Okupacja Zagłębia Ruhry: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
drobne techniczne |
||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
Zgodnie z [[Traktat wersalski|traktatem wersalskim]] (1919) Niemcy zostały uznane przez rządy zwycięskich państw za winne strat poniesionych w wyniku [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Traktat nałożył na Niemców obowiązek spłaty pożyczek zaciągniętych przez Belgię u sojuszników na potrzeby prowadzenia wojny i zobowiązywał ich do przekazania 20 mld [[Marka niemiecka|marek]] w złocie na poczet [[Reparacje wojenne|reparacji wojennych]], których wysokość miała być ustalona w późniejszym terminie. W kwietniu 1921 r. państwa [[Ententa|Ententy]] ustaliły wysokość reparacji. Pomimo, że Francja oczekiwała tylko dla siebie odszkodowań w wysokości 269 mld marek w złocie, ostatecznie zwycięskie mocarstwa obciążyły Niemcy reparacjami na kwotę 132 mld marek w złocie<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Wojciech Tomaszewski |tytuł = 11.01 Francuzi tracą cierpliwość do Niemców {{!}} Czas na historię |data dostępu = 2020-05-22 |url = http://czasnahistorie.pl/wojciech-tomaszewski/11-01-francuzi-traca-cierpliwosc-do-niemcow/ |język = pl}}</ref>. |
Zgodnie z [[Traktat wersalski|traktatem wersalskim]] (1919) Niemcy zostały uznane przez rządy zwycięskich państw za winne strat poniesionych w wyniku [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Traktat nałożył na Niemców obowiązek spłaty pożyczek zaciągniętych przez Belgię u sojuszników na potrzeby prowadzenia wojny i zobowiązywał ich do przekazania 20 mld [[Marka niemiecka|marek]] w złocie na poczet [[Reparacje wojenne|reparacji wojennych]], których wysokość miała być ustalona w późniejszym terminie. W kwietniu 1921 r. państwa [[Ententa|Ententy]] ustaliły wysokość reparacji. Pomimo, że Francja oczekiwała tylko dla siebie odszkodowań w wysokości 269 mld marek w złocie, ostatecznie zwycięskie mocarstwa obciążyły Niemcy reparacjami na kwotę 132 mld marek w złocie<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Wojciech Tomaszewski |tytuł = 11.01 Francuzi tracą cierpliwość do Niemców {{!}} Czas na historię |data dostępu = 2020-05-22 |url = http://czasnahistorie.pl/wojciech-tomaszewski/11-01-francuzi-traca-cierpliwosc-do-niemcow/ |język = pl}}</ref>. |
||
Konieczność spłaty reparacji obciążała niemiecki budżet, powodując postępujący kryzys, a tym sam ubożenie ludności, na skutek czego Niemcy szybko straciły możliwość obsługi długu<ref name=":0" />, zaczęły w 1922 r. opóźniać spłatę rat<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Polityka ustępstw wobec Niemiec po I wojnie światowej |data dostępu = 2020-05-22 |opublikowany = karolginter.pl |url = http://karolginter.pl/polityka.htm}}</ref> i dwukrotnie ich nie zapłaciły<ref name=":0" /> (realizowanych m.in. w dostawach do Francji [[Węgiel kamienny|węgla]] i [[koks]]u)<ref name=":1" />. Było to zgodne z francuską strategią, która zakładała, że maksymalne obciążenie niemieckiej gospodarki uniemożliwi jej odbudowę przedwojennego potencjału<ref name=":0" />. Dodatkowo Francja była przekonana, że Niemcy nie spłacają reparacji w ramach testowania cierpliwości państw sprzymierzonych<ref name=":5">{{Cytuj |tytuł = Economic problems 1919-23 - Weimar Germany - National 5 History Revision |data dostępu = 2020-05-22 |opublikowany = BBC Bitesize |url = https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zh9p34j/revision/6 |język = en}}</ref>. Co więcej, Francja sama doświadczała problemów wynikających z własnych pokaźnych długów wojennych, a jej gospodarka cierpiała z powodu niedoboru surowców, w szczególności węgla. Prawdopodobnie już w 1919 r. francuski rząd planował okupację niemieckiego centrum przemysłowego<ref name=":4">{{Cytuj |tytuł = The Ruhr |
