Zamek w Kętrzynie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
merytoryczne |
||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
| adres = |
| adres = |
||
| typ budynku = |
| typ budynku = |
||
| styl architektoniczny = |
| styl architektoniczny = gotycki, neogotycki |
||
| architekt = |
| architekt = |
||
| inwestor = |
| inwestor = |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
| kondygnacje = |
| kondygnacje = |
||
| powierzchnia użytkowa = |
| powierzchnia użytkowa = |
||
| rozpoczęcie budowy = |
| rozpoczęcie budowy = przed 1374 |
||
| ukończenie budowy = |
| ukończenie budowy = |
||
| przebudowy = |
| przebudowy = 1528, 1559, 1622 |
||
| zniszczono = |
| zniszczono = 1797, 1945 |
||
| odbudowano = |
| odbudowano = 1964-1966 |
||
| pierwszy właściciel = |
| pierwszy właściciel = |
||
| kolejni właściciele = |
| kolejni właściciele = |
||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
Za czasów [[Prusy Zakonne|pruskich]] istniała już na tych terenach osada nazywająca się Rast, o której mamy pierwszą wzmiankę z [[1329]] r. Początkowo na nowopodbitym terytorium stanęła drewniano ziemna strażnica. Wiele takich strażnic powstawało w pierwszej fazie obecności Zakonu w Prusach. Warownie krzyżackie w początkach swego istnienia służyły ochronie zdobytego już obszaru i stanowiły bazy dalszej ekspansji na wschód. Z nich też organizowano osadnictwo na danym terenie. W Kętrzynie ustanowiono prokuratorię, która podporządkowana była komturii w Bałdze, z krótką przerwą gdy funkcjonowała komturia w Rynie. Pierwszą drewniano-ziemną warownię dwukrotnie najechały wojska litewskie książąt [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]] i [[Kiejstut Giedyminowicz|Kiejstuta]] w latach [[1345]] i [[1348]]. Murowany zamek zaczęto stawiać od połowy [[XIV wiek]]u. W podobnym też czasie miasto otrzymało przywilej miejski od komtura Bałgi Henniga Schindenkopf w roku [[1357]]. |
Za czasów [[Prusy Zakonne|pruskich]] istniała już na tych terenach osada nazywająca się Rast, o której mamy pierwszą wzmiankę z [[1329]] r. Początkowo na nowopodbitym terytorium stanęła drewniano ziemna strażnica. Wiele takich strażnic powstawało w pierwszej fazie obecności Zakonu w Prusach. Warownie krzyżackie w początkach swego istnienia służyły ochronie zdobytego już obszaru i stanowiły bazy dalszej ekspansji na wschód. Z nich też organizowano osadnictwo na danym terenie. W Kętrzynie ustanowiono prokuratorię, która podporządkowana była komturii w Bałdze, z krótką przerwą gdy funkcjonowała komturia w Rynie. Pierwszą drewniano-ziemną warownię dwukrotnie najechały wojska litewskie książąt [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]] i [[Kiejstut Giedyminowicz|Kiejstuta]] w latach [[1345]] i [[1348]]. Murowany zamek zaczęto stawiać od połowy [[XIV wiek]]u. W podobnym też czasie miasto otrzymało przywilej miejski od komtura Bałgi Henniga Schindenkopf w roku [[1357]]. |
||
