Meritum (komputer): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
dr.
Linia 20: Linia 20:
=== Sytuacja w Polsce ===
=== Sytuacja w Polsce ===


W Polsce na początku lat 80. XX wieku pogłębiał się kryzys gospodarczy spowodowany m.in. [[Zadłużenie zagraniczne PRL|zadłużeniem zagranicznym PRL]], [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanem wojennym]] w latach 1981-1983 oraz sankcjami gospodarczymi nałożonymi na PRL przez Stany Zjednoczone w wyniku stanu wojennego.
W Polsce na początku lat 80. XX wieku pogłębiał się kryzys gospodarczy spowodowany m.in. [[Zadłużenie zagraniczne PRL|zadłużeniem zagranicznym PRL]], [[Stan wojenny w Polsce (1981–1983)|stanem wojennym]] w latach 1981-1983 oraz sankcjami gospodarczymi nałożonymi na PRL przez Stany Zjednoczone w wyniku stanu wojennego<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Morawski|imię=Wojciech|tytuł=Kornika kryzysów gospodarczych|wydawca=Wydawnictwo TRIO|miejsce=Warszawa|data=2003|strony=132|isbn=83-88542-64-8}}</ref>.
Dostęp do najnowszych technologii był utrudniony przez politykę zachodu wobec krajów [[Blok wschodni|bloku wschodniego]], embargo USA na PRL i podziały polityczne wewnątrz PRL. Oprócz tego zakup w tzw. II obszarze płatniczym (kraje zachodnie) wymagał posiadania obcych walut, a te były przydzielane wg uznania władz centralnych.
Dostęp do najnowszych technologii był utrudniony przez politykę zachodu wobec krajów [[Blok wschodni|bloku wschodniego]], embargo USA na PRL i podziały polityczne wewnątrz PRL. Oprócz tego zakup w tzw. II obszarze płatniczym (kraje zachodnie) wymagał posiadania obcych walut, a te były przydzielane wg uznania władz centralnych.


Wersja z 15:51, 28 sty 2020

Meritum I z monitorem. Po prawej stronie zasilacz.

Meritum – rodzina[1] komputerów osobistych wzorowana i kompatybilna z TRS-80 Model I (BASIC Level II)[2][3][4][5] produkowana w latach 80. XX wieku przez Zakłady Urządzeń Komputerowych Mera-Elzab w Zabrzu przy współpracy firmy polonijnej ITM z Krakowa[6][7][8][2]. Wyprodukowano trzy modele komputera: Meritum I, Meritum II oraz tylko w serii próbnej Meritum III.

Był pierwszym masowo produkowanym małym komputerem w Polsce[2]. Znalazł zastosowanie jako sterownik przemysłowy, w instytucjach badawczych a w szkołach jako narzędzie nauczania informatyki. Nazwa komputera łączy w sobie Mera i ITM[9].

Nigdy nie zdobył popularności, głównie ze względu na małą liczbę wyprodukowanych egzemplarzy[10], gorsze parametry techniczne od innych dostępnych na rynku urządzeń[7] i małą dostępność oprogramowania[11]. Często zarzucaną wadą był brak trybu graficznego[7][9].

Komputer w momencie debiutu był już konstrukcją przestarzałą bazująca na projekcie z roku 1977. Był rozwiązaniem kompromisowym w czasach kryzysu i braku dostępu do nowoczesnych komponentów. Szczególnie w pierwszej połowie lat 80. XX wieku, kiedy nie było żadnej alternatywy[7] był ciekawą propozycją dla odbiorców potrzebujących małego systemu komputerowego. Później wraz z pojawieniem się innych rozwiązań stawał się coraz bardziej archaiczny pomimo wprowadzanych modyfikacji.

W materiałach producenta[2][3] a potem powielana w literaturze znajduje się informacja, że komputer był wzorowany na TRS-80 Model II. Jest to nieścisłość, ponieważ chodzi o TRS-80 Model I ale z drugą 12 KiB wersją ROM z BASIC licencjonowanym od Microsoft. Tandy Corporation używała oznaczenia tej wersji jako Level II w odróżnieniu od historycznie pierwszej 4 KiB wersji ROM Level I. Specyfikacja TRS-80 Model II znacząco odbiega od Meritum, w szczególności Model II posiadał tryb tekstowy 80×24, gdy Meritum 64×16 typowy jedynie dla urządzeń bazujących na Model I.

