Jerzy Krzysztoń (pisarz): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
utrata ręki, źródła/przypisy, red., przeniesienie refów na koniec |
drobne merytoryczne |
||
Linia 24: | Linia 24: | ||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Urodził się 23 marca 1931 w Lublinie. Dzieciństwo i wczesne lata szkolne spędził w [[Grodno|Grodnie]]. W 1940 wraz z matką i bratem został wywieziony do [[Kazachstan]]u, gdzie uczęszczał do szkoły rosyjskiej gdzie stracił rękę{{r|rzeczp|pasie}} . W 1942 wraz z armią [[Władysław Anders|Andersa]] został ewakuowany do [[Iran]]u. W latach 1944–1947 przebywał w [[Indie|Indiach]] ([[Valivade]]), a następnie w [[Uganda|Ugandzie]] ([[Masindi]]), gdzie uczył się w polskiej szkole i działał w [[harcerstwo|harcerstwie]]. W lipcu 1948 wraz z rodziną powrócił do Polski – do Lublina. Tu w 1949 uzyskał maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. S. Staszica i rozpoczął studia na [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|KUL]] w zakresie filologii polskiej i angielskiej. Poślubił Helenę Panfiłowicz. W 1952 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w [[Stowarzyszenie „Pax”|Stowarzyszeniu „Pax”]], w redakcjach „Dziś i jutro” oraz tygodniku „Kierunki”. Kontynuował studia i w 1953 ukończył polonistykę, a w 1955 filologię angielską. W 1956 zmienił pracę i został kierownikiem Redakcji Słuchowisk [[Polskie Radio|Polskiego Radia]]. W latach 1979–1981 w Polskim Radiu prowadził niedzielną audycję ''Poczta Literacka''. |
Urodził się 23 marca 1931 w Lublinie. Dzieciństwo i wczesne lata szkolne spędził w [[Grodno|Grodnie]]. W 1940 wraz z matką i bratem został wywieziony do [[Kazachstan]]u, gdzie uczęszczał do szkoły rosyjskiej i gdzie jako 11-latek stracił lewą rękę{{r|rzeczp|pasie}} . W 1942 wraz z armią [[Władysław Anders|Andersa]] został ewakuowany do [[Iran]]u. W latach 1944–1947 przebywał w [[Indie|Indiach]] ([[Valivade]]), a następnie w [[Uganda|Ugandzie]] ([[Masindi]]), gdzie uczył się w polskiej szkole i działał w [[harcerstwo|harcerstwie]]. W lipcu 1948 wraz z rodziną powrócił do Polski – do Lublina. Tu w 1949 uzyskał maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. S. Staszica i rozpoczął studia na [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|KUL]] w zakresie filologii polskiej i angielskiej. Poślubił Helenę Panfiłowicz. W 1952 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w [[Stowarzyszenie „Pax”|Stowarzyszeniu „Pax”]], w redakcjach „Dziś i jutro” oraz tygodniku „Kierunki”. Kontynuował studia i w 1953 ukończył polonistykę, a w 1955 filologię angielską. W 1956 zmienił pracę i został kierownikiem Redakcji Słuchowisk [[Polskie Radio|Polskiego Radia]]. W latach 1979–1981 w Polskim Radiu prowadził niedzielną audycję ''Poczta Literacka''. |
||
Debiutował w 1949 opowiadaniem ''Wspomnienia indyjskie'', które weszło później w skład książki ''Opowiadania indyjskie'' (1953), poświęconej przeżyciom cywilnej ludności polskiej, która wyszła z [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] wraz z armią Andersa. Napisał szereg opowiadań zebranych w tomy ''Sekret i inne opowiadania'' (1956), ''Sandżu i Paweł'' (1959), ''Złote Gody'' (1965), ''Panna radosna'' (1969) i ''Cyrograf dojrzałości'' (1975). W 1967 na podstawie opowiadania ''Cyrograf dojrzałości'' powstał [[Cyrograf dojrzałości|film pod tym samym tytułem]]). Cenne są jego reportaże z pobytu w [[Stany Zjednoczone|USA]] ''Skok do Eldorado'' (1967). W swej twórczości posługiwał się zróżnicowanymi formami literackimi, np. [[czarny humor|czarnym humorem]], [[groteska|groteską]] i [[symbolizm]]em. Był też autorem licznych słuchowisk radiowych oraz tłumaczem powieści i opowiadań z języka angielskiego (m.in. ''Miasteczko Winesburg'' [[Sherwood Anderson|Sherwooda Andersona]], ''Jeździec na niebie i inne opowiadania'' [[Ambrose Bierce|Ambrose’a Bierce’a]]). |
Debiutował w 1949 opowiadaniem ''Wspomnienia indyjskie'', które weszło później w skład książki ''Opowiadania indyjskie'' (1953), poświęconej przeżyciom cywilnej ludności polskiej, która wyszła z [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] wraz z armią Andersa. Napisał szereg opowiadań zebranych w tomy ''Sekret i inne opowiadania'' (1956), ''Sandżu i Paweł'' (1959), ''Złote Gody'' (1965), ''Panna radosna'' (1969) i ''Cyrograf dojrzałości'' (1975). W 1967 na podstawie opowiadania ''Cyrograf dojrzałości'' powstał [[Cyrograf dojrzałości|film pod tym samym tytułem]]). Cenne są jego reportaże z pobytu w [[Stany Zjednoczone|USA]] ''Skok do Eldorado'' (1967). W swej twórczości posługiwał się zróżnicowanymi formami literackimi, np. [[czarny humor|czarnym humorem]], [[groteska|groteską]] i [[symbolizm]]em. Był też autorem licznych słuchowisk radiowych oraz tłumaczem powieści i opowiadań z języka angielskiego (m.in. ''Miasteczko Winesburg'' [[Sherwood Anderson|Sherwooda Andersona]], ''Jeździec na niebie i inne opowiadania'' [[Ambrose Bierce|Ambrose’a Bierce’a]]). |
Wersja z 14:16, 23 lip 2017
Odznaczenia | |
Nagrody | |
Nagroda Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka (1953, 1979), nagroda Ministra Obrony Narodowej III stopnia (1970) |
Jerzy Krzysztoń (ur. 23 marca 1931 w Lublinie, zm. 16 maja 1982 w Warszawie) – polski prozaik, dramaturg, reportażysta i tłumacz.