Zamek został wybudowano pomiędzy rokiem [[1360]] a [[1374]] w pobliżu wcześniejszej drewnianej strażnicy. Przeznaczono go na siedzibę [[Prokurator krzyżacki|prokuratora krzyżackiego]]. Cechowały ją umiarkowane walory obronne i skromny program użytkowy - około [[1410]] zamkowy arsenał składał się z siedmiu dział na kule kamienne oraz z niewielkiej ilości lekkiej broni strzeleckiej i kusz.<ref>http://www.zamkipolskie.com/ketrzyn/ketrzyn.html</ref> W [[1410]] roku pruski rycerz Johart z burmistrzem Hermannem Barddyne poddali miasto i zamek wojskom polskim [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], jednak w następnym roku zamek wrócił w ręce Zakonu. W [[1454]] po wybuchu wojny trzynastoletniej zbuntowani mieszkańcy Kętrzyna zdobyli zamek i utopili krzyżackiego prokuratora, Wolfganga Sauera, w stawie. Zakonowi jednak udało się odbić zamek w [[1461]] r., a cech szewców był ukarany brakiem możliwości zasiadania jego członków w radzie miejskiej, zakaz trwał aż to panowania Albrechta Hohenzollerna jako księcia Prus. Następnie przekazali zamek wojskom polskim, które posiadały go do [[1461]] roku. Po sekularyzacji Prus, zamek stał się siedzibą starosty i wkrótce, w latach [[1528]]-[[1529]] roku, został przebudowany. Nastąpił też szereg prac mających na celu przystosowanie zamku do nowych funkcji. W ich wyniku powstała np. druga brama i wykusz nad główną bramą z [[1528]] r. Kolejna przebudowa nastąpiła w latach [[1559]]-[[1566]]. W [[1622]] roku na dziedzińcu wzniesiono niewielką cylindryczną klatkę schodową. Wykonano też kilka prac nad wnętrzami, m.in. sklepienia żebrowe w kuchni i browarze. Poprzez drugą przebudowę z [[XVII wiek|XVII w.]] silnie zaingerowano w średniowieczny wyraz budowli rozbierając górną kondygnacje skrzydła północnego razem z ozdobnymi szczytami przez co zrównano wszystkie 3 skrzydła. Rozbiórkę zewnętrznych [[fortyfikacja|fortyfikacji]] rozpoczęto w I połowie [[XVIII wiek|XVIII w.]]. [[15 grudnia]] [[1797]] w zamku wybuchł pożar, który zniszczył część budowli. |
Zamek został wybudowano pomiędzy rokiem [[1360]] a [[1374]] w pobliżu wcześniejszej drewnianej strażnicy. Przeznaczono go na siedzibę [[Prokurator krzyżacki|prokuratora krzyżackiego]]. Cechowały ją umiarkowane walory obronne i skromny program użytkowy - około [[1410]] zamkowy arsenał składał się z siedmiu dział na kule kamienne oraz z niewielkiej ilości lekkiej broni strzeleckiej i kusz.<ref>http://www.zamkipolskie.com/ketrzyn/ketrzyn.html</ref> W [[1410]] roku pruski rycerz Johart z burmistrzem Hermannem Barddyne poddali miasto i zamek wojskom polskim [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], jednak w następnym roku zamek wrócił w ręce Zakonu. W początku XV w. zamek otoczono dodatkowym murem obronnym o szerokości 2 metrów. W [[1454]] po wybuchu wojny trzynastoletniej zbuntowani mieszkańcy Kętrzyna zdobyli zamek i utopili krzyżackiego prokuratora, Wolfganga Sauera, w stawie. Zakonowi jednak udało się odbić zamek w [[1461]] r., a cech szewców był ukarany brakiem możliwości zasiadania jego członków w radzie miejskiej, zakaz trwał aż to panowania Albrechta Hohenzollerna jako księcia Prus. Następnie przekazali zamek wojskom polskim, które posiadały go do [[1461]] roku. Po sekularyzacji Prus, zamek stał się siedzibą starosty i wkrótce, w latach [[1528]]-[[1529]] roku, został przebudowany. Nastąpił też szereg prac mających na celu przystosowanie zamku do nowych funkcji. W ich wyniku powstała np. druga brama i wykusz