Historia

TRS-80

W roku 1977 firma Tandy Corporation wypuściła na rynek jeden z pierwszych komputerów osobistych przeznaczonych dla masowego odbiorcy TRS-80; później również nazywany TRS-80 Model I dla odróżnienia od innych produktów. Komputer zyskał sporą popularność w USA gdzie dostępny był w sieci sprzedaży RadioShack należącej do Tandy. Dostępna była spora biblioteka programów. Z końcem 1980 roku produkcja została wstrzymana, model został zastąpiony przez TRS Model III. W roku 1983 Model III został zastąpiony przez TRS-80 Model 4 produkowany aż do 1991 roku.

Z początkiem lat 80. XX wieku w związku z dość szybkim rozwojem branży komputerowej, konstrukcja TRS-80 stała się przestarzała tym bardziej że reprezentował on wraz z Apple II i Commodore PET pierwszą generację komputerów osobistych. Popularność komputera malała a w związku z tym malała liczbą dostępnego oprogramowania.

W Polsce która znajdowała się w tym czasie w bloku państw socjalistycznych był zupełnie nieznany. Brak było dostępnego oprogramowania jak i literatury[9].

Sytuacja w Polsce

W Polsce na początku lat 80. XX wieku pogłębiał się kryzys gospodarczy spowodowany m.in. zadłużeniem zagranicznym PRL, stanem wojennym w latach 1981-1983 oraz sankcjami gospodarczymi nałożonymi na PRL przez Stany Zjednoczone w wyniku stanu wojennego[12]. Dostęp do najnowszych technologii był utrudniony przez politykę zachodu wobec krajów bloku wschodniego, embargo USA na PRL i podziały polityczne wewnątrz PRL. Oprócz tego zakup w tzw. II obszarze płatniczym (kraje zachodnie) wymagał posiadania obcych walut, a te były przydzielane wg uznania władz centralnych.

Centralnie sterowany przemysł nastawiony był na produkcję dużych komputerów typu mainframe, np. Odra i osprzętu do nich. Nie istniał żaden mały komputer w niskiej cenie dostępny dla indywidualnych odbiorców[2]. Na początku lat 80. XX w. dostępny był w oficjalnych kanałach sprzedaży Sinclair ZX-81, inne komputery były dostępne tylko przez prywatny import. Przywóz urządzeń z krajów zachodnich, gdzie komputery osobiste pojawiły się pod koniec lat 70. XX w. był utrudniony zarówno przez kwestie polityczne – brak swobody wyjazdów, jak i finansowe – złotówka nie była wymienialna, a jej siła nabywcza niska.

Mera–Elzab

W początku lat 80. XX wieku firma znajdowała się w grupie 500 największych polskich przedsiębiorstw przemysłowych i 100 największych eksporterów[9]. Produkowała terminale, monitory i komputery jak np. ComPAN 8[8], nie zajmowała się jednak produkcją urządzeń dla masowego odbiorcy[9].

Projekt Meritum

Założenia projektowe

Prace konstrukcyjne nad Meritum rozpoczęły się w 1982 roku[10]. W Mera–Elzab analizowano możliwość podjęcia produkcji małego systemu komputerowego wzorowanego na jednym z istniejących zachodnich rozwiązań. Brano pod uwagę następujące aspekty[3]:

  1. Składowe systemu: procesor, układy peryferyjne i pamięci dostępne w krajach socjalistycznych.
  2. Możliwość podłączenia do telewizora lub taniego monitora.
  3. Oprogramowanie w pamięci stałej.
  4. Magnetofon jako pamięć masowa.
  5. Możliwość podłączenia istniejących urządzeń peryferyjnych (drukarka, czytnik i perforator taśmy dziurkowanej).

Przewidywano, że komputer ze względu na cenę będzie trudno dostępny dla użytkowników indywidualnych[2]. Jego zastosowanie widziano raczej w instytucjach badawczych, na uczelniach lub przemyśle gdzie mógł być użyty jako sterownik przemysłowy[2].

Na podstawie powyższych założeń wybrano TRS Model I z BASIC Level II. Był to komputer używający procesora Zilog Z80 który mógł być zastąpiony przez produkowany w NRD U880. Do Z80 i U880 mogły być użyte układy peryferyjne produkowane w Polsce przez zakłady CEMI dla procesora MCY7880 – odpowiednika Intel 8080. Początkowo rozważano również użycie polskich pamięci RAM[2] ale ich produkcja nie wyszła nigdy z fazy planowania. Ostatecznie użyto pamięci produkcji ZSRR[4].

