Dni Petlury: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
PG (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
159 897 edycji
drobne redakcyjne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 6: Linia 6:


W aresztowaniach Żydów, dokonywanych w ich mieszkaniach, uczestniczyła [[Ukraińska milicja (1941)|milicja ukraińska]] i bojówkarze ukraińscy – chłopi przybyli z okolicznych wsi, ugoszczeni przez władze niemieckie całonocną zakrapianą alkoholem biesiadą, by o godzinie 5:00 rozpocząć pogrom. Przy wkraczaniu oprawców do mieszkań zajmowanych przez ludność żydowską, sprawcy plądrowali lokale, a ofiary wypędzali na ulicę, kierując je stamtąd do [[Więzienie przy Łąckiego|więzienia przy ul. Łąckiego]]{{r|Mazur1}}. Następnie aresztowani zostali wywiezieni na roboty przymusowe, lub według innej wersji w większości zamordowani w lasach pod Lwowem (na tzw. "piaskach"){{r|Mazur2}}. W pogromie prawdopodobnie brał udział również margines społeczny, także wywodzący się z Polaków{{r|Motyka2}}, choć cała akcja była przygotowana przez Niemców - "nie ulega wątpliwości, że akcja od początku do końca była reżyserowana przez Niemców"{{r|Motyka3}}. Było to zgodne z dyrektywami [[Reinhard Heydrich|Reinharda Heydricha]] o prowadzeniu [[Atak Niemiec na ZSRR|wojny na terenie ZSRR]], nakazującymi zachęcanie i inspirację pogromów antyżydowskich przez miejscową ludność.<ref>Heydrich 29 czerwca [[1941]] wydał rozkaz, w którym polecał wszystkim tzw. [[Einsatzgruppen]] policji i służb bezpieczeństwa (tzn. SS i SD) wykorzystanie kół antykomunistycznych i ich nastrojów antyżydowskich do oczyszczenia z [[Żydzi|Żydów]] terenów nowo zdobytych na Sowietach: "Zachęta do ''podjęcia wysiłku przez kręgi antykomunistyczne i antyżydowskie ("Selbstreinigungsbestrebungen antikomummunistischer oder antijüdischer Kreise") w celu samooczyszczenia'' zawarta została w przemówieniu Heydricha wygłoszonym w Berlinie 17 czerwca, następnie w formie pisemnej wyrażona w rozkazach do szefów czterech Einsatzgruppen z 29 czerwca i włączona do instrukcji dla wyższych dowódców SS i policji z 2 lipca. (Osobyj Archiw, Moskwa, 500-1-25, karty 387,391,393)", [[Ian Kershaw]], ''Hitler. 1941-1945 Nemesis'', [[Dom Wydawniczy Rebis]], Poznań 2003, ISBN 83-7301-324-5, s. 446, przypis 16.</ref>.
W aresztowaniach Żydów, dokonywanych w ich mieszkaniach, uczestniczyła [[Ukraińska milicja (1941)|milicja ukraińska]] i bojówkarze ukraińscy – chłopi przybyli z okolicznych wsi, ugoszczeni przez władze niemieckie całonocną zakrapianą alkoholem biesiadą, by o godzinie 5:00 rozpocząć pogrom. Przy wkraczaniu oprawców do mieszkań zajmowanych przez ludność żydowską, sprawcy plądrowali lokale, a ofiary wypędzali na ulicę, kierując je stamtąd do [[Więzienie przy Łąckiego|więzienia przy ul. Łąckiego]]{{r|Mazur1}}. Następnie aresztowani zostali wywiezieni na roboty przymusowe, lub według innej wersji w większości zamordowani w lasach pod Lwowem (na tzw. "piaskach"){{r|Mazur2}}. W pogromie prawdopodobnie brał udział również margines społeczny, także wywodzący się z Polaków{{r|Motyka2}}, choć cała akcja była przygotowana przez Niemców - "nie ulega wątpliwości, że akcja od początku do końca była reżyserowana przez Niemców"{{r|Motyka3}}. Było to zgodne z dyrektywami [[Reinhard Heydrich|Reinharda Heydricha]] o prowadzeniu [[Atak Niemiec na ZSRR|wojny na terenie ZSRR]], nakazującymi zachęcanie i inspirację pogromów antyżydowskich przez miejscową ludność.<ref>Heydrich 29 czerwca [[1941]] wydał rozkaz, w którym polecał wszystkim tzw. [[Einsatzgruppen]] policji i służb bezpieczeństwa (tzn. SS i SD) wykorzystanie kół antykomunistycznych i ich nastrojów antyżydowskich do oczyszczenia z [[Żydzi|Żydów]] terenów nowo zdobytych na Sowietach: "Zachęta do ''podjęcia wysiłku przez kręgi antykomunistyczne i antyżydowskie ("Selbstreinigungsbestrebungen antikomummunistischer oder antijüdischer Kreise") w celu samooczyszczenia'' zawarta została w przemówieniu Heydricha wygłoszonym w Berlinie 17 czerwca, następnie w formie pisemnej wyrażona w rozkazach do szefów czterech Einsatzgruppen z 29 czerwca i włączona do instrukcji dla wyższych dowódców SS i policji z 2 lipca. (Osobyj Archiw, Moskwa, 500-1-25, karty 387,391,393)", [[Ian Kershaw]], ''Hitler. 1941-1945 Nemesis'', [[Dom Wydawniczy Rebis]], Poznań 2003, ISBN 83-7301-324-5, s. 446, przypis 16.</ref>.

