Ryżaczek
| Oligoryzomys | |||
| Bangs, 1900[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – ryżaczek długoogonowy (O. longicaudatus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
ryżaczek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Oryzomys navus Bangs, 1899 (= Hesperomys fulvescens Saussure, 1860) | |||
| Gatunki | |||
| |||
Ryżaczek[2] (Oligoryzomys) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce[3][4][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 60–123 mm, długość ogona 55–150 mm, długość ucha 10–20 mm, długość tylnej stopy 18–29 mm; masa ciała 8–41 g[4][6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj (w randze podrodzaju w obrębie Oryzomys) zdefiniował w 1900 roku amerykański ornitolog Outram Bangs w artykule poświęconym liście ssaków zebranych w regionie Santa Marta w Kolumbii przez W.W. Browne’a, opublikowanym na łamach Proceedings of the New England Zoölogical Club[1]. Na gatunek typowy Bangs wyznaczył (oryginalne oznaczenie) ryżaczka płowego (O. fulvescens).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Oligoryzomys: gr. ολιγος oligos ‘krótki, mały’; rodzaj Oryzomys S.F. Baird, 1857 (ryżniak)[7].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie i wymarłe po 1500 roku gatunki[8][6][3]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6][9] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[10] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Oligoryzomys fulvescens | (Saussure, 1860) | ryżaczek płowy | 6 podgatunków | zachodni, wschodni i południowy Meksyk (wraz z półwyspem Jukatan), na południe do skrajnie północno-zachodniej Nikaragui | DC: 7,5–8,9 cm DO: 8,2–11,6 cm MC: 10–17,5 g |
LC |
| Oligoryzomys victus | (O. Thomas, 1898) | ryżaczek antylski | gatunek monotypowy | Saint Vincent i Grenadyny (znany tylko z miejsca typowego na Saint Vincent) | DC: 9,6 cm DO: 12,1 cm MC: brak danych[b] |
EX | |
| Oligoryzomys costaricensis | (J.A. Allen, 1893) | gatunek monotypowy | zachodnia Nikaragua, Kostaryka oraz zachodnia i środkowa Panama | DC: 6–9,6 cm DO: 8–11,7 cm MC: 10–24 g |
NE | ||
| Oligoryzomys vegetus | (Bangs, 1902) | ryżaczek żwawy | gatunek monotypowy | wyżyny Kostaryki i zachodniej Panamy | DC: 7,5–10,5 cm DO: 11–13,1 cm MC: 11–16 g |
LC | |
| Oligoryzomys delicatus | (J.A. Allen & F.M. Chapman, 1897) | gatunek monotypowy | Kolumbia, skrajnie północny Ekwador, północna Wenezuela, Trynidad i Tobago (Trynidad) i region Gujana) | DC: 7,9–9,1 cm DO: 9,5–11,9 cm MC: 14–28 g |
NE | ||
| Oligoryzomys griseolus | (Osgood, 1912) | ryżaczek szarawy | gatunek monotypowy | wschodnia Kolumbia (wschodnie Andy) oraz skrajnie zachodnia Wenezuela (Táchira) | DC: 7,6–8,5 cm DO: 9,6–11,4 cm MC: brak danych |
LC | |
| Oligoryzomys messorius | (O. Thomas, 1901) | gatunek monotypowy | południowa Wenezuela, południowa Gujana, południowy Surinam oraz północna Brazylia (Roraima i Amapá) | DC: 7,5–9 cm DO: 8,5–10,5 cm MC: 12–23 g |
NE | ||
| Oligoryzomys destructor | (Tschudi, 1844) | ryżaczek niszczycielski | 2 podgatunki | wschodnie zbocza Andów w Ekwadorze, Peru i Boliwii; być może Kolumbia | DC: 9,1–9,6 cm DO: 11,1–12,8 cm MC: brak danych |
LC | |
| Oligoryzomys arenalis | (O. Thomas, 1913) | ryżaczek piskowy | gatunek monotypowy | Peru (północne wybrzeże i zachodnie zbacza Andów); prawdopodobnie południowy Ekwador | DC: około 8 cm DO: około 10 cm MC: brak danych |
LC | |
| Oligoryzomys andinus | (Osgood, 1914) | ryżaczek andyjski | gatunek monotypowy | Peru (zachodnie zbocza środkowych Andów) | DC: około 10,4 cm DO: około 14,9 cm MC: brak danych |
LC | |
| Oligoryzomys guille | Hurtado, 2021 | gatunek monotypowy | Peru (zachodnie zbocza Andów od północnej Limy, na południe do północnej Arequipy) | DC: 6–12,3 cm DO: 5,5–13,6 cm MC: 6–31 g |
NE | ||
| Oligoryzomys utiaritensis | (J.A. Allen, 1916) | gatunek monotypowy | Brazylia (od południowo-zachodniego Para do północno-zachodniego Mato Grosso) | DC: 7,8–10,4 cm DO: 10,3–13,5 cm MC: 14–32 g |
NE | ||