Ponieważ w krajach RWPG dostępne były tylko odpowiedniki Z80 i Intel 8080 automatyczne eliminowało to komputery oparte na procesorze MOS 6502 takie jak Apple II i Commodore PET. Inny prosty komputer bazujący na Z80 – Sinclair ZX81 odrzucono uważając, że nie nadaje się do zastosowań profesjonalnych.

Pomysłodawcami komputera był Zygmunt Korga późniejszy dyrektor techniczny Mera–Elzab i Paweł Podsiadło pracownik firmy polonijnej ITM[9]. Prywatnie znali się z czasów studiów na Politechnice Śląskiej, gdzie studiowali na jednym roku[9].

Zawartość ROM z BASIC została zakupiona od firmy ITM[9]. Była to kopia ROM z TRS-80 Model I BASIC Level II z niewielkimi zmianami[9].

Produkcja

Meritum zaprezentowano publicznie po raz pierwszy na Międzynarodowych Targach Poznańskich jesienią 1983 roku. Produkcję rozpoczęto latem 1984 roku. Wdrożenie do produkcji kosztowało 10 milionów złotych[10].

W ciągu pierwszego roku wyprodukowano tysiąc kilkaset egzemplarzy[9]. Pomiędzy 1984 a 1986 rokiem w którym nastąpił koniec produkcji w Mera–Elzab wyprodukowano 2500 sztuk Meritum[10]. Maksymalna zdolność produkcyjna zakładu wynosiła 4000 sztuk rocznie[7].

Produkcja odbywała się w jednym pomieszczeniu, gdzie pracowało 5 osób: 2 montażystów i 3 osoby odpowiedzialne za uruchomienie urządzenia[10]. Jeden egzemplarz pochłaniał 20 roboczogodzin[10].

Komputer stanowił 1%[7][10] wartości produkcji a w najlepszym momencie nie więcej niż 3%[9]. W 1985 roku przy cenie 100000 złotych profit firmy wynosił 6%[7].

W roku 1986 licencja została sprzedana do zakładów Elwro[10][13]. Główną przyczyną był brak mocy przerobowych w związku z dużym zamówieniem na terminale z ZSRR[9]. W roku 1987 Zakład Elektroniki Użytkowej i Podzespołów w Płakowicach (oddział Elwro) ogłosił zaprzestanie produkcji Meritum[13].

Porównanie z innymi komputerami

Nazwa Cena zł Premiera Pamięć KiB Tryb tekstowy Tryb graficzny Dźwięk kanały
Meritum I 103000[10] 1983 48 64×16 128×48 1
ZX81 35000[14] 1981 16 32×24 64×48 brak
ZX Spectrum 120000[14] 1982 48 32×24 256×192 1
Atari 800XL 95000[14] 1983 64 40×24 320×192 4
Commodore 64 175000[14] 1982 64 40×25 320×200 3

Specyfikacja

Wszystkie modele bazowały na tej samej architekturze różniąc się jedynie dodatkowymi interfejsami i zmianami w ROM. Istniało kilka wariantów ROM. Dla użytkownika najbardziej widoczne były zmiany dodające polskie znaki i zmieniony komunikat BASIC MEMORY SIZE na ROZMIAR PAO (inne komunikaty bez zmian).

Producent nigdy nie opublikował szczegółowych informacji o procedurach w pamięci stałej[9][15].

Meritum I

Użycie języka BASIC. Wersja bez przetłumaczonego komunikatu MEMORY SIZE? . Dostępne polskie znaki. Widoczny napis MERA ELZAB-ITM BASIC PC zamiast RADIO SHACK LEVEL II BASIC w TRS-80.

Komputer umieszczony był w jednej obudowie z klawiaturą i wszystkimi łączami o wymiarach 380×250×90mm[4]. Z zewnątrz przypominał inny produkt Mera–Elzab – klawiaturę MERA 7947[16]. Do zestawu dołączony był zewnętrzny zasilacz wizualnie dopasowany do komputera. Zasilacz dostarczał napięć: +5V/3A, +12V/1A i -5V/0,2A[4][5].