Pełen tekst [[telegram]]u Heydricha z 29 czerwca 1941: {{Cytat|"W nawiązaniu do moich wywodów na spotkaniu z 17 czerwca w Berlinie przypominam: 1. Nie należy stawiać przeszkód dążeniom do samooczyszczania występującym na nowo zajętych terenach w kręgach antykomunistycznych i antyżydowskich. '''Przeciwnie, należy je wywoływać, nie pozostawiając śladu; jeśli to potrzebne – intensyfikować oraz kierować na odpowiednie tory w taki jednak sposób, żeby miejscowe "koła samoobrony" nie mogły później powoływać się na rozporządzenia lub udzielone polityczne obietnice'''<ref>[[Bogdan Musiał]] ''Rozstrzelać elementy kontrrewolucyjne! Brutalizacja wojny niemiecko sowieckiej latem 1941 roku'', Warszawa 2001, wyd. Fronda ISBN 83-88747-40-1, s.227.</ref>.}}


W archiwach zachowała się część fotografii i kronik filmowych wykonanych przez Niemców w czasie pogromów lwowskich w 1941 roku.
W archiwach zachowała się część fotografii i kronik filmowych wykonanych przez Niemców w czasie pogromów lwowskich w 1941 roku.

Wersja z 09:36, 1 cze 2015

Dni Petlury – aresztowanie i zabójstwa Żydów we Lwowie po zajęciu miasta przez Wehrmacht po ataku Niemiec na ZSRR połączone z grabieżą ich mieszkań. Zaplanowany i zorganizowany przez niemieckie władze okupacyjne przy udziale milicji ukraińskiej i cywilnych bojówkarzy ukraińskich z podlwowskich wsi. Przeprowadzony w dniach 25–27 lipca 1941 roku. Kolokwialne określenie wydarzeń powstałe w 1941 pochodzi od nazwiska byłego prezydenta Ukraińskiej Republiki Ludowej, Symona Petlury, zamordowanego w 1926 przez zamachowca żydowskiego pochodzenia inspirowanego przez OGPU.

Historia

 Osobny artykuł: Pogromy lwowskie (1941).

Dużą rolę w realizacji planów pogromu odegrała propaganda ukraińskich nacjonalistów z OUN-B, którzy umiejętnie podsycali antysemickie nastroje na Ukrainie[1]. Sama operacja zwana kolokwialnie przez ludność Lwowa "Dniami Petlury"[a], była zorganizowaną akcją niemieckich władz okupacyjnych i za ich przyzwoleniem na bicie, grabież i mordowanie Żydów przez przygotowane do tego celu grupy Ukraińców. Część przedstawicieli żydowskiej inteligencji została zamordowana na podstawie przygotowanych wcześniej list proskrypcyjnych. W sumie podczas pogromu trwającego 3 dni zamordowano od 1,5 do 2 tys. ludzi[2].

W aresztowaniach Żydów, dokonywanych w ich mieszkaniach, uczestniczyła milicja ukraińska i bojówkarze ukraińscy – chłopi przybyli z okolicznych wsi, ugoszczeni przez władze niemieckie całonocną zakrapianą alkoholem biesiadą, by o godzinie 5:00 rozpocząć pogrom. Przy wkraczaniu oprawców do mieszkań zajmowanych przez ludność żydowską, sprawcy plądrowali lokale, a ofiary wypędzali na ulicę, kierując je stamtąd do więzienia przy ul. Łąckiego[3]. Następnie aresztowani zostali wywiezieni na roboty przymusowe, lub według innej wersji w większości zamordowani w lasach pod Lwowem (na tzw. "piaskach")[4]. W pogromie prawdopodobnie brał udział również margines społeczny, także wywodzący się z Polaków[5], choć cała akcja była przygotowana przez Niemców - "nie ulega wątpliwości, że akcja od początku do końca była reżyserowana przez Niemców"[6]. Było to zgodne z dyrektywami Reinharda Heydricha o prowadzeniu wojny na terenie ZSRR, nakazującymi zachęcanie i inspirację pogromów antyżydowskich przez miejscową ludność.[7].

