Senna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Senna
Ilustracja
Morfologia (Senna alexandrina)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Rodzaj

Senna

Nazwa systematyczna
Senna Mill.
The Gardeners' Dictionary abr. ed. 4 1754
Typ nomenklatoryczny

S. alexandrina P. Miller[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Senna acclinis
Senna alata
Senna artemisioides

Senna – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych (Fabaceae) z podrodziny brezylkowych (Caesalpinioideae). Obejmuje ok. 280[4]–300[5] gatunków. Występują w całej strefie międzyzwrotnikowej, a nieliczne gatunki rosną także w strefach umiarkowanych. Zasięg rodzaju obejmuje całą Amerykę Południową, Afrykę i Australię oraz południową część Ameryki Północnej i Azji. Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest na kontynentach amerykańskich, gdzie obecnych jest 206 gatunków. W Australii obecne są 33 gatunki, w Afryce kontynentalnej 20, na Madagaskarze 9, w Azji południowej występują pojedyncze gatunki[5]. Rośliny te rosną głównie w suchych formacjach zaroślowych i leśnych, na sawannach, w caatindze, cerrado, w formacjach nadbrzeżnych, nieliczne występują w wilgotnych lasach równikowych[5]. Liczne gatunki zostały rozprzestrzenione poza pierwotnym zasięgiem i stały się uciążliwymi gatunkami inwazyjnymi[6].

Liczne gatunki z tego rodzaju uprawiane są jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze, głównie ze względu na właściwości przeczyszczające[7]. S. alata stosowana jest także przy chorobach skóry i do odrobaczania[6]. Niektóre gatunki wykorzystywane są na obszarach suchych jako rośliny pastewne (np. S. artemisioides, S. didymobotrya). Na plantacjach kawowców sadzona jest jako roślina zacieniająca S. lactea, której drewno cenione jest także w meblarstwie i służy jako paliwo. Cenionego drewna ze względu na wytrzymałość dostarcza S. siamea (wykorzystywane jest do budowy mostów i w kopalniach). Nasiona S. occidentalis i S. tora wykorzystywane bywają jako substytut kawy. Rośliny z tego rodzaju dostarczają także barwników, substancji leczniczych i aromatyzujących[6], służą do trucia ryb i garbowania skór[5].

Nazwa rodzaju powstała z arabskiego słowa sana lub sanna znaczącego roślinę o liściach i strąkach działającą przeczyszczająco[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Senna candolleana
Senna didymobotrya
Pokrój
Drzewa (zwykle niewielkie, ale największe osiągają do 40 m wysokości[7]), krzewy i rzadko rośliny zielne, w tym monokarpiczne – zamierające po wydaniu owoców[5].
Liście
Sezonowe lub wiecznie zielone, skrętoległe, parzysto pierzasto złożone (bez listka szczytowego), par listków do 14[7].
Kwiaty
Zwykle żółte, wyrastają w wydłużonych gronach, czasem tworzących gęsto skupione kwiatostany złożone. Działki kielicha w liczbie 5, są rozdzielone niemal do nasady i nierówne. Płatków korony jest 5, z których dolny zwykle jest mniej lub bardziej zredukowany. Pręcików jest 10, ale trzy górne są zwykle silnie zredukowane, a spośród pozostałych 2 lub 3 są dłuższe od reszty. Zalążnia górna, powstaje z jednego owocolistka zawierającego liczne zalążki[7].
Owoce
Strąki, często drewniejące i posiadające przegrody między nasionami[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Senna italica
Senna lindheimeriana
Senna macranthera
Pozycja systematyczna

Przed latami 80. XX wieku rodzaj strączyniec Cassia był szeroko ujmowany, ale wówczas wydzielono z niego m.in. rodzaj Senna i Chamaecrista, których odrębność potwierdzona została później w badaniach molekularnych[5]. Wszystkie trzy rodzaje tworzą plemię Cassieae w obrębie podrodziny brezylkowych Caesalpinioideae w rodzinie bobowatych Fabaceae s.l.[2][5] Morfologicznie Senna różni się od pozostałych dwóch rodzajów tym, że ma nagie pylniki i nitki dolnych 2 lub 3 pręcików są dłuższe od górnych, ale nigdy dwukrotnie i więcej[7][5].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ Senna P. Miller. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-08].
  4. ↑ a b c Senna Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-08].
  5. ↑ a b c d e f g h i G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 123. ISBN 978-1-900347-80-8.
  6. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 848-849, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 273. ISBN 0-333-73003-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Senna&oldid=70134006”