Życiorys
Urodził się 23 marca 1931 w Lublinie. Dzieciństwo i wczesne lata szkolne spędził w Grodnie. W 1940 wraz z matką i bratem został wywieziony do Kazachstanu, gdzie uczęszczał do szkoły rosyjskiej i gdzie jako 11-latek stracił lewą rękę[1][2] . W 1942 wraz z armią Andersa został ewakuowany do Iranu. W latach 1944–1947 przebywał w Indiach (Valivade), a następnie w Ugandzie (Masindi), gdzie uczył się w polskiej szkole i działał w harcerstwie. W lipcu 1948 wraz z rodziną powrócił do Polski – do Lublina. Tu w 1949 uzyskał maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. S. Staszica i rozpoczął studia na KUL w zakresie filologii polskiej i angielskiej. Poślubił Helenę Panfiłowicz. W 1952 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Stowarzyszeniu „Pax”, w redakcjach „Dziś i jutro” oraz tygodniku „Kierunki”. Kontynuował studia i w 1953 ukończył polonistykę, a w 1955 filologię angielską. W 1956 zmienił pracę i został kierownikiem Redakcji Słuchowisk Polskiego Radia. W latach 1979–1981 w Polskim Radiu prowadził niedzielną audycję Poczta Literacka.
Debiutował w 1949 opowiadaniem Wspomnienia indyjskie, które weszło później w skład książki Opowiadania indyjskie (1953), poświęconej przeżyciom cywilnej ludności polskiej, która wyszła z ZSRR wraz z armią Andersa. Napisał szereg opowiadań zebranych w tomy Sekret i inne opowiadania (1956), Sandżu i Paweł (1959), Złote Gody (1965), Panna radosna (1969) i Cyrograf dojrzałości (1975). W 1967 na podstawie opowiadania Cyrograf dojrzałości powstał film pod tym samym tytułem). Cenne są jego reportaże z pobytu w USA Skok do Eldorado (1967). W swej twórczości posługiwał się zróżnicowanymi formami literackimi, np. czarnym humorem, groteską i symbolizmem. Był też autorem licznych słuchowisk radiowych oraz tłumaczem powieści i opowiadań z języka angielskiego (m.in. Miasteczko Winesburg Sherwooda Andersona, Jeździec na niebie i inne opowiadania Ambrose’a Bierce’a).
W 1953 otrzymał nagrodę literacką młodych im. W. Pietrzaka, a wśród licznych nagród i wyróżnień za twórczość słuchowiskową – nagrodę Ministra Obrony Narodowej za cykl słuchowisk Polacy na frontach II wojny światowej. Odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi w 1974 oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski – w 1982[3][4].
W ostatnich latach życia, w których napisał trzytomową powieść Obłęd, chorował i okresowo przebywał w szpitalu psychiatrycznym. Powieść ta, osnuta na motywie choroby psychicznej (urojenie prześladowcze), przepełniona jest gorzką refleksją o współczesnym świecie[5].
Jerzy Krzysztoń zmarł śmiercią samobójczą 16 maja 1982 roku, skacząc o godzinie 14 z okna swego mieszkania na trzecim piętrze przy ulicy Madalińskiego w Warszawie.
Bohaterem książki Krzyż południa z 1983 roku jest ks. hm Zdzisław Peszkowski (w fabule występuje jako "Jastrzębiec" – herb rodowy księdza)[6].
Twórczość
Opowiadania
- Wspomnienia indyjskie (1949)
- Opowiadania indyjskie (1953)
- Sekret i inne opowiadania (1956)
- Sandżu i Paweł (1959)
- Złote Gody (1965)
- Panna radosna (1969)
- Cyrograf dojrzałości (1975)
Powieści
- Kamienne niebo (1958)
- Wielbłąd na stepie (1978)
- Obłęd (1979)
- Krzyż Południa (1983) (wydana pośmiertnie)
Inne
- Cykl reportaży z pobytu w USA Skok do Eldorado (1967)
- Słuchowiska radiowe:
- Rodzina pechowców (1958)
- Ten nieznajomy (1965)
- Chłopcy spod Verdun
- Sakramencka ulewa (1973)
- Poczta literacka: felietony radiowe, 1985.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Jerzy Krzysztoń: Obłęd i marzenia. Dwójka – Program 2 Polskiego Radia, 2012-02-22. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwierzeczp
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiepasie
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiebartel
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieslow
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieliterob
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiepeszk
BŁĄD PRZYPISÓW
- Absolwenci Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Polscy zesłańcy w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich 1940–1941
- Laureaci Nagrody im. Mieczysława Lepeckiego
- Polscy dramaturdzy
- Polscy prozaicy
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy reportażyści
- Polscy tłumacze literatury angielskojęzycznej
- Autorzy słuchowisk Polskiego Radia
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Polscy samobójcy
- Urodzeni w 1931
- Zmarli w 1982