Kościół św. Kazimierza w Wilnie

Kościół św. Kazimierza w Wilnie

Vilniaus Šv. Kazimiero bažnyčia

kościół parafialny
Fasada kościoła św. Kazimierza
Państwo	Litwa
Miejscowość	Wilno
Adres	{{{adres}}}
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Kazimierz
Historia Data rozpoczęcia budowy 1604 Data zakończenia budowy 1618 Aktualne przeznaczenie czynny kościół parafialny
Dane świątyni Styl barok wileński Architekt Jan Frankiewicz Świątynia • materiał bud. • cegła Kopuła • liczba kopuł 1
Położenie na mapie Litwy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}
Strona internetowa

{{Świątynia chrześcijańska infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | adres = | współrzędne = Nieznane pola: "data rejestracji", "minutN", "rejestr", "sekundN", "kod języka", "nr rej. zabytku", "sekundE", "minutE", "stopniN" oraz "stopniE".

Kościół św. Kazimierza w Wilnie (kościół Jezuitów) – pierwsza barokowa świątynia katolicka na Starym Mieście w Wilnie (ul. Didžioji 34) wzniesiona ku czci św. Kazimierza Królewicza.

Kościół został wzniesiony w latach 1604–1618 jako wotum po kanonizacji św. Kazimierza Jagiellończyka (1602). Inicjatorami budowy był spokrewniony ze świętym król Zygmunt III Waza oraz Lew Sapieha. Przy kościele rezydowali jezuici.

Projekt świątyni, autorstwa Jana Frankiewicza, jest wzorowany na rzymskim kościele Il Gesù, była to jednak twórcza adaptacja, a nie mechaniczne skopiowanie wzorca. Jest to budowla na planie krzyża łacińskiego, trójnawowa z transeptem. Na przecięciu nawy głównej i transeptu umieszczono kopułę z latarnią. Świątynia pierwotnie posiadała dwuwieżową fasadę. Charakterystycznym elementem widocznym z zewnątrz jest mitra wielkoksiążęca wieńcząca latarnię – nawiązanie do urzędu piastowanego przez patrona kościoła. Do planu architektonicznego tej świątyni będzie później nawiązywać wiele barokowych kościołów Wilna i z terenu Wielkiego Księstwa.

Po zniszczeniach z 2. połowy XVII i początku XVIII w. kościół został odnowiony przez Jana Krzysztofa Glaubitza, najsłynniejszego architekta tzw. baroku wileńskiego. Jezuita Tomasz Żebrowski w XVIII wieku wzniósł monumentalną kopułę z wysoką latarnią, zwieńczoną mitrą wielkoksiążęcą.

Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 świątynia została przejęta przez augustianów. W 1812 armia francuska zniszczyła wnętrze i zamieniła kościół na magazyn zboża, a następnie na więzienie dla jeńców rosyjskich, co przyczyniło się do jeszcze większej dewastacji wnętrza. W ramach represji carskich po powstaniu listopadowym kościół został skonfiskowany katolikom, a po powstaniu styczniowym z rozkazu generał-gubernatora M. Murawiowa, architekt rosyjski Mikołaj Czagin przebudował go na cerkiew, znacznie zniekształcając jego architekturę oraz skuwając rokokowe ozdoby. W 1917 świątynia powróciła do katolików, w 1925 podczas remontu usunięto znaczną część zniszczeń.

Po II wojnie światowej został ponownie skonfiskowany, tym razem przez władze radzieckie. W 1966 przeprowadzono remont obiektu, który miał jednocześnie zatrzeć ślady polskości (np. poprzez skuwanie inskrypcji) i urządzono w nim muzeum ateizmu z posągiem Lenina w miejsce głównego ołtarza. W październiku 1988 kościół został zwrócony katolikom, w 1990 przejęli go jezuici przywracając go w 1991 do użytku sakralnego.

Najcenniejszymi zabytkami zachowanymi we wnętrzu świątyni są trzy późnobarokowe ołtarze wykonane w latach 1749–1755 przez Tomasza Żebrowskiego (ołtarz główny oraz dwa boczne zamykające transept).

Przy kościele znajduje się klasztor jezuitów wzniesiony w latach 1604-1615, mieszczący dawniej kolegium jezuickie, bibliotekę oraz szpital.

• 
  Ołtarz główny w kościele św. Kazimierza w Wilnie
• 
  Freski w krypcie kościoła
• 
  Fasada kościoła św. Kazimierza w Wilnie przed rosyjską przebudową
• 
  Nagrobek hetmana Aleksandra Korwina Gosiewskiego w kościele św. Kazimierza (rys. z XIX w.)

Bibliografia

1. Jagoda Rogoża, Jarosław Swajdo, Marzena Daszewska: Wilno: barok z kamienia i obłoków: przewodnik. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2008, s. 128-129. ISBN 978-83-7560-009-4.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1.
2. Krzysztof Plebankiewicz: Wilno: przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1997, s. 105-107. ISBN 83-213-3934-4.
3. A. Dylewski: Wilno po polsku. Warszawa: Bertelsmann Media, 2007, s. 219-221. ISBN 978-83-247-0566-5.