Antoni Giełgud (1792–1831): Różnice pomiędzy wersjami

Antoni Giełgud
	generał
Data i miejsce urodzenia	1792 ; Zamek Giełgudów
Data i miejsce śmierci	13 lipca 1831 ; Schnaugsten
	Przebieg służby
Lata służby	1812-1831
Siły zbrojne	Armia Księstwa Warszawskiego
Jednostki	21 Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego; 1 Dywizja Piechoty Królestwa Kongresowego; 2 Dywizja Piechoty (powstanie listopadowe)
Stanowiska	generał brygady ;
Główne wojny i bitwy	Bitwa pod Wawrem; Bitwa pod Białołęką; Bitwa o Olszynkę Grochowską; Bitwa pod Ostrołęką Wojny napoleońskie; Powstanie listopadowe
	Odznaczenia

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:31, 14 gru 2012

Antoni Giełgud herbu Giełgud (ur. 1792, zm. 13 lipca 1831 koło wsi Schnaugsten/Šnaukštai koło Kłajpedy) – generał polski, generał brygady Królestwa Kongresowego^[1], brał udział w kampanii 1812 oraz w Powstaniu listopadowym.

Syn Michała Giełguda oraz Eleonory z Tyszkiewiczów.

Podczas Kampanii napoleońskich wystawił własnym kosztem 21 Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego, którym dowodził w stopniu pułkownika od 29 sierpnia 1812.
W czasie Powstania listopadowego początkowo pełnił służbę generała 1 brygady 1 dywizji piechoty generała Jana Krukowieckiego. Po tym gdy odznaczył się w bitwie pod Wawrem dowodząc trzema batalionami 5 pułku piechoty liniowej oraz kilka dni później w bitwie pod Białołęką wiążąc rosyjskie oddziały gen. Sackena mianowany został dowódcą 2 Dywizji Piechoty.

Po przegranej bitwie pod Ostrołęką skierowany na Litwę w celu podtrzymania powstania w tym regionie. 29 maja stoczył zwycięską bitwę pod Rajgrodem, otwierając sobie tym samym drogę na Wilno. Na Litwie połączył swoją 2 Dywizją Piechoty z wysłanym wcześniej, małym korpusem gen. Dezyderego Chłapowskiego. Giełgud podjął próbę zdobycia Wilna, jednak 19 czerwca przegrał z Rosjanami bitwę pod Ponarami tracąc 2 tys. żołnierzy, po czym był zmuszony przebijać się przez Kowno na Żmudź w kierunku portu w Połądze skąd miało nadejść brytyjskie zaopatrzenie. Giełgud 9 lipca podzielił polskie oddziały na trzy operujące oddzielnie korpusy. W połowie lipca korpus gen. Chłapowskiego (dowodzony przez gen. Giełguda) i korpus gen. Franciszka Rohlanda zmuszone zostały przez Rosjan do przekroczenia granicy Królestwa Prus, co oznaczało, że wojska powstańcze utraciły 15 000 żołnierzy regularnej polskiej armii z pełnym uzbrojeniem i wyposażeniem.

Przy przekraczaniu granicy w połowie lipca 1831 gen. Giełgud został zastrzelony przez podwładnego oficera (kpt.Stefan Skulski z 7 pułku piechoty). W liście do żony Deyzydery Chłapowski pisał, że żołnierze wściekli byli na Giełguda za jego niedołęstwo "długo mu grozili i jeden oficer już na terytorium pruskim strzelił mu z pistoletu prosto w serce".

Z wyprawy litewskiej ocalał jedynie 4-tysięczny korpus gen. Henryka Dembińskiego, który zdołał przebić się do Warszawy.

Generała pochowano w miejscowości Kisin (lit. Kisiniai) w odległości 10 km od Kłajpedy.

Odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy z nadania Aleksandra I Romanowa^[2]. W lipcu 1831 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari^[3].

Zobacz też

Bibliografia

Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831 r., Warszawa 1930;
Wojna polsko-ruska 1831 r., oprac. A. K. Puzyrewski, Warszawa 1899;
Wyprawa na Litwę opowiedziana wg zapisków hr. Macieja Mielżyńskiego, Kraków 1908;
Zarembianka Z., Giełgud Antoni [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948-1958, s. 438-440.

