Rynek Podgórski w Krakowie

Rynek Podgórski

Podgórze
Widok z południa, spopod kościoła św. Józefa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Poprzednie nazwy	Rynek Rynek Główny
Położenie na mapie Polski Rynek Podgórski
Położenie na mapie województwa małopolskiego Rynek Podgórski
Położenie na mapie Krakowa Rynek Podgórski
50°02′39,0″N 19°56′57,5″E

Rynek Podgórski – plac w Krakowie, w dzielnicy XIII Podgórze, w Podgórzu.

Wytyczony został w 1785 podczas lokacji miasta Podgórza jako rynek miejski, w miejscu krzyżowania się dróg, u podnóża wzgórza Lasoty. Prowadziły tędy jeszcze średniowieczne szlaki od przeprawy a potem mostu (dzisiejsza ul. Staromostowa) przez Wisłę z Krakowa i Kazimierza do Wieliczki (dzisiejsza ul. Rękawka), do Wieliczki i Woli Duchackiej (dzisiejsza ul. Parkowa), na południe i zachód, na Śląsk, do Lanckorony i Kalwarii (dzisiejsza ul. J. Zamoyskiego) oraz trakt cesarski.

Początkowo prostokątny ostatecznie do końca XIX wieku uformował się w dzisiejszym kształcie trójkąta o wymiarach ok. 135x135x120 m i powierzchni ok. 1,6 ha.

Zwany Rynkiem następnie Rynkiem Głównym (Rynkiem Małym był drugi rynek miasta Podgórza, dzisiejszy pl. Bohaterów Getta) obecną nazwę otrzymał w 1915 po połączeniu się Krakowa i Podgórza.

W 1917 powstała na rynku pętla tramwaju elektrycznego, linia została przedłużona w 1925 do uzdrowiska Matecznego. Pętlę zlikwidowano w latach 50. XX wieku a tory zostały usunięte. Obecnie linia tramwajowa biegnie wzdłuż północnej pierzei rynku.

Zabudowa

Północna pierzeja to najstarsze domy, barokowo-klasycystyczne budowle, dawne zajazdy przy trakcie cesarskim i przeprawie przez Wisłę, służące podróżnym. Przy rynku znajdują czynszowe kamienice a także stary i nowy ratusz miasta oraz kościół parafialny.

• Rynek Podgórski 1 (ul. B. Limanowskiego 2) – Drugi ratusz miasta Podgórza, proj. 1838, przebudowa w 1891 według proj. Józefa Kryłowskiego
• Rynek Podgórski 2 – Czynszowa kamienica, proj. 1838, siedziba Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego
• Rynek Podgórski 3 – Kamienica czynszowa, proj. 1838
• Rynek Podgórski 4 (ul. Rękawka 1) – dom, proj. 1873
• Rynek Podgórski (ul. J. Zamoyskiego 2) – kościół św. Józefa, proj. Jan Sas-Zubrzycki, 1905
• Rynek Podgórski 6 (ul. J. Zamoyskiego 1) – Kamienica czynszowa, proj. Zygmunt Luks, 1894
• Rynek Podgórski 8 – Kamienica czynszowa, proj. Wandalin Beringer, 1888
• Rynek Podgórski 9 – Kamienica czynszowa, proj. Stanisław Serkowski, 1878
• Rynek Podgórski 10 (ul. Kalwaryjska 1) – Kamienica czynszowa, proj. Stanisław Serkowski, 1884
• Rynek Podgórski 11 (ul. Celna 2) – Dawny zajazd, ok. 1785
• Rynek Podgórski 12 (ul. K. Brodzińskiego 2) – Dom Pod Jeleniami, ok. 1785, w narożniku znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca dwa jelenie połączone wspólną głową
• Rynek Podgórski 13 – Dworek Pod Czarnym Orłem ok. 1785, mieścił się nim niegdyś zajazd w którym w lipcu 1829 zatrzymał się Fryderyk Chopin
• Rynek Podgórski 14 – Dworek Pod Białym Orłem, pierwszy ratusz podgórski
• Rynek Podgórski 15 – Kamienica czynszowa, proj. Stanisław Serkowski, 1886

• 
  Rynek pod koniec XIX wieku i poprzedni kościół
• 
  Widok z północy w stronę kościoła św. Józefa
• 
  Wyeksponowane po remoncie w 2015 roku, stare tory tramwajowe na Rynku Podgórskim

• 
  Rynek Podgórski 1
  Dawny ratusz miasta Podgórza (drugi)
• 
  Rynek Podgórski 2
  Kamienica
• 
  Rynek Podgórski 3
  Kamienica
• 
  Rynek Podgórski 4
  Kamienica
• 
  Kościół św. Józefa
• 
  Rynek Podgórski 10
  Kamienica
• 
  Rynek Podgórski 11
  Kamienica, dawny zajazd
• 
  Rynek Podgórski 13
  Dworek Pod Czarnym Orłem
• 
  Rynek Podgórski 14
  Dworek Pod Białym Orłem

Bibliografia

• Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, wydawca Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, Kraków 2023, ISBN 978-83-66253-46-9 t. II s.394-395
• Elżbieta Supranowicz Nazwy ulic Krakowa, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków 1995, ISBN 83-85579-48-6 s. 143
• Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2007, ISBN 978-83-9229-8-1 s. 299