nad główną bramą z [[1528]] r. Kolejna przebudowa nastąpiła w latach [[1559]]-[[1566]]. W [[1622]] roku na dziedzińcu wzniesiono niewielką cylindryczną klatkę schodową. Wykonano też kilka prac nad wnętrzami, m.in. sklepienia żebrowe w kuchni i browarze. Poprzez drugą przebudowę z [[XVII wiek|XVII w.]] silnie zaingerowano w średniowieczny wyraz budowli rozbierając górną kondygnacje skrzydła północnego razem z ozdobnymi szczytami przez co zrównano wszystkie 3 skrzydła. Rozbiórkę zewnętrznych [[fortyfikacja|fortyfikacji]] rozpoczęto w I połowie [[XVIII wiek|XVIII w.]]. [[15 grudnia]] [[1797]] w zamku wybuchł pożar, który zniszczył część budowli. |
||
W latach [[1911]]-[[1912]] miasto wykupiło obiekt, przeznaczając część pomieszczeń na mieszkania, przez co sztucznie przybyło w murach prostokątnych okien. W tym samym czasie znajdowało się tu także biuro niemieckiej 3 Brygady Piechoty. W końcu [[Lata 30. XX wieku|lat 30. XX wieku]] przeprowadzono w zamku nieznaczne prace [[Konserwacja zabytków|konserwatorskie]]. Przed [[II wojna światowa|drugą wojną światową]] znajdował się tu urząd finansowy i mieszkania urzędników. Na początku lat [[Lata 40. XX wieku|40.]] przebudowano zachodnią część piwnic znajdujących się pod skrzydłem północnym, z przeznaczeniem na [[Schron|schron przeciwlotniczy]]. Pod koniec stycznia [[1945]] r. [[Armia Czerwona|wojska radzieckie]] zajęły miasto i spaliły większą część staromiejskiej zabudowy miasta oraz zamku. |
W latach [[1911]]-[[1912]] miasto wykupiło obiekt, przeznaczając część pomieszczeń na mieszkania, przez co sztucznie przybyło w murach prostokątnych okien. W tym samym czasie znajdowało się tu także biuro niemieckiej 3 Brygady Piechoty. W końcu [[Lata 30. XX wieku|lat 30. XX wieku]] przeprowadzono w zamku nieznaczne prace [[Konserwacja zabytków|konserwatorskie]]. Przed [[II wojna światowa|drugą wojną światową]] znajdował się tu urząd finansowy i mieszkania urzędników. Na początku lat [[Lata 40. XX wieku|40.]] przebudowano zachodnią część piwnic znajdujących się pod skrzydłem północnym, z przeznaczeniem na [[Schron|schron przeciwlotniczy]]. Pod koniec stycznia [[1945]] r. [[Armia Czerwona|wojska radzieckie]] zajęły miasto i spaliły większą część staromiejskiej zabudowy miasta oraz zamku. |
||
Zamek odbudowano w latach [[1964]]-[[1966]] staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki. Przywrócono mu [[architektura gotycka|gotycki]] charakter dzięki podwyższeniu dachów, skrzydeł południowego i wschodniego oraz dodaniu jednego piętra z gotyckimi szczytami i spadzistym dachem w skrzydle północnym. Nie nawiązywano już jednak do przedwojennego kształtu, ale przeprowadzono jego [[Regotycyzacja|regotyzację]], nawiązującą do jego wyglądu z czasów panowania [[Albrecht Hohenzollern (1490-1568)|Albrechta Hohenzollerna]]. Skorzystano z rysunków i dokumentacji stworzonej przez [[Conrad Steinbrecht|Conrada Steinbrechta]]. Odbudowano w pierwotnej wysokości skrzydło północne i odtworzono gotyckie ozdobne szczyty. Obecnie wewnątrz zamku mieści się Biblioteka Miejska oraz [[Muzeum Regionalne im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie|Muzeum Regionalne]] im. [[Wojciech Kętrzyński|Wojciecha Kętrzyńskiego]], |