Wyposażony był w solidną kontaktronową klawiaturę QWERTY z 55 klawiszami bez bloku numerycznego i przyciskiem RESET[5]. Brak było klawiszy z polskimi znakami. W stosunku do TRS-80 Model I posiadał klawisz Ctrl i klawisz NMI który pozwalał na przerwanie programu z zachowaniem zawartości pamięci i rejestrów procesora[17].

Posiadał 17 KiB[4][2] pamięci RAM w tym 16 KiB pamięci dynamicznej[4][2] i 1 KiB pamięci statycznej[4][2]. Istniała też wersja 16 KiB[6]. Na pamięć video przeznaczone było osobne 1 KiB statycznej pamięci RAM[2].

Komputer posiadał 14 KiB ROM[2][5]. Znajdował się w nim interpreter języka BASIC o rozmiarze 12 KiB[5][17]. Była to nieznacznie zmodyfikowana kopia ROM z TRS-80 zawierająca BASIC Level II. Tandy użyło licencjonowanej wersji 16k Microsoft BASIC zmniejszonej do 12 KiB. W pozostałych 2 KiB znajdował się program monitora i procedury obsługi portów I/O i przerwań[5]. Monitor był cechą unikalną dla Meritum I jako że TRS-80 posiadał tylko 12 KiB ROM w wersji z BASIC Level II a w Meritum II zastąpiono go procedurami obsługi stacji dysków[5].

Jako pamięć masową można było podłączyć tylko magnetofon do gniazda DIN. Szybkość transmisji wynosiła 500 baud; transmisja całej pamięci trwała około 4 minut.[17]

Możliwości graficzne były identyczne jak w TRS-80 Model I. Brak trybu graficznego[17]. Dostępny tylko monochromatyczny tryb tekstowy 64×16 lub 32×16 znaków (przełączany z klawiatury)[2][5]. Przy użyciu semigrafiki (64 symbole[17]) możliwa symulacja grafiki rastrowej niskiej rozdzielczości 128×48 pikseli[5]. Generator znaków znajdował się w osobnej pamięci stałej która umieszczona była w układzie generowania sygnału video i nie była dostępna dla procesora[5]. Jedyną możliwością zmiany tablicy znaków było użycie przeprogramowanego układu pamięci[5]. Brak znaków charakterystycznych dla języka polskiego i małych liter[1] (jak w TRS-80 Model I).

Zintegrowany sygnał wideo wyprowadzony był na kablu na standardowy wtyk DIN dzięki któremu możliwe było podpięcie monitora (często Neptun 156). Później dodano również sygnał fonii. Z powodu braku wbudowanego modulatora TV nie jest możliwe bezpośrednie podłączenie do telewizora przez gniazdo antenowe[17][5][4]. Dostępny był zewnętrznym adapter TV[17][5] bazujący na układzie MC1374 pracujący w kanałach 1–6[5].

Zestaw znaków w wersji z polskimi literami. Widoczny brak małych liter. Znaki w matrycy 6×12 pikseli.

Meritum umożliwiał generowanie jednokanałowego dźwięku[5] (brak tej opcji w TRS-80). Początkowo przez wbudowany głośnik później przez sygnał fonii monitora. Funkcjonalność ta nie znajdowała się w oficjalnej dokumentacji[18].

Dodatkowo komputer posiadał wbudowany sprzętowy układ czasowy oparty o układ 8253 dostarczający 3 sprzętowe liczniki[2][5].

Porty rozszerzeń

Do podłączania urządzeń peryferyjnych służyły dwa porty: port szeregowy RS-232 i port równoległy. Nie były one kompatybilne z odpowiednikami w module Expansion Interface dla TRS-80 Model I[19].

Port szeregowy zbudowany był o typowy układ 8251 a właściwie jego odpowiednik produkowany w Polsce MCY7851. Umożliwiał transmisję z szybkością od 75 do 9600 baud[5].

Port równoległy używał układu MCY7855 polskiego odpowiednika popularnego 8255[5]. Producent podawał, że komputer wyposażony jest 3 interfejsy równoległe[2]. W praktyce odnosiło się to do trzech portów[1] każdy po 8 linii w układzie 8255 które dawały 24 konfigurowalne linie I/O.

Drukarka mogła być podłączona standardowo do portu szeregowego (standardowo 1200 bps)[20]. Brak wsparcia dla drukarki połączonej do portu równoległego.