Pełen tekst telegramu Heydricha z 29 czerwca 1941:

"W nawiązaniu do moich wywodów na spotkaniu z 17 czerwca w Berlinie przypominam: 1. Nie należy stawiać przeszkód dążeniom do samooczyszczania występującym na nowo zajętych terenach w kręgach antykomunistycznych i antyżydowskich. Przeciwnie, należy je wywoływać, nie pozostawiając śladu; jeśli to potrzebne – intensyfikować oraz kierować na odpowiednie tory w taki jednak sposób, żeby miejscowe "koła samoobrony" nie mogły później powoływać się na rozporządzenia lub udzielone polityczne obietnice[8].

W archiwach zachowała się część fotografii i kronik filmowych wykonanych przez Niemców w czasie pogromów lwowskich w 1941 roku.

  1. ↑ Była to rzekoma rocznica śmierci Petlury w zamachu (faktycznie został zamordowany 25 maja 1926 roku).
  1. ↑ Grzegorz Motyka, Ukraińska Partyzantka 1942–1960.
  2. ↑ Eliyahu Jones, Żydzi Lwowa w czasie okupacji 1939–1945, Łódź 1999, wyd. Oficyna Bibliofilów, ISBN 83-87522-20-1, s.52–53,Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 - 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3, s. 218-219., Grzegorz Motyka Ukraińska partyzantka 1942–1960 s.98
  3. ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 - 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3, s. 218–219., Grzegorz Motyka Ukraińska partyzantka 1942–1960 s.98, Jarosław Hrycak Zbyt wiele świadectw: Ukraińcy w akcjach antyżydowskich w: Nowa Europa Wschodnia 3/4 2009 wersja elektroniczna
  4. ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 - 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3, s. 218-219, Grzegorz Hryciuk: Polacy we Lwowie 1939-1944. Życie codzienne., Warszawa 2000, Wyd. Książka i Wiedza, ISBN 83-05-13148-3, s. 205
  5. ↑ Grzegorz Motyka Ukraińska partyzantka 1942–1960 s.98
  6. ↑ Grzegorz Motyka "Ukraińska partyzantka 1942–1960", Warszawa 2006 Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza "Rytm", ISBN 83-88490-58-3 (ISP PAN,) ISBN 83-7399-163-8 (Rytm), ISBN 978-83-88490-58-3; s.98; op. cit. Jones, Eliyahu. Żydzi Lwowa w Okresie Okupacji 1939-1945 [Jews in Lwow during the Occupation: 1939-1945]. Lodz: Oficyna Bibliofilow, 1999. [Eliyahu Jones, urodzony w Wilnie, b. przewodniczący jerozolimskiej Komisji Yad Vashem]
  7. ↑ Heydrich 29 czerwca 1941 wydał rozkaz, w którym polecał wszystkim tzw. Einsatzgruppen policji i służb bezpieczeństwa (tzn. SS i SD) wykorzystanie kół antykomunistycznych i ich nastrojów antyżydowskich do oczyszczenia z Żydów terenów nowo zdobytych na Sowietach: "Zachęta do podjęcia wysiłku przez kręgi antykomunistyczne i antyżydowskie ("Selbstreinigungsbestrebungen antikomummunistischer oder antijüdischer Kreise") w celu samooczyszczenia zawarta została w przemówieniu Heydricha wygłoszonym w Berlinie 17 czerwca, następnie w formie pisemnej wyrażona w rozkazach do szefów czterech Einsatzgruppen z 29 czerwca i włączona do instrukcji dla wyższych dowódców SS i policji z 2 lipca. (Osobyj Archiw, Moskwa, 500-1-25, karty 387,391,393)", Ian Kershaw, Hitler. 1941-1945 Nemesis, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2003, ISBN 83-7301-324-5, s. 446, przypis 16.
  8. ↑ Bogdan Musiał Rozstrzelać elementy kontrrewolucyjne! Brutalizacja wojny niemiecko sowieckiej latem 1941 roku, Warszawa 2001, wyd. Fronda ISBN 83-88747-40-1, s.227.
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

  1. Eliyahu Jones, Żydzi Lwowa w czasie okupacji 1939–1945, Łódź 1999, wyd. Oficyna Bibliofilów, ISBN 83-87522-20-1
  2. Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 - 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3
  3. Grzegorz Motyka Ukraińska partyzantka 1942–1960

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dni_Petlury&oldid=42803238”