Zamek odbudowano w latach [[1964]]-[[1966]] staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki. Przywrócono mu [[architektura gotycka|gotycki]] charakter dzięki podwyższeniu dachów, skrzydeł południowego i wschodniego oraz dodaniu jednego piętra z gotyckimi szczytami i spadzistym dachem w skrzydle północnym. Nie nawiązywano już jednak do przedwojennego kształtu, ale przeprowadzono jego [[Regotycyzacja|regotyzację]], nawiązującą do jego wyglądu z czasów panowania [[Albrecht Hohenzollern (1490-1568)|Albrechta Hohenzollerna]]. Skorzystano z rysunków i dokumentacji stworzonej przez [[Conrad Steinbrecht|Conrada Steinbrechta]]. Odbudowano w pierwotnej wysokości skrzydło północne i odtworzono gotyckie ozdobne szczyty. Obecnie wewnątrz zamku mieści się Biblioteka Miejska oraz [[Muzeum Regionalne im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie|Muzeum Regionalne]] im. [[Wojciech Kętrzyński|Wojciecha Kętrzyńskiego]], a w piwnicach skrzydła północnego ma siedzibę [[bractwo rycerskie]]. W zbiorach muzeum znajdują się m.in. kolekcja obrazów, rzeźb, a także mebli zabytkowych pochodzących z okresu od [[XV wiek|XV]] do [[XIX wiek|XIX]] wieku. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 17:50, 5 lis 2014
 |
Ten artykuł od 2013-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
 nr rej. 38 (K/5) z 11 marca 1953
| |
 Zamek w Kętrzynie, wejście | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny |
gotycki, neogotycki |
| Rozpoczęcie budowy |
przed 1374 |
| Ważniejsze przebudowy |
1528, 1559, 1622 |
| Zniszczono |
1797, 1945 |
| Odbudowano |
1964-1966 |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Kętrzyna  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
Zamek krzyżacki w Kętrzynie – budowla gotycka pochodząca z drugiej połowy XIV w., znajdująca się w Kętrzynie.
Architektura
Pierwotnie, zamek ten był obiektem trzyskrzydłowym, zbudowanym wokół dziedzińca, na planie kwadratu. Otoczono go murem obronnym z trzema basztami oraz bramą wjazdową od strony miasta. W północnym skrzydle umieszczony był refektarz, kaplica oraz mieszkania krzyżackiego urzędnika - prokuratora. W zamku oraz w folwarku, który do niego przylegał mieściły się m.in.: kuchnia, browar, młyn, piekarnia, spichlerz, spiżarnia, zbrojownia, prochownia, kaplica a także więzienie.
Historia
Za czasów pruskich istniała już na tych terenach osada nazywająca się Rast, o której mamy pierwszą wzmiankę z 1329 r. Początkowo na nowopodbitym terytorium stanęła drewniano ziemna strażnica. Wiele takich strażnic powstawało w pierwszej fazie obecności Zakonu w Prusach. Warownie krzyżackie w początkach swego istnienia służyły ochronie zdobytego już obszaru i stanowiły bazy dalszej ekspansji na wschód. Z nich też organizowano osadnictwo na danym terenie. W Kętrzynie ustanowiono prokuratorię, która podporządkowana była komturii w Bałdze, z krótką przerwą gdy funkcjonowała komturia w Rynie. Pierwszą drewniano-ziemną warownię dwukrotnie najechały wojska litewskie książąt Olgierda i Kiejstuta w latach 1345 i 1348. Murowany zamek zaczęto stawiać od połowy XIV wieku. W podobnym też czasie miasto otrzymało przywilej miejski od komtura Bałgi Henniga Schindenkopf w roku 1357.
