Przejdź do zawartości

SDSS J102915+172927

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
SDSS J102915+172927[1][a]
ilustracja
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Lew

Rektascensja

10h 29m 15,15s

Deklinacja

+17° 29′ 27″

Wielkość obserwowana

16,92m

Charakterystyka fizyczna
Masa

≤ 0,8 M

Metaliczność [Fe/H]

≤ -4,347

Wiek

~13 mld lat

SDSS J102915+172927 – słaba gwiazda w gwiazdozbiorze Lwa o niezwykle małej metaliczności. Według powszechnie akceptowanej teorii formowania się i ewolucji gwiazd, takie gwiazdy nie powinny współcześnie istnieć – SDSS J102915+172927 jest być może najstarszą odkrytą do tej pory gwiazdą[2].

Odkrycie

[edytuj | edytuj kod]

Obserwacje SDSS J102915+172927 przeprowadzono w Europejskim Obserwatorium Południowym przy użyciu teleskopu VLT i spektrografów X-shooter oraz UVES. Zawartość pierwiastków cięższych od helu w gwieździe jest tak mała, że pierwsze obserwacje ujawniły obecność tylko jednego metalu: wapnia[2]. Dopiero późniejsze pomiary pozwoliły wykryć również inne pierwiastki. Ułamek masowy metali w SDSS J102915+172927 jest nie większy niż 6,9 × 10-7, czyli około 22 tysiące razy mniej niż w Słońcu. Jest to najmniejsza metaliczność wśród znanych gwiazd.

Tak mała zawartość cięższych od helu pierwiastków wskazywałaby na to, że SDSS J102915+172927 powstała niedługo po Wielkim Wybuchu, co jednak nie tłumaczy mniejszej niż oczekiwana (nawet dla tak starej gwiazdy) zawartości litu.

Odkrycie bardzo małej metaliczności SDSS J102915+172927 ogłoszono w artykule opublikowanym w czasopiśmie „Nature” we wrześniu 2011[3].

Implikacje odkrycia

[edytuj | edytuj kod]

Według obecnie przyjmowanych teorii formowania gwiazd, do powstania obiektów lżejszych niż około 0,8 M konieczne są wybuchy supernowych, które wzbogacają ośrodek międzygwiazdowy w cięższe pierwiastki. Metale tworzą pył kosmiczny, pomagając w wypromieniowaniu ciepła z obłoków gazu, umożliwiając kolaps grawitacyjny. Bez nich ciśnienie spowodowane ciepłem jest zbyt duże, a grawitacja obłoku – zbyt mała, aby możliwe było jego zapadnięcie się. Według jednej z teorii pierwiastkami, które szczególnie ułatwiają kolaps, są węgiel i tlen, których zawartość w SDSS J102915+172927 jest zbyt niska, aby możliwe było efektywne wypromieniowywanie ciepła[2].

Jak powiedziała główna autorka artykułu opublikowanego w „Nature”, Elisabetta Caffau z Uniwersytetu w Heidelbergu: „niespodzianką było odnalezienie po raz pierwszy gwiazdy w «strefie zakazanej», a to oznacza, że trzeba zrewidować niektóre z modeli formowania się gwiazd”[2]. Badacze uważają również, że SDSS J102915+172927 prawdopodobnie nie jest jedyną gwiazdą o tak małej metaliczności.

  1. Wszystkie dane za Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Caffau E. et al.: An extremely primitive halo star. European South Observatory – science papers, 2011-08-31. (ang.).
  2. a b c d Gwiazda, która nie powinna istnieć. Komunikat naukowy eso1132pl. Komunikaty prasowe ESO, 2011-08-31. [dostęp 2011-08-31]. (pol.).
  3. Caffau E. et al.. An extremely primitive star in the Galactic halo. „Nature”. 477 (7362), s. 67–69, 2011-09-01. DOI: 10.1038/nature10377. arXiv:1203.2612. ISSN 0028-0836. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]