SMS Staar
 SMS „Staar” po modernizacji siłowni | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1888 |
| Wodowanie |
5 listopada 1888 |
 K.u.K. Kriegsmarine
| |
| Nazwa |
„Staar” → 21 (od 1910) |
| Wejście do służby |
maj 1889 |
| Wycofanie ze służby |
1 listopada 1918 |
 Królestwo SHS
| |
| Nazwa |
D-1 |
| Wejście do służby |
1920 |
| Los okrętu |
złomowany 1929 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 78 ton |
| Długość |
39,9 metrów na KLW (całkowita) |
| Szerokość |
4,8 m |
| Zanurzenie |
1,9 m |
| Napęd | |
| 1 maszyna parowa potrójnego rozprężania 1 kocioł lokomotywowy (później 2 kotły Yarrow) moc 1000 KM 1 śruba | |
| Prędkość |
19 węzłów |
| Zasięg |
1200 Mm przy prędkości 10 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 2 działka kal. 37 mm (2 x I) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 x 350 mm |
| Wyposażenie | |
| reflektor ∅30 cm | |
| Załoga |
16 |
SMS Staar (SM Tb 21) – austro-węgierski torpedowiec z końca XIX wieku i okresu I wojny światowej, jedna z 22 jednostek typu Schichau. Okręt został zwodowany 5 listopada 1888 roku w stoczni Schichau w Elblągu, a do służby w Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine wszedł w maju 1889 roku. W 1910 roku nazwę jednostki zmieniono na oznaczenie numeryczne 21. W 1916 roku, podobnie jak większość torpedowców tego typu, okręt przebudowano na trałowiec. W wyniku podziału floty po upadku Austro-Węgier jednostkę przyznano Królestwu SHS (Jugosławii), gdzie służyła pod nazwą D-1 do 1929 roku, kiedy została złomowana.
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]SMS[a] „Staar”[b] był jednym z dwudziestu dwóch przybrzeżnych torpedowców typu Schichau, zamówionym w Niemczech[2][3].
Okręt zbudowany został w stoczni Schichau w Elblągu[2][1]. Stępkę torpedowca położono w 1888 roku[4], został zwodowany 5 listopada tego roku[1][4][c], a do służby w Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine przyjęto go w maju 1889 roku[2][4].
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]Okręt był niewielkim, przybrzeżnym torpedowcem[3]. Długość całkowita wynosiła 39,9 metra (tyle samo na konstrukcyjnej linii wodnej i 39 metrów między pionami), szerokość 4,8 metra i zanurzenie 1,9 metra (maksymalne 2,1 metra)[2][5]. Wyporność standardowa wynosiła 78 ton, zaś pełna 93 tony[3][1][d]. Okręt napędzany był przez maszynę parową potrójnego rozprężania o mocy 1000 KM, do której parę dostarczał początkowo jeden kocioł lokomotywowy[2][3]. Jednośrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 19 węzłów[3][1][e]. Okręt zabierał zapas 19 ton węgla[5], co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 10 węzłów (lub 350 Mm przy prędkości maksymalnej)[2][5].
Okręt wyposażony był w dwie wyrzutnie torped kalibru 350 mm: stałą na dziobie i obrotową na pokładzie[2][5]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa pojedyncze działka pokładowe kal. 37 mm L/23 Hotchkiss[3][5]. Wyposażenie uzupełniał reflektor o średnicy 30 cm[5].
Załoga okrętu składała się z 16 oficerów, podoficerów i marynarzy[2][1].
Służba
[edytuj | edytuj kod]W pierwszym dziesięcioleciu XX wieku na okręcie dokonano modernizacji układu napędowego: kocioł lokomotywowy został zastąpiony dwoma kotłami typu Yarrow o ciśnieniu 13 atm, opalanymi mazutem (od tego momentu jednostka miała dwa kominy)[3][5]. 30 stycznia 1910 roku na podstawie zarządzenia o normalizacji nazw „Staar” utracił swą nazwę, zastąpioną numerem 21[5]. Podczas I wojny światowej okręt był już przestarzały i przestał odpowiadać wymogom stawianym jednostkom jego klasy, więc w 1916 roku przystosowano go do pełnienia roli trałowca (podobnie jak resztę torpedowców tego typu)[5]. Okręt zachował jednak swoje aparaty torpedowe, pływając z torpedami[5]. Z powodu rozpadu monarchii habsburskiej 1 listopada 1918 roku na jednostce opuszczono po raz ostatni banderę KuKK[7]. W wyniku przeprowadzonego w styczniu 1920 roku podziału floty austro-węgierskiej okręt został przyznany Królestwu SHS (Jugosławii), gdzie pełnił służbę jako pomocniczy trałowiec pod nazwą D-1[1][8]. Jednostka została złomowana w 1929 roku[4][f].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ SMS – Seiner Majestät Schiff – Okręt Jego Mości.
- ↑ W Conway’s All the World’s Fighting Ships 1860–1905 okręt figuruje pod nazwą „Star”[1].
- ↑ R. Greger podaje, że okręt został zwodowany w maju 1889 roku[2].
- ↑ R. Greger i K. Schrott podają, że wyporność standardowa mieściła się w przedziale 78-80 ton, zaś pełna 88-90 ton[2][5]; według J. Gozdawy-Gołębiowskiego i T. Wywerki Prekurata wyporność wynosiła 78-94 tony[6].
- ↑ Pod koniec wojny okręt osiągał maksymalnie 13-15 węzłów[5].
- ↑ R. Greger podaje, że okręt wycofano ze służby w 1924 roku[2]; według R. Rochowicza jednostka służyła do 1935 roku[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 280.
- ↑ a b c d e f g h i j k René Greger: Austro-Hungarian Warships of World War I. London: 1976, s. 49.
- ↑ a b c d Karl Schrott. Okręty minowe cesarsko-królewskiej Marynarki Wojennej Austro-Węgier. Cz. I. „Okręty Wojenne”. Nr 4/2001 (49). s. 12.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Karl Schrott. Okręty minowe cesarsko-królewskiej Marynarki Wojennej Austro-Węgier. Cz. I. „Okręty Wojenne”. Nr 4/2001 (49). s. 11.
- ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 528.
- ↑ Robert Rochowicz. Losy okrętów floty Austro-Węgier po 30 października 1918 roku. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4-5/2003 (41). s. 43.
- ↑ a b Robert Rochowicz. Losy okrętów floty Austro-Węgier po 30 października 1918 roku. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4-5/2003 (41). s. 48.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
- Ivan Gogin: BUSSARD torpedo boats (1886-1891). Navypedia. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- René Greger: Austro-Hungarian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1976. ISBN 0-7110-0623-7. (ang.).
- Robert Rochowicz. Losy okrętów floty Austro-Węgier po 30 października 1918 roku. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4-5/2003 (41). ISSN 1426-529X.
- Karl Schrott. Okręty minowe cesarsko-królewskiej Marynarki Wojennej Austro-Węgier. Cz. I. „Okręty Wojenne”. Nr 4/2001 (49). ISSN 1231-014X.