Schody Potiomkinowskie
Schody Potiomkinowskie[1] (ukr. Потьомкінські сходи, Potiomkinśki schody, ros. Потёмкинская лестница, Potiomkinskaja lestnica) – monumentalne schody w Odessie, będące symbolicznym wejściem do miasta. Są najbardziej rozpoznawalnym symbolem Odessy. Schody mają 192 stopnie, 136 metrów długości, a różnica poziomów wynosi 27 metrów[2]. Schody rozszerzają się ku dołowi, powodując złudzenie optyczne (zob. wymuszona perspektywa). Gdy patrzy się na nie z ich szczytu, wyglądają, jakby na całej długości miały taką samą szerokość[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początkowo znane były pod nazwą Gigantycznych schodów (ros. Гигантская лестница), później Schodów przymorskich (Приморская лестница) i Ryszeliowskich (Ришельевская лестница), a w czasach ZSRR do 1955 roku Bulwarowych (Бульварная лестница), gdy postanowiono zmienić ich nazwę na dzisiejszą, w związku z 50. rocznicą buntu na pancerniku Potiomkin[4].
Zostały zbudowane ze względu na wysokie położenie Odessy względem morskiego portu, z którym miasto łączyły wcześniej schody drewniane. Oryginalne schody zaprojektował w 1825 roku włoski architekt Francesco Boffo, przy pomocy Awrama Mielnikowa z Petersburga. W 1837 roku zapadła decyzja o powiększeniu schodów do gigantycznych rozmiarów według planów konstrukcyjnych brytyjskiego inżyniera Uptona. Prace przy rozbudowie trwały do 1841 roku[5].
Zbudowane z piaskowca schody były niszczone przez erozję, aż w 1933 roku materiał zastąpiono różowo-szarym granitem z Podola – równocześnie zmniejszono liczbę stopni z 200 do 192[5][6].
W 1925 roku Siergiej Eisenstein rozsławił schody rozgrywającą się na nich sceną z filmu Pancernik Potiomkin. Scena przedstawia wymyśloną przez twórców filmu masakrę ludności dokonaną przez rytmicznie maszerujące wojsko cesarskie[7][4].
Po południowej (patrząc od dołu po lewej) stronie schodów zbudowano w 1906 roku kolej linową, która funkcjonowała do 1956 roku, później została zastąpiona schodami ruchomymi. W 2004 roku znów uruchomiono kolejkę linowo-terenową[5].
Od 2010 roku na schodach organizowane jest jedno z wydarzeń towarzyszących Odeskiego Międzynarodowego Festiwalu Filmowego, które na jeden wieczór zamieniają się w wielką salę kinową. Podczas pierwszej edycji widzowie obejrzeli film Pancernik Potiomkin (1925) Sergieja Eisensteina z muzyką orkiestry symfonicznej na żywo[8]. W kolejnych latach prezentowano m.in. Metropolis (1926) Fritza Langa[9], Światła wielkiego miasta (1931) Charliego Chaplina czy Wschód słońca (1927) Friedricha Murnaua[10].
Pomnik ks. Richelieu
[edytuj | edytuj kod]Na szczycie schodów znajduje się pomnik z brązu upamiętniający Francuza, pierwszego gubernatora Odessy Armanda-Emmanuela du Plessis, ks. Richelieu, zaprojektowany przez rosyjskiego rzeźbiarza Iwana Piotrowicza Martosa (zm. 1835) i odsłonięty w 1826 roku[11][12].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polski egzonim uchwalony na 124. posiedzeniu KSNG
- ↑ Odessa deja vu. poznaj-swiat.pl, wrzesień 2015. [dostęp 2019-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 maja 2019)].
- ↑ Szyk czarnomorski. rp.pl, 11.10.2012. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ a b Marcin Gonera, Odessa. Weekend nad Morzem Czarnym [online], podroze.onet.pl, 25 września 2019 [dostęp 2025-04-08] (pol.).
- ↑ a b c Kaushik Patowary, Potemkin Stairs, Odessa [online], amusingplanet.com, 2014 [dostęp 2025-04-08] (ang.).
- ↑ The Potemkin Stairs and more to be opened in Odesa: when will it be possible to walk there? [online], visitukraine.today [dostęp 2025-04-08] (ang.).
- ↑ Adrian Adamczyk, Schody w Odessie. Ich historia kryje wiele tajemnic. Dlaczego warto odwiedzić to kultowe miejsce? [online], dziendobry.tvn.pl, 20 stycznia 2022 [dostęp 2025-04-08] (pol.).
- ↑ Йос Стеллінг, “Броненосець Потьомкін” повертається [online], unian.ua, 22 lipca 2018 [dostęp 2025-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-22] (ukr.).
- ↑ В Одесі показали відреставровану версію фільму Метрополіс [online], ua.korrespondent.net, 5 czerwca 2013 [dostęp 2025-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-05] (ukr.).
- ↑ Джеральдін Чаплін приїде в Одесу на показ фільму свого батька [online], gazeta.ua, 22 lipca 2018 [dostęp 2025-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-22] (ukr.).
- ↑ G. Kononova, Odessa a guide, 2odessa.com, 1984, s. 48 [dostęp 2025-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-16] (ang.).
- ↑ Patricia Herlihy, Odessa: A History, 1794–1914, Harvard Ukrainian Research Institute, 1991, s. 21, ISBN 978-0916458430.