↑ Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. Na rok 1830, s. 8.
↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 221.
↑ Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 128.

[1] Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. Na rok 1830, s. 8.

[2] Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 221.

[3] Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 128.

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 32: / Linia 32: @@
 W czasie Powstania listopadowego początkowo pełnił służbę generała 1 brygady 1 dywizji piechoty generała Jana Krukowieckiego. Po tym gdy odznaczył się w [[Bitwa pod Wawrem|bitwie pod Wawrem]] dowodząc trzema batalionami 5 pułku piechoty liniowej oraz kilka dni później w [[Bitwa pod Białołęką|bitwie pod Białołęką]] wiążąc rosyjskie oddziały gen. [[Fabian Gottlieb von der Osten-Sacken|Sackena]] mianowany został dowódcą 2 Dywizji Piechoty.
-Po przegranej [[Bitwa pod Ostrołęką (1831)|bitwie pod Ostrołęką]] skierowany na [[Litwa|Litwę]] w celu podtrzymania [[Powstanie listopadowe na ziemiach zabranych|powstania]] w tym regionie. [[29 maja]] stoczył zwycięską [[bitwa pod Rajgrodem|bitwę pod Rajgrodem]], otwierając sobie tym samym drogę na [[Wilno]]. Na Litwie połączył swoją [[2 Dywizja Piechoty (powstanie listopadowe)|2 Dywizją Piechoty]] z wysłanym wcześniej, małym korpusem gen. [[Dezydery Chłapowski|Dezyderego Chłapowskiego]]. Giełgud 19 czerwca podjął nieudaną próbę zdobycia Wilna, po czym był zmuszony przebijać się przez Kowno na Żmudź w kierunku portu w Połądze skąd miało nadejść brytyjskie zaopatrzenie. Giełgud 9 lipca podzielił polskie oddziały na trzy operujące oddzielnie korpusy. W połowie lipca korpus gen. Chłapowskiego (dowodzony przez gen. Giełguda) i korpus gen. [[Franciszek Rohland|Franciszka Rohlanda]] zmuszone zostały przez Rosjan do przekroczenia granicy [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]], co oznaczało, że wojska powstańcze utraciły 15 000 żołnierzy regularnej polskiej armii z pełnym uzbrojeniem i wyposażeniem.
+Po przegranej [[Bitwa pod Ostrołęką (1831)|bitwie pod Ostrołęką]] skierowany na [[Litwa|Litwę]] w celu podtrzymania [[Powstanie listopadowe na ziemiach zabranych|powstania]] w tym regionie. [[29 maja]] stoczył zwycięską [[bitwa pod Rajgrodem|bitwę pod Rajgrodem]], otwierając sobie tym samym drogę na [[Wilno]]. Na Litwie połączył swoją [[2 Dywizja Piechoty (powstanie listopadowe)|2 Dywizją Piechoty]] z wysłanym wcześniej, małym korpusem gen. [[Dezydery Chłapowski|Dezyderego Chłapowskiego]]. Giełgud podjął próbę zdobycia Wilna, jednak 19 czerwca przegrał z Rosjanami [[Bitwa pod Ponarami|bitwę pod Ponarami]] tracąc 2 tys. żołnierzy, po czym był zmuszony przebijać się przez Kowno na Żmudź w kierunku portu w Połądze skąd miało nadejść brytyjskie zaopatrzenie. Giełgud 9 lipca podzielił polskie oddziały na trzy operujące oddzielnie korpusy. W połowie lipca korpus gen. Chłapowskiego (dowodzony przez gen. Giełguda) i korpus gen. [[Franciszek Rohland|Franciszka Rohlanda]] zmuszone zostały przez Rosjan do przekroczenia granicy [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]], co oznaczało, że wojska powstańcze utraciły 15 000 żołnierzy regularnej polskiej armii z pełnym uzbrojeniem i wyposażeniem.
 Przy przekraczaniu granicy w połowie lipca [[1831]] gen. Giełgud został zastrzelony przez podwładnego oficera (kpt.Stefan Skulski z 7 pułku piechoty). W liście do żony Deyzydery Chłapowski pisał, że żołnierze wściekli byli na Giełguda za jego niedołęstwo ''"długo mu grozili i jeden oficer już na terytorium pruskim strzelił mu z pistoletu prosto w serce"''.