Podłączenie drukarki z łączem Centronics
Meritum Drukarka
Port Pin Pin Sygnał
PC1 24 1 STROBE
PB0 14 2 DATA 1
PB1 15 3 DATA 2
PB2 2 4 DATA 3
PB3 1 5 DATA 4
PB4 16 6 DATA 5
PB5 3 7 DATA 6
PB6 4 8 DATA 7
PB7 17 9 DATA 8
PC2 8 10 ACK/
GND 13 16 GND

Modyfikacje

Pod koniec pierwszego roku produkcji komputer nieco zmodyfikowano dodając obsługę polskich znaków na ekranie, klawiaturę z polskimi znakami i rozszerzono pamięć[9]. Polskie znaki umieszczone były w miejscu małych liter w generatorze znaków, ich wprowadzanie było możliwe z klawiszem ⇧ Shift. Taki sposób implementacji polskich znaków powodował, że wykluczało to możliwość równoczesnej obsługi małych liter.

Lista głównych komponentów[3]

Element Odpowiednik Ilość Opis
U880D Z80 1 Procesor produkcji NRD taktowany zegarem 2,5 MHz
K573RF2 2716 7 Pamięć EPROM 2 KiB produkowana w ZSRR
K565RU3 4116 8 Pamięć dynamiczna RAM produkowana w ZSRR
2114 4 pamięć statyczna RAM 1 KiB + 1 KiB video RAM
MCY7855 8255 2 Uniwersalny układ I/O produkowany w Polsce
MCY7851 8251 1 Port szeregowy produkowany w Polsce
8253 1 Układ czasowy

Mapa pamięci[5]

Początek (hex) Koniec (hex) Rozmiar (dec) Funkcja
0000 37FF 14336 Pamięć EPROM. BASIC i dodatkowe procedury
3800 3BFF 1024 Pamięć klawiatury.
3C00 3FFF 1024 Pamięć ekranu.
4000 7FFF 16384 Pamięć operacyjna dla wersji 16 KiB.
8000 BFFF 16384 Dodatkowe 16 KiB w wersji 32 KiB.
C000 FFFF 16384 Dodatkowe 16 KiB w wersji 48 KiB.

Adresy portów I/O[3][21]

Adres (hex) Układ Port Funkcja
FF 74175, 74125 Interfejs magnetofonu.
FE 74175 Generowanie dźwięku.
FD 8251 C/S Port szeregowy (RS232C).
FC 8251 DATA
FB 8253 RS Sprzętowy licznik.

L2 – generowane NMI

L1 – generowanie INT

L0 – zegar dla 8251

FA 8253 L2
F9 8253 L1
F8 8253 L0
F7 8255 RS Port równoległy (drukarka).
F6 8255 PC
F5 8255 PB
F4 8255 PA
F3 8255 RS Port równoległy do obsługi stacji dysków.

Tylko w model 2.

F3 8255 PC
F2 8255 PB
F1 8255 PA
03 8253 RS Planowany sprzętowy licznik do generowania dźwięku.

Nie wprowadzony do produkcji.

02 8253 L2
01 8253 L1
00 8253 L0

Meritum II

Zestaw Meritum II z monitorem i drukarką.

Meritum II tworzy komputer Meritum I model 2 i zewnętrzna jednostka dysków elastycznych z dwoma napędami 5¼″[5][22].

Meritum I model 2

Pamięć została rozszerzona do 32 KiB lub 48 KiB[5]. W tym drugim przypadku montowane było 64 KiB ale adresy pokrywające się z pamięcią stałą są niedostępne[5].

Dodano drugi uniwersalny układ wejścia/wyjścia 8255 (MCY7855) do podłączenia jednostki dysków[5].

Na klawiaturze znajdują się symbole polskich znaków które są również poprawnie wyświetlane[17]. Nadal nie można wyświetlać małych liter.

Planowane było rozszerzenie w postaci dodatkowego układu 8253 który miał służyć za trójkanałowy generator dźwięku (dawałoby to w sumie 4 kanały)[5].

W pamięci ROM umieszczono procedury obsługi stacji dysków, spowodowało to usunięcie programu monitora. Ponadto znalazły się w niej procedury obsługi drukarki z interfejsem Centronics. Jej obsługa była aktywowana przez każdorazowe naciśnięcie klawisza P podczas startu systemu[20].