Konieczność spłaty reparacji obciążała niemiecki budżet, powodując postępujący kryzys, a tym sam ubożenie ludności, na skutek czego Niemcy szybko straciły możliwość obsługi długu<ref name=":0" />, zaczęły w 1922 r. opóźniać spłatę rat<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Polityka ustępstw wobec Niemiec po I wojnie światowej |data dostępu = 2020-05-22 |opublikowany = karolginter.pl |url = http://karolginter.pl/polityka.htm}}</ref> i dwukrotnie ich nie zapłaciły<ref name=":0" /> (realizowanych m.in. w dostawach do Francji [[Węgiel kamienny|węgla]] i [[koks]]u)<ref name=":1" />. Było to zgodne z francuską strategią, która zakładała, że maksymalne obciążenie niemieckiej gospodarki uniemożliwi jej odbudowę przedwojennego potencjału<ref name=":0" />. Dodatkowo Francja była przekonana, że Niemcy nie spłacają reparacji w ramach testowania cierpliwości państw sprzymierzonych<ref name=":5">{{Cytuj |tytuł = Economic problems 1919-23 - Weimar Germany - National 5 History Revision |data dostępu = 2020-05-22 |opublikowany = BBC Bitesize |url = https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zh9p34j/revision/6 |język = en}}</ref>. Co więcej, Francja sama doświadczała problemów wynikających z własnych pokaźnych długów wojennych, a jej gospodarka cierpiała z powodu niedoboru surowców, w szczególności węgla. Prawdopodobnie już w 1919 r. francuski rząd planował okupację niemieckiego centrum przemysłowego<ref name=":4">{{Cytuj | autor = Jennifer Llewellyn, Steve Thompson |tytuł = The Ruhr Occupation |data = 2019-09-25 |data dostępu = 2020-05-22 |opublikowany = alphahistory.com |url = https://alphahistory.com/weimarrepublic/ruhr-occupation/}}</ref>. |
||
Wobec przerwania spłat, już 11 stycznia 1923 r. 70 tysięcy francuskich i belgijskich żołnierzy przekroczyło niemiecką granicę i rozpoczęło okupację najbardziej uprzemysłowionej części Niemiec<ref name=":0" />, jaką był region w dolinie rzeki [[Ruhra|Ruhry]] ([[Zagłębie Ruhry]])<ref name=":1" />, gdzie odbywało się 80% produkcji niemieckiego węgla i koksu oraz 65% odlewni stali i walcowni<ref>{{Cytuj |autor = Nicholas Roosevelt |tytuł = The Ruhr Occupation |data = 2014-10-15 |data dostępu = 2020-05-22 |issn = 0015-7120 |url = https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/1925-10-01/ruhr-occupation |język = en}}</ref>. W krótkim czasie okupanci zaczęli wysiedlać z niego ok. 150 tys. cywilów i zbędnych pracowników, jednocześnie pozostawiając robotników<ref name=":4" />. Niemcy stawili [[bierny opór]]<ref name=":0" />, do którego wezwał niemiecki rząd<ref name=":3">{{Cytuj |tytuł = Kalendarium Niemiec i III Rzeszy - rok 1923 |data dostępu = 2020-05-22 |opublikowany = www.dws-xip.pl |url = http://www.dws-xip.pl/reich/Kalendarium/1923.html}}</ref>, na co Francuzi odpowiedzieli represjami<ref name=":0" />, m.in. 31 stycznia w czasie tłumienia zamieszek w [[Essen]] zastrzelono 13 robotników i raniono 41<ref name=":3" />. Nieoficjalnie niemiecki rząd rozmawiał z centralami związkowymi na temat strajku generalnego w Zagłębiu Ruhry, który sparaliżowałby ten region, ale wobec braków w budżecie państwa, zobowiązania finansowe wynikające z opłacania pensji strajkujących pokryto z druku pieniądza<ref name=":5" />. |
Wobec przerwania spłat, już 11 stycznia 1923 r. 70 tysięcy francuskich i belgijskich żołnierzy przekroczyło niemiecką granicę i rozpoczęło okupację najbardziej uprzemysłowionej części Niemiec<ref name=":0" />, jaką był region w dolinie rzeki [[Ruhra|Ruhry]] ([[Zagłębie Ruhry]])<ref name=":1" />, gdzie odbywało się 80% produkcji niemieckiego węgla i koksu oraz 65% odlewni stali i walcowni<ref>{{Cytuj |autor = Nicholas Roosevelt |tytuł = The Ruhr Occupation |data = 2014-10-15 |data dostępu = 2020-05-22 |issn = 0015-7120 |url = https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/1925-10-01/ruhr-occupation |język = en}}</ref>. W krótkim czasie okupanci zaczęli wysiedlać z niego ok. 150 tys. cywilów i zbędnych pracowników, jednocześnie pozostawiając robotników<ref name=":4" />. Niemcy stawili [[bierny opór]]<ref name=":0" />, do którego wezwał niemiecki rząd<ref name=":3">{{Cytuj |tytuł = Kalendarium Niemiec i III Rzeszy - rok 1923 |data dostępu = 2020-05-22 |opublikowany = www.dws-xip.pl |url = http://www.dws-xip.pl/reich/Kalendarium/1923.html}}</ref>, na co Francuzi odpowiedzieli represjami<ref name=":0" />, m.in. 31 stycznia w czasie tłumienia zamieszek w [[Essen]] zastrzelono 13 robotników i raniono 41<ref name=":3" />. Nieoficjalnie niemiecki rząd rozmawiał z centralami związkowymi na temat strajku generalnego w Zagłębiu Ruhry, który sparaliżowałby ten region, ale wobec braków w budżecie państwa, zobowiązania finansowe wynikające z opłacania pensji strajkujących pokryto z druku pieniądza<ref name=":5" />. |
||
Wersja z 08:35, 28 maj 2020
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Okupacja Zagłębia Ruhry – okupacja niemieckiego Zagłębia Ruhry przez wojska francuskie i belgijskie w latach 1923–1925.
