Rogowacenie słoneczne
| keratosis actinica | |
 Rogowacenie słoneczne widoczne na grzbiecie dłoni | |
| Synonimy |
keratosis actinica, KA |
|---|---|
| Specjalizacja | |
| Objawy |
Wyraźne, łuszczące się, twarde lub brodawkowate grudki na skórze wystawionej na działanie promieni słonecznych, łatwo krwawiące[1][2] |
| Powikłania | |
| Początek |
zazwyczaj powyżej 50 r. ż.[1] |
| Typy |
hipertroficzne, zanikowe, bowenoidalne, akantolityczne, pigmentowane, lichenoidalne[1] |
| Czynniki ryzyka |
długotrwała ekspozycja na słońce, jasna karnacja, słabe działanie układu odpornościowego, ekspozycja na arsen[3][1][4] |
| Rozpoznanie |
ogląd, dermatoskopia, biopsja skóry[1] |
| Różnicowanie |
skórny toczeń rumieniowaty, pęcherzyca liściasta, erozyjna krostkowa dermatoza skóry głowy, rak podstawnokomórkowy[1] |
| Zapobieganie |
stosowanie kremu przeciwsłonecznego, dieta niskotłuszczowa[1] |
| Leczenie |
krioterapia; 5-FU, imikwimod, tretynoina lub adapalen w kremie; terapia fotodynamiczna[1] |
| Rokowanie |
8–20% nieleczonych przypadków przeradza się w raka skóry[2] |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
| DiseasesDB | |
| OMIM | |
| MedlinePlus | |
Rogowacenie słoneczne – przednowotworowa zmiana skórna, która może przekształcić się w płaskonabłonkowego raka skóry lub ustąpić bez leczenia[3]. Te zmiany skórne często występują w grupach na wystawionych na działanie słońca częściach głowy, ramion i grzbietów dłoni[1]. Są wyraźne; czerwone, w kolorze skóry lub ciemniejsze; twarde lub brodawkowate; występują w postaci gładkich, błyszczących lub łuszczących się grudek[1]. Poszczególne zmiany mają zazwyczaj wielkość od 0,2 do 1 cm[3]. Przy rogowaceniu słonecznym mogą wytworzyć się hipertroficzne rogi skórne[1]. Na ogół zmiany są bezobjawowe; chociaż w przypadku zadrapania mogą krwawić[5].
Przyczyną rogowacenia słonecznego jest długotrwała ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV)[4]. Wśród czynników ryzyka można wyróżnić jasną karnację skóry, wysoką ekspozycję na słońce, słaby układ odpornościowy i ekspozycję na arsen[3][1]. Podłoże choroby ma związek z uszkodzeniem DNA przez światło UV[6]. Diagnoza jest zazwyczaj oparta na oglądzie skóry; chociaż w niejasnych przypadkach można zastosować biopsję lub wycięcie w połączeniu z badaniem histologicznym[6][1]. Inne schorzenia, które mogą wyglądać podobnie do rogowacenia słonecznego, to toczeń, pęcherzyca liściasta, erozyjna dermatoza krostkowa skóry głowy i rak podstawnokomórkowy[1].
Dostępnych jest wiele metod leczenia rogowacenia słonecznego[6]. Często stosuje się krioterapię, a odsetek wyleczeń wynosi około 75%; może jednak powodować niepożądane rozjaśnienie skóry[2][7]. W przypadku zmian o dużej powierzchni skuteczniejsze mogą być kremy do stosowania miejscowego zawierające 5-fluorouracyl lub imikwimod[8][9]. W przypadku licznych zmian w danym obszarze skóry opcją jest również terapia fotodynamiczna (PDT)[10]. Szacuje się, że 8–20% nieleczonych przypadków przekształca się w płaskonabłonkowego raka skóry[2][11].