Istniała też wersja z 8 KiB ROM. Znajdowały się w niej tylko procedury ładujące automatycznie program z dyskietki przy starcie. Komputer mógł pracować pod kontrolą systemu CP/M 2.2 lub MER-DOS (kompatybilny z TRSDOS 2.3). BASIC wczytywany był z dyskietki.

Jednostka dysków elastycznych

Umieszczona w sporych rozmiarów obudowie 360×192×315 mm i wadze 12,5 kg (wraz z zasilaczem dla obu urządzeń)[22].

Jest to osobny specjalizowany komputer bazujący na procesorze Z80 taktowany zegarem 2MHz z 2 KiB EPROM (2716) i 1 KiB RAM (2114)[22].

Jako kontroler dysków użyto układu 8272[22] który potrafił obsługiwać dyski pojedynczej i podwójnej gęstości.

Wyposażony był w dwa napędy 5¼″ typowo produkcji NRD K5600 (użytkownicy skarżyli się na jakość tych napędów) o pojemności około 100 KiB[17]. Ale mogły też być użyte napędy innych producentów, np. Bułgarskie IZOT 5255E[22]. Obsługiwane pojemności dysków to 100 KiB (pojedyncza gęstość) lub 180 KiB podwójnej gęstości.

Z komputerem dostarczana była dyskietka z językiem Disk-BASIC który był rozszerzeniem standardowego BASICa[22] (podobnie jak TRS-80 Model I).

Do komunikacji z komputerem Meritum wykorzystywany jest układ 8255. Transmisja danych odbywa się z szybkością 250 kbit/s dla dysków podwójnej gęstości lub 125 kbit/s dla pojedynczej gęstości[22]. Komputer i jednostka dysków połączone są 25 żyłowym kablem[22].

Meritum III

Meritum 3. Widoczny zmieniony układ klawiszy.

Dodano tryb graficzny monochromatyczny w rozdzielczości 512×192 lub kolorowy (4 kolory) 256×192[23][20]. BASIC został zmodyfikowany – dodano funkcje obsługi nowej grafiki[20].

Częstotliwość procesora podniesiono do 3,5 MHz.

Komputer wyposażono w dodatkowe interfejsy:

  • drugi interfejs szeregowy
  • złącze dla dżojstika DB9
  • złącze RGB dla kolorowego monitora

Podobnie jak Meritum I model 2 mógł współpracować z jednostką dyskową.

Wersja sieciowa

W 1985 Mera–Elzab złożyło Ministerstwu Edukacji propozycję stworzenia wersji sieciowej komputera z przeznaczeniem dla szkół. W takiej konfiguracji komputer Meritum II z podłączoną stacją dysków pełniłby rolę serwera, komputery uczniów bazujące na Meritum I mogłyby używać urządzeń peryferyjnych komputera nauczyciela[10].

Projekt sieci został opracowany przez naukowców z Centrum Obliczeniowego Politechniki Śląskiej[9].

Ostatecznie Ministerstwo odrzuciło propozycję. Wariant sieciowy Meritum nie był produkowany seryjnie.

Zmiany w stosunku do TRS-80

Układ generowania video był podobny do tego z TRS-80 z tym że został przystosowany do odświeżania 50 Hz zamiast standardowego 60 Hz w USA. Jako że komputery nie oferowały kolorowego obrazu nie było konieczne dostosowanie z amerykańskiego systemu NTSC do SECAM.

Meritum posiadał możliwość generowania dźwięku którego brak w TRS-80, najpierw przez wbudowany głośniczek potem przez wzmacniacz w monitorze. Realizowane było to za pomocą dodatkowego układu 74175.

Interfejs magnetofonu pozostał niezmieniony i oferował te same możliwości jak w TRS-80.

Klawiatura wyposażona była w dodatkowe klawisze: Ctrl, NMI a także dwa nieopisane. W Meritum III pojawiły się ponadto klawisz Esc i dwa Alt.

ROM został rozszerzony o 2 KiB z 12 do 14 KiB. W związku z tym zawartość pamięci PROM która służyła jako dekoder pamięci musiała zostać zmieniona.

Pamięć RAM rozpoczynała się pod tym samym adresem 0x4000. Jej rozmiar różnił się podobnie jak w TRS-80 w zależności od wykonania. Od strony programowej nie było różnic.

