49°48′23″N 19°23′57″E/49,806389 19,399167Rzyki
| Artykuł | 49°48'23"N 19°23'57"E |
| - błąd | 39 m |
| WD | 49°49'N, 19°23'E, 49°50'N, 19°21'E |
| - błąd | 2330 m |
| Odległość | 1703 m |
| ||||
| ||||
 Kościół w Rzykach | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  małopolskie
| |||
| Powiat | wadowicki | |||
| Gmina | Andrychów | |||
| Liczba ludności (2017) | 3180[1] | |||
| Strefa numeracyjna | 33 | |||
| Kod pocztowy | 34-125[2] | |||
| Tablice rejestracyjne | KWA | |||
| SIMC | 0045333 | |||
Położenie na mapie gminy Andrychów  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu wadowickiego  | ||||
| 49°48′23″N 19°23′57″E/49,806389 19,399167
| ||||
| Strona internetowa | ||||
Rzyki – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, w gminie Andrychów[3][4].
W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie bielskim.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Pola i zabudowania miejscowości Rzyki znajdują się w dolinie potoku Rzyczanka, oraz na stokach wznoszących się nad nią gór Beskidu Małego. Od południa jest to północno-wschodni grzbiet Potrójnej (Czarnego Gronia) i Pasmo Łamanej Skały, od wschodu odchodzący od Gronia Jana Pawła II jego boczny, północno-zachodni grzbiet[5]. Komunikację zapewnia MZK, PKS oraz busy.
Pochodzenie nazwy[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi pochodzi od licznie spływających potoków. Pierwotnie Rzyki określano jako Nową Wieś. Później pojawiły się: Rzeczki, Rzyczki. Po osadnikach wołoskich pozostały ślady w postaci nazw przysiółków np. Praciaki (od słowa proc – człowiek zajmujący się hodowlą świń[6]).
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| przysiółki | Czarny Groń, Hatale, Hatalówka, Młockówka, Potrójna, Praciaki, Pracica, Równice, Sordylówka |
| części wsi | Biczaki, Burowie, Butory, Frysie, Haczki, Jagódki, Kiszczaki, Kopry, Krzysie, Kubiki, Mikołajki, Młocki Dolne. Młocki Górne, Młynarczyki, Moskwiki, Mydlarze, Sabudy, Służyny, Sobale, Styły, Szafarze, Szczęśniaki, Ścibory, Tomiczki, Urbanki, Wantoły, Wawrzyny |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Rzyki powstały mniej więcej w latach 1558-1560[7]. Po raz pierwszy wzmiankowane zostały w 1564 jako Nowa Wieś, w 1569 jako Nowa Wieś Zagorniki a w 1580 jako Rzeczki[8]. Zostały zasiedlone ludnością wołoską na prawie wołoskim. Były siedzibą wojdy dla okolic Beskidu Małego.
Słynęły z wyrobu gontów zwanych regionalnie pascekami. Mieszkańcy zajmowali się również tkactwem i wyrobem szkła. W XVIII w. na stokach Turonia (863 m) funkcjonowała niewielka huta szkła. W 1789 r. powołano tutaj sąd kupiecki, który rozpatrywał sprawy osadników klucza zatorskiego.
Według danych z 31 grudnia 2014 roku miejscowość miała 3171 mieszkańców. Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia św. Jakuba).
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół parafialny pw. św. Jakuba w Rzykach wybudowany ok. 1800 roku wraz z zabytkowymi rzeźbami (jedna z 1400 r., druga z początku XVI w.),
- Stara kuźnia w Rzykach przy której odpoczywał Karol Wojtyła.
Sport[edytuj | edytuj kod]
W Rzykach istnieje futbolowy Ludowy Klub Sportowy Leskowiec Rzyki który został założony w 1957 roku[9]. Największym sukcesem klubu jest dwukrotny awans do ligi okręgowej[10].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Rzyki leżą u podnóża Leskowca. Przez wieś przebiegają szlaki turystyczne:
– z Rzyk na przełęcz pomiędzy Leskowcem a Groniem Jana Pawła II.- – z Inwałdu do Rzyk.
We wsi znajduje się Całoroczny Ośrodek Wypoczynkowy „Czarny Groń” (z rozbudowaną bazą noclegową i wypoczynkową), SKI-Centrum Pracica (stoki narciarskie z niezbędną infrastrukturą) oraz kilka gospodarstw agroturystycznych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Coraz mniej mieszkańców w gminie Andrychów. Mamy dokładne dane - mamNewsa.pl, www.mamnewsa.pl [dostęp 2018-03-29].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1130 [dostęp 2020-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Radosław Truś: Beskid Mały. Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008. ISBN 978-83-89188-77-9.
- ↑ Jan Zieliński: Do źródeł Wieprzówki. Andrychów: Polska Fundacja Ochrony Przyrody "PRONATURA" w Krakowie, 2003
- ↑ Artur Oboza. 450 lecie lokacji Rzyk na prawie wołoskim. „Wadoviana: przegląd historyczno-kulturalny”. 12, s. 79, 2009.
- ↑ A. Oboza, 450 lecie..., 2009, s. 78
- ↑ Informacje podstawowe - LKS Leskowiec Rzyki, lksleskowiec.futbolowo.pl [dostęp 2020-03-13].
- ↑ Liga okręgowa 2001/2002, grupa: Wadowice, www.90minut.pl [dostęp 2020-03-13].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mapa Beskidu Małego. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1993.
- Andrzej Matuszczyk: Beskid Mały. Wadowice: Grafikon, 2004. ISBN 83-88744-18-6.
- Jan Zieliński: Do źródeł Wieprzówki. Andrychów: Polska Fundacja Ochrony Przyrody "PRONATURA" w Krakowie, 2003. ISBN 83-917420-1-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rzyki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 170.
| ||||||||||||