Historia
Zgodnie z traktatem wersalskim (1919) Niemcy zostały uznane przez rządy zwycięskich państw za winne strat poniesionych w wyniku I wojny światowej. Traktat nałożył na Niemców obowiązek spłaty pożyczek zaciągniętych przez Belgię u sojuszników na potrzeby prowadzenia wojny i zobowiązywał ich do przekazania 20 mld marek w złocie na poczet reparacji wojennych, których wysokość miała być ustalona w późniejszym terminie. W kwietniu 1921 r. państwa Ententy ustaliły wysokość reparacji. Pomimo, że Francja oczekiwała tylko dla siebie odszkodowań w wysokości 269 mld marek w złocie, ostatecznie zwycięskie mocarstwa obciążyły Niemcy reparacjami na kwotę 132 mld marek w złocie[1].
Konieczność spłaty reparacji obciążała niemiecki budżet, powodując postępujący kryzys, a tym sam ubożenie ludności, na skutek czego Niemcy szybko straciły możliwość obsługi długu[1], zaczęły w 1922 r. opóźniać spłatę rat[2] i dwukrotnie ich nie zapłaciły[1] (realizowanych m.in. w dostawach do Francji węgla i koksu)[3]. Było to zgodne z francuską strategią, która zakładała, że maksymalne obciążenie niemieckiej gospodarki uniemożliwi jej odbudowę przedwojennego potencjału[1]. Dodatkowo Francja była przekonana, że Niemcy nie spłacają reparacji w ramach testowania cierpliwości państw sprzymierzonych[4]. Co więcej, Francja sama doświadczała problemów wynikających z własnych pokaźnych długów wojennych, a jej gospodarka cierpiała z powodu niedoboru surowców, w szczególności węgla. Prawdopodobnie już w 1919 r. francuski rząd planował okupację niemieckiego centrum przemysłowego[5].
Wobec przerwania spłat, już 11 stycznia 1923 r. 70 tysięcy francuskich i belgijskich żołnierzy przekroczyło niemiecką granicę i rozpoczęło okupację najbardziej uprzemysłowionej części Niemiec[1], jaką był region w dolinie rzeki Ruhry (Zagłębie Ruhry)[3], gdzie odbywało się 80% produkcji niemieckiego węgla i koksu oraz 65% odlewni stali i walcowni[6]. W krótkim czasie okupanci zaczęli wysiedlać z niego ok. 150 tys. cywilów i zbędnych pracowników, jednocześnie pozostawiając robotników[5]. Niemcy stawili bierny opór[1], do którego wezwał niemiecki rząd[7], na co Francuzi odpowiedzieli represjami[1], m.in. 31 stycznia w czasie tłumienia zamieszek w Essen zastrzelono 13 robotników i raniono 41[7]. Nieoficjalnie niemiecki rząd rozmawiał z centralami związkowymi na temat strajku generalnego w Zagłębiu Ruhry, który sparaliżowałby ten region, ale wobec braków w budżecie państwa, zobowiązania finansowe wynikające z opłacania pensji strajkujących pokryto z druku pieniądza[4].