Zamek został wybudowano pomiędzy rokiem 1360 a 1374 w pobliżu wcześniejszej drewnianej strażnicy. Przeznaczono go na siedzibę prokuratora krzyżackiego. Cechowały ją umiarkowane walory obronne i skromny program użytkowy - około 1410 zamkowy arsenał składał się z siedmiu dział na kule kamienne oraz z niewielkiej ilości lekkiej broni strzeleckiej i kusz.[1] W 1410 roku pruski rycerz Johart z burmistrzem Hermannem Barddyne poddali miasto i zamek wojskom polskim Władysława Jagiełły, jednak w następnym roku zamek wrócił w ręce Zakonu. W początku XV w. zamek otoczono dodatkowym murem obronnym o szerokości 2 metrów. W 1454 po wybuchu wojny trzynastoletniej zbuntowani mieszkańcy Kętrzyna zdobyli zamek i utopili krzyżackiego prokuratora, Wolfganga Sauera, w stawie. Zakonowi jednak udało się odbić zamek w 1461 r., a cech szewców był ukarany brakiem możliwości zasiadania jego członków w radzie miejskiej, zakaz trwał aż to panowania Albrechta Hohenzollerna jako księcia Prus. Następnie przekazali zamek wojskom polskim, które posiadały go do 1461 roku. Po sekularyzacji Prus, zamek stał się siedzibą starosty i wkrótce, w latach 1528-1529 roku, został przebudowany. Nastąpił też szereg prac mających na celu przystosowanie zamku do nowych funkcji. W ich wyniku powstała np. druga brama i wykusz nad główną bramą z 1528 r. Kolejna przebudowa nastąpiła w latach 1559-1566. W 1622 roku na dziedzińcu wzniesiono niewielką cylindryczną klatkę schodową. Wykonano też kilka prac nad wnętrzami, m.in. sklepienia żebrowe w kuchni i browarze. Poprzez drugą przebudowę z XVII w. silnie zaingerowano w średniowieczny wyraz budowli rozbierając górną kondygnacje skrzydła północnego razem z ozdobnymi szczytami przez co zrównano wszystkie 3 skrzydła. Rozbiórkę zewnętrznych fortyfikacji rozpoczęto w I połowie XVIII w.. 15 grudnia 1797 w zamku wybuchł pożar, który zniszczył część budowli.
W latach 1911-1912 miasto wykupiło obiekt, przeznaczając część pomieszczeń na mieszkania, przez co sztucznie przybyło w murach prostokątnych okien. W tym samym czasie znajdowało się tu także biuro niemieckiej 3 Brygady Piechoty. W końcu lat 30. XX wieku przeprowadzono w zamku nieznaczne prace konserwatorskie. Przed drugą wojną światową znajdował się tu urząd finansowy i mieszkania urzędników. Na początku lat 40. przebudowano zachodnią część piwnic znajdujących się pod skrzydłem północnym, z przeznaczeniem na schron przeciwlotniczy. Pod koniec stycznia 1945 r. wojska radzieckie zajęły miasto i spaliły większą część staromiejskiej zabudowy miasta oraz zamku.
Zamek odbudowano w latach 1964-1966 staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki. Przywrócono mu gotycki charakter dzięki podwyższeniu dachów, skrzydeł południowego i wschodniego oraz dodaniu jednego piętra z gotyckimi szczytami i spadzistym dachem w skrzydle północnym. Nie nawiązywano już jednak do przedwojennego kształtu, ale przeprowadzono jego regotyzację, nawiązującą do jego wyglądu z czasów panowania Albrechta Hohenzollerna. Skorzystano z rysunków i dokumentacji stworzonej przez Conrada Steinbrechta. Odbudowano w pierwotnej wysokości skrzydło północne i odtworzono gotyckie ozdobne szczyty. Obecnie wewnątrz zamku mieści się Biblioteka Miejska oraz Muzeum Regionalne im. Wojciecha Kętrzyńskiego, a w piwnicach skrzydła północnego ma siedzibę bractwo rycerskie. W zbiorach muzeum znajdują się m.in. kolekcja obrazów, rzeźb, a także mebli zabytkowych pochodzących z okresu od XV do XIX wieku.