| Oligoryzomys stramineus | Bonvicino & Weksler, 1998 | ryżaczek słomkowy | gatunek monotypowy | Brazylia (obszary roślinne caatinga i cerrado w Paraíba i Pernambuco, na południe do Goiás i Minas Gerais) | DC: 7–11,1 cm DO: 9,5–13,4 cm MC: brak danych |
LC | |
| Oligoryzomys mattogrossae | Weksler, Lemos, D’Andrea & Bonvicino, 2017 | gatunek monotypowy | otwarte obszary w północno-wschodniej i południowo-środkowej Brazylii i wschodnim Paragwaju | DC: 9–9,5 cm DO: 11,5–13 cm MC: 16,4–18,8 g |
NE | ||
| Oligoryzomys rupestris | Weksler & Bonvicino, 2005 | ryżaczek górski | gatunek monotypowy | Brazylia (znany tylko z kilku obszarów w Bahia, Goías i Minais Gerais) | DC: 7,6–9,9 cm DO: 11,4–13,8 cm MC: 10–20 g |
DD | |
,_Uruguay,_2022.jpg) |
Oligoryzomys nigripes | (Olfers, 1818) | ryżaczek czarnonogi | gatunek monotypowy | wschodnia Brazylia, wschodni Paragwaj, Urugwaj i północno-wschodnia Argentyna | DC: 7,8–11,6 cm DO: 10–14,9 cm MC: 16–37 g |
LC |
| Oligoryzomys moojeni | Weksler & Bonvicino, 2005 | ryżaczek bahijski | gatunek monotypowy | Brazylia (obszary roślinne cerrado w Tocantins i Goiás) | DC: 8,4–9,6 cm DO: 11,2–13,2 cm MC: 10–25 g |
DD | |
| Oligoryzomys brendae | Massoia, 1998 | ryżaczek samotny | gatunek monotypowy | Argentyna (od Jujuy i Salta, na południe do La Rioja); być może południowa Boliwia | DC: 7,8–10,1 cm DO: 11,2–13,5 cm MC: 12–34 g |
DD | |
| Oligoryzomys pachecoi | Hurtado & D’Elía, 2018 | gatunek monotypowy | Boliwia (górskie lasy mgliste (Yungas) wzdłuż wschodnich zboczy Andów) | DC: 8–10,8 cm DO: 12–14,2 cm MC: 21–33 g |
NE | ||
| Oligoryzomys chacoensis | (Myers & Carleton, 1981) | ryżaczek czakoański | gatunek monotypowy | południowo-wschodnia Boliwia, południowo-zachodnia Brazylia, zachodni i środkowy Paragwaj oraz północna Argentyna | DC: około 9,7 cm DO: 10,5–15 cm MC: około 25 g |
LC | |
,_Uruguay,_2022.jpg) |
Oligoryzomys flavescens | (Waterhouse, 1837) | ryżaczek żółtawy | 3 podgatunki | wschodnia Brazylia i skrajnie południowo-środkowa Boliwia Tarija, na południe do północnej Argentyny; granice zasięgu niepewne | DC: 8,1–9,3 cm DO: 9,7–13 cm MC: 15–21 g |
LC |
|
Oligoryzomys longicaudatus | (E.T. Bennett, 1832) | ryżaczek długoogonowy | gatunek monotypowy | Chile oraz zachodnia, południowo-środkowa i południowa Argentyna | DC: 9,3–10,3 cm DO: 10,9–12,7 cm MC: 33–41 g |
LC |
| Oligoryzomys microtis | (J.A. Allen, 1916) | ryżaczek małouchy | gatunek monotypowy | Nizina Amazonki w wschodnim Peru, Brazylii i północnej Boliwii | DC: 7,8–9,8 cm DO: 7,4–12,5 cm MC: 14–19 g |
LC | |
| Oligoryzomys gri | Bonvicino & Weksler, 2024 | 2 podgatunki[12] | Brazylia (Rondônia, Mato Grosso, Pará i Tocantins)[12] | DC: 7,3–10,5 cm DO: 8,2–11,9 cm MC: 13–23 g[12] |
NE |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EX – gatunek wymarły, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b O. Bangs. List of the mammals collected in the Santa Marta region of Colombia by W. W. Brown, jr. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 1, s. 94, 1900. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 252. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 398–400. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 430–436. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Oligoryzomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-30].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 253–255. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 473, 1904. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
- ↑ Appendix 1. Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 700. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-18]. (ang.).
- ↑ O. Thomas. On indigenous Muridae in the West Indies; with the description of a new Mexican Oryzomys. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh series. 1 (2), s. 178, 1898. (ang.).
- ↑ a b c C.R. Bonvicino & M. Weksler. Revealing the cryptic diversity of the hosts of Rio Mamoré orthohantavirus complex, Oligoryzomys microtis (Allen 1916) (Rodentia: Cricetidae: Sigmodontinae), with the description of one new species with two subspecies. „Hystrix, the Italian Journal of Mammalogy”, s. W druku, 2024. DOI: 10.4404/hystrix-00630-2023. (ang.).