Okupacja wywołała oburzenie Niemców także w innych częściach państwa[7], w prasie pojawiały się wyolbrzymione materiały dowodzące francuskiego okrucieństwa, rzekomego bicia i egzekucji. Oburzenie wyrazili także wysoko postawieni politycy i urzędnicy, m.in. część ministrów uznała okupację za akt agresji wobec bezbronnego przeciwnika[5]. Już w dniu wkroczenia francuskich wojsk Adolf Hitler na wiecu potępiał zdrajców, którzy dopuścili do zapaści Niemiec i podporządkowania ich Francji, ale jednocześnie potępił także ruch oporu wobec okupacji[7].
W okupowanej strefie dochodziło do aktów sabotażu: wykolejania pociągów, zanieczyszczania żywności i małego sabotażu. Wśród odpowiedzialnych za takie działania byli m.in. Albert Leo Schlageter[5] czy Heinz Hauenstein[8].
Do lipca Francuzi ustanowili strefę zamkniętą, blokując ruch między nią i resztą Niemiec. Rozpoczęto także rekwizycję surowców i wyrobów gotowych[5]. Przymusowe przekierowanie dostaw z okupowanego regionu do Francji, a tym samym braku dostaw surowców na rynek niemiecki[1], połączone z biernym oporem niemieckich robotników, sparaliżował gospodarkę Zagłębia Ruhry[3], spowodował załamanie się niemieckiej gospodarki, szybki wzrost bezrobocia, hiperinflację[1] i przyśpieszył załamanie kursu niemieckiej waluty[3].
Ostatecznie zwycięskie mocarstwa dostrzegły zagrożenia wynikające z prowadzonej wobec Niemiec polityki, wśród których najważniejszy był wzrost radykalnych nastrojów wśród Niemców, czego przejawem były powstanie komunistów w Hamburgu[1] (22 października 1923 r.)[7], pucz nazistów w Monachium[1] (8-9 listopada 1923 r.)[7] i wejście komunistów w skład rządów w Saksonii i Turyngii[2]. Z powodu braku poparcia międzynarodowego dla okupacji (m.in. ze strony USA i Wielkiej Brytanii), Francja zdecydowała o zmianie polityki i podjęciu współpracy z Niemcami[2]. Zakończona niepowodzeniem próba narzucenia przez Francję swojej woli siłą oznaczał koniec francuskiej hegemonii na kontynencie i stał się początkiem odzyskiwania przez Niemcy mocarstwowego statusu[9]. Konflikt został zakończony przez plan Dawesa[3], który przewidywał m.in. wydłużenie okresu spłaty reparacji do 60 lat i udzielenie pomocy finansowej Niemcom na stabilizacje gospodarki i finansów[1]. Uzależnienie w ten sposób niemieckiej gospodarki od amerykańskich pożyczek doprowadziło do załamania niemieckiej gospodarki po wybuchu kryzysu finansowego w USA w 1929 r. Spowodowało to masowy wzrost bezrobocia i niepokoje społeczne[4].
Nowe ustalenia pozwoliły zakończyć okupację[3] w połowie 1925 r.[5], jedynie w okręgu Saary Francuzi pozostali do 1935 r.[1]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Wojciech Tomaszewski, 11.01 Francuzi tracą cierpliwość do Niemców | Czas na historię [online] [dostęp 2020-05-22] (pol.).
- ↑ a b c Polityka ustępstw wobec Niemiec po I wojnie światowej [online], karolginter.pl [dostęp 2020-05-22].
- ↑ a b c d e f Ruhr occupation | European history [online], Encyclopedia Britannica [dostęp 2020-05-21] (ang.).
- ↑ a b c Economic problems 1919-23 - Weimar Germany - National 5 History Revision [online], BBC Bitesize [dostęp 2020-05-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f Jennifer Llewellyn, Steve Thompson, The Ruhr Occupation [online], alphahistory.com, 25 września 2019 [dostęp 2020-05-22].
- ↑ Nicholas Roosevelt, The Ruhr Occupation, 15 października 2014, ISSN 0015-7120 [dostęp 2020-05-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f Kalendarium Niemiec i III Rzeszy - rok 1923 [online], www.dws-xip.pl [dostęp 2020-05-22].
- ↑ Personen- und SachregisterErich MühsamTagebücher Band 13, s. 11 [zarchiwizowane].
- ↑ D.G. Williamson, Great Britain and the Ruhr Crisis, 1923-1924, „British Journal of International Studies”, 3 (1), 1977, s. 70–91, ISSN 0305-8026, JSTOR: 20096790 [dostęp 2020-05-22].