TRS-80 oprócz interfejsu magnetofonu i video nie posiadał żadnych dodatkowych portów rozszerzeń poza szyną systemową[24]. By dodać interfejs równoległy, szeregowy i obsługę stacji dysków należało podłączyć zewnętrzne urządzenie External Interface.

W Meritum umieszczono dodatkowe układy których brak w TRS-80. Były to układy wejścia/wyjścia Intel 8255 (port równoległy) i Intel 8251 (port szeregowy)[5]. External Interface używał innych podzespołów, również ich obsługa była inna. W TRS-80 oba interfejsy były dostępne w przestrzeni adresowej pamięci w obszarze pomiędzy końcem 12 KiB ROM a startem pamięci RAM[24], czyli tam gdzie w Meritum była dodatkowa pamięć ROM. W Meritum układy te obsługiwane były nie jako pamięć ale porty wejścia/wyjścia przy użyciu instrukcji IN i OUT. Powodowało to konieczność modyfikacji ROM tak aby procedury drukowania i wysyłania danych przez port szeregowy używały innych układów.

Ponadto Meritum dysponowało dodatkowym układem czasowym 8253 który służył do generowania przerwania NMI i INT a także sygnału zegarowego dla układu 8251 (port szeregowy)[5].

Meritum I model 2 posiadał drugi układ 8255 do komunikacji z zewnętrzną stacją dysków[5]. Było to inne rozwiązanie niż to stosowane w TRS-80. Procedury dostępu do stacji dysków musiały być napisane od nowa. Z tego względu zarówno TRSDOS (jak i inne DOSy) oraz system CP/M nie mogły być użyte bez modyfikacji.

Język BASIC oferował te same możliwości w obu komputerach. Zmieniono komunikat TRS-80 z RADIO SHACK LEVEL II BASIC na MERA ELZAB-ITM BASIC PC. Niektóre wersje ROM miały również zmieniony komunikat MEMORY SIZE? na ROZMIAR PAO? (PAO to skrót od pamięć operacyjna). Pozostałe komunikaty i lista słów kluczowych była niezmieniona.

Kompatybilność z TRS-80

Komputer mógł uruchamiać większość programów napisanych dla TRS-80[5]. W literaturze tematu brak jest jakiejkolwiek dokładnej analizy stopnia zgodności z TRS-80 i liczby działających programów.

Można domniemywać, że wszystkie programy nie odwołujące się bezpośrednio do sprzętu w tym programy BASIC powinny działać poprawnie. Układy obsługujące port równoległy i szeregowy, a także sposób obsługi stacji dysków był inny niż w TRS-80 i wymaga innych procedur obsługi. Z pewnością powodowało to problemy w oprogramowaniu korzystających bezpośrednio z peryferiów.

Brak informacji czy zakłady Mera–Elzab lub PZ ITM licencjonowały zawartość ROM lub inne programy rozpowszechniane z komputerem (kompilatory, systemy operacyjne). Można przypuszczać z dużą dozą prawdopodobieństwa że zarówno ROM jak i oprogramowanie były dystrybuowane bez wiedzy oryginalnego producenta. Było to typowe dla tamtego okresu i nie rodziło poważniejszych konsekwencji prawnych lub moralnych.