Mężczyźni chorują częściej niż kobiety[3]. Zmiany skórne stają się częstsze wraz z wiekiem, zwłaszcza u osób powyżej 50. roku życia[3][1]. Rogowacenie słoneczne występuje częściej w pobliżu równika (przy innych czynnikach niezmienionych)[12]. Schorzenie to opisał w 1896 roku Francuz William Dubreuilh[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p 29. Epidermal nevi, neoplasms and cysts. W: William D. James, Dirk Elston, James R. Treat, Misha A. Rosenbach, Isaac Neuhaus: Andrews’ Diseases of the Skin: Clinical Dermatology. Wyd. 13th. Elsevier, 2020, s. 644–645. ISBN 978-0-323-54753-6. (ang.).
- ↑ a b c d 31. Tumors of the epidermis. W: Ronald B. Johnstone: Weedon’s Skin Pathology Essentials. Wyd. 2nd. Elsevier, 2017, s. 513. ISBN 978-0-7020-6830-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f Premalignant keratoses: Actinic keratosis. W: Elder DE, Massi D, Scolyer RA, Willemze R: WHO Classification of Skin Tumours. Wyd. 4th. T. 11. Lyon (France): World Health Organization, 2018, s. 51–53. ISBN 978-92-832-2440-2. (ang.).
- ↑ a b 1. Clinical and pathologic findings with differential diagnostic lists. W: Ronald P. Rapini: Practical Dermatopathology. Wyd. Third. Philadelphia: Elsevier, 2021, s. 33. ISBN 978-0-323-41788-4. (ang.).
- ↑ 46. Disorders of the skin. W: Clive R.G. Quick, Suzanne Biers, Tan Arulampalam: Essential Surgery: Problems, Diagnosis and Management. Wyd. 6th. Edinburgh: Elsevier, 2019, s. 590. ISBN 978-0-7020-7631-2. (ang.).
- ↑ a b c Actinic keratosis – Symptoms, diagnosis and treatment | BMJ Best Practice. bestpractice.bmj.com. [dostęp 2019-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-11)]. (ang.).
- ↑ Actinic keratoses: a comprehensive update. „The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology”. 2 (7), s. 43–48, lipiec 2009. PMID: 20729970. (ang.).
- ↑ Joey Ton: #204 Actinic Keratosis: Out Damned Spot!. CFPCLearn, 2018-01-29. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-25)]. (ang.).
- ↑ Clinical, histopathological and immunohistochemical assessment of human skin field cancerization before and after photodynamic therapy. „The British Journal of Dermatology”. 167 (1), s. 150–159, lipiec 2012. DOI: 10.1111/j.1365-2133.2012.10887.x. PMID: 22329784. (ang.).
- ↑ Evidence- and consensus-based (S3) Guidelines for the Treatment of Actinic Keratosis – International League of Dermatological Societies in cooperation with the European Dermatology Forum – Short version. „Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology”. 29 (11), s. 2069–2079, listopad 2015. DOI: 10.1111/jdv.13180. PMID: 26370093. (ang.).
- ↑ Actinic keratosis: how to differentiate the good from the bad ones?. „European Journal of Dermatology”. 16 (4), s. 335–339, 2006. PMID: 16935787. [dostęp 2021-09-24]. (ang.).
- ↑ CPH Reinehr, RM Bakos. Actinic keratoses: review of clinical, dermoscopic, and therapeutic aspects. „Anais brasileiros de dermatologia”. 94 (6), s. 637–657, listopad 2019. DOI: 10.1016/j.abd.2019.10.004. PMID: 31789244. (ang.).
- ↑ A.B. Ackerman, J.M. Mones. Solar (actinic) keratosis is squamous cell carcinoma: Solar (actinic) keratosis is squamous cell carcinoma. „British Journal of Dermatology”. 155 (1), s. 9–22, lipiec 2006. DOI: 10.1111/j.1365-2133.2005.07121.x. PMID: 16792746. (ang.).
