↓, s. 26.
- ↑ Zosimos ↓, s. 299, przyp. 51.
- ↑ Strzelczyk 1984 ↓, s. 186–187.
- ↑ Strzelczyk 1984 ↓, s. 187.
- ↑ Peter Heather: The Fall of the Roman Empire: A New History of Rome and the Barbarians. Oxford University Press, 2007, s. 194.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Źródła historyczne
- Paweł Diakon: Historia rzymska, Historia Longobardów. Przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył Ignacy Lewandowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1995. ISBN 83-211-1452-0.
- Zosimos: Nowa historia. Przełożyła z języka greckiego Helena Cichocka, wstęp, bibliografia i komentarz Ewa Wipszycka. Wyd. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2012. ISBN 978-83-211-1923-6.
- Opracowania
- Peter Heather: Upadek Cesarstwa Rzymskiego. Przełożył Janusz Szczepański. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2007, s. 230–231, 240-242. ISBN 978-83-7301-735-1.
- Paweł Izworski: Prowincje naddunajskie imperium i wędrówka ludów 376–406. W: Barbarzyńcy u bram imperium. Pod redakcją Stanisława Turleja. T. IV. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2007, seria: mediterraneum. ISBN 978-83-62261-20-8.
- Marcin Pawlak: Konflikty Rzymian z barbarzyńcami nad Renem w latach 365–425. W: Barbarzyńcy u bram imperium. Pod redakcją Stanisława Turleja. T. IV. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2007, s. 77–79, seria: mediterraneum. ISBN 978-83-62261-20-8.
- Marcin Pawlak: Rzymski Zachód w latach 395–493. W: Świat rzymski w V wieku. Praca zbiorowa pod redakcją Rafała Kosińskiego i Kamilli Twardowskiej. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2010. ISBN 978-83-62261-16-1.
- Jerzy Strzelczyk: Goci – rzeczywistość i legenda. Warszawa: PIW, 1984, s. 185–187. ISBN 83-06-00654-2.
- Herwig Wolfram: Historia Gotów. Przełożyły Renata Darda-Staab, Irena Dębek, Krystyna Berger. Warszawa-Gdańsk: Dom Wydawniczy Bellona, Wydawnictwo MARABUT, 2003, s. 196–198, seria: Narody i Cywilizacje. ISBN 83-89261-65-0.
- Marek Wilczyński: Germanie w służbie zachodniorzymskiej w V w. n.e. Studium historyczno-prosopograficzne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2001, s. 115–161, 333–387. ISBN 83-7271-059-7.