Przypisy

  1. ↑ a b c BASIC – Meritum. Podręcznik programowania i użytkowania nr 44990001. Zakłady Urządzeń Komputerowych Mera–Elzab.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Zygmunt Korga, Andrzej Smoliński, Jacek Lipowski, Paweł Podsiadło. Komputer osobisty(?) - Meritum. „Biuletyn Techniczno-Informacyjny MERA”. 10 (256), s. 3–6, październik 1983. Zrzeszenie Producentów Środków Informatyki, Automatyki i Aparatury Pomiarowej "Mera". (pol.). 
  3. ↑ a b c d e Zygmunt Korga. Mikrokomputer osobisty Meritum. „Biuletyn Techniczno-Informacyjny MERA”. 5, 6 (52, 55), s. 3–6, maj–czerwiec 1984. Zrzeszenie Producentów Środków Informatyki, Automatyki i Aparatury Pomiarowej "Mera". ISSN 0239-6645. (pol.). 
  4. ↑ a b c d e f g h Zbigniew Chrześcijański, Jacek Żebrowski. Mikrokomputer Meritum-I. „Informatyka”. 1, s. 17–18, styczeń 1985. Wydawnictwo NOT SIGMA. ISSN 0542-9951. (pol.). 
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Jarosław Górny. Mikrokomputer Meritum. „Radioelektronik”. 5 (84), maj 1985. Wydawnictwo NOT SIGMA. ISSN 0137-6802. (pol.). 
  6. ↑ a b Prospekt reklamowy Mera-Elzab Meritum [online] (pol.).
  7. ↑ a b c d e f g Krzysztof Krupa. Na razie nie widać konkurencji. „Bajtek”. 1, s. 20–21, wrzesień 1985. RSW "Prasa-Książka-Ruch". ISSN 0860-1674. (pol.). 
  8. ↑ a b Mikroinformatyki coraz więcej. „Informatyka”. 10, s. 25, październik 1984. Wydawnictwo NOT SIGMA. ISSN 0542-9951. (pol.). 
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Władysław Majewski. Oto Meritum. „Komputer”. 3, s. 14–15, czerwiec 1986. Krajowe Wydawnictwo Czasopism RSW "Prasa-Książka-Ruch". ISSN 0860-2514. (pol.). 
  10. ↑ a b c d e f g h i j Roman Wojciechowski. Swego nie znacie Meritum w Elzabie. „Bajtek”. 5-6, s. 5–6, wrzesień 1985. RSW "Prasa-Książka-Ruch". ISSN 0860-1674. (pol.). 
  11. ↑ Komputeryzujmy się «Dlaczego Meritum przegrało z Juniorem». „Komputer”. 12, s. 12, grudzień 1988. Krajowe Wydawnictwo Czasopism RSW "Prasa-Książka-Ruch". ISSN 0860-2514. (pol.). 
  12. ↑ Wojciech Morawski: Kornika kryzysów gospodarczych. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2003, s. 132. ISBN 83-88542-64-8.
  13. ↑ a b Komputeryzujmy się. „Komputer”. 12, s. 10, grudzień 1987. Krajowe Wydawnictwo Czasopism RSW "Prasa-Książka-Ruch". ISSN 0860-2514. (pol.). 
  14. ↑ a b c d Giełda. „Komputer”. 4, s. 48, lipiec 1986. Krajowe Wydawnictwo Czasopism RSW "Prasa-Książka-Ruch". ISSN 0860-2514. (pol.). 
  15. ↑ Andrzej Piotrowski. mikroKlan. „Informatyka”. 12, s. 18, grudzień 1984. Wydawnictwo NOT SIGMA. ISSN 0542-9951. (pol.). 
  16. ↑ Klawiatura mera 7947 od mera-elzab jak meritum - Galeria zdjęć i obrazów na imgED [online], imgED [dostęp 2019-10-17] (pol.).
  17. ↑ a b c d e f g h i Dariusz Madej, Krzysztof Marasek, Krzysztof Kuryłowicz: Komputery Osobiste. Warszawa: Wydawnictwa komunikacji i łącznośći, 1987, s. 384–385.
  18. ↑ Maciej Deptuch, Władysław Majewski. Dźwięk w Meritum I. „Bajtek”. 3, s. 6-7, listopad 1985. Krajowe Wydawnictwo Czasopism RSW "Prasa-Książka-Ruch". (pol.). 
  19. ↑ Patrz schemat Meritum I i Expansion Interface
  20. ↑ a b c d dr inż. Henryk Małysiak, mgr inż. Sławomir Piekoszewski, dr inż. Bolesław Pochopień, mgr inż. Paweł Podsiadło, mgr inż. Antoni Starczynowski, dr inż. Eugeniusz Wróbel: Mikrokomputer Meritum. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988. ISBN 83-02-03608-0.
  21. ↑ Meritum 1 - krzkomar [online], sites.google.com [dostęp 2019-09-29].
  22. ↑ a b c d e f g h Dokumentacja Techniczno–Rozruchowa Stacja Dysków Elastycznych Meritum nr 44290000, Zakłady Urządzeń Komputerowych Mera–Elzab (pol.).
  23. ↑ Andrzej Piotrowski. MTP 57 Pogoń za mikro. „Informatyka”. 12, s. 23, maj 1985. Wydawnictwo NOT SIGMA. ISSN 0542-9951. (pol.). 
  24. ↑ a b TRS-80 Technical Manual, RadioShack, 1978.

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Meritum_(komputer)&oldid=58635437”