Stanisław Narutowicz: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Śmierć: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
|||
Linia 29: | Linia 29: | ||
Stanisław Narutowicz popełnił samobójstwo w Kownie 31 grudnia 1932 roku, rozczarowany kłótliwością i nieprzejednaniem Polaków oraz polityką rządu litewskiego wobec Polaków na Litwie. Historycy litewscy wskazują dziś na kłopoty prywatne i zdrowotne Stanisława Narutowicza jako przyczyny samobójstwa ważniejsze niż niepowodzenie jego zamiarów politycznych. Jego syn [[Kazimierz Narutowicz]] (Kazimieras Narutavičius; (1904–1987) próbował aż do wybuchu wojny kontynuować dzieło ojca. |
Stanisław Narutowicz popełnił samobójstwo w Kownie 31 grudnia 1932 roku, rozczarowany kłótliwością i nieprzejednaniem Polaków oraz polityką rządu litewskiego wobec Polaków na Litwie. Historycy litewscy wskazują dziś na kłopoty prywatne i zdrowotne Stanisława Narutowicza jako przyczyny samobójstwa ważniejsze niż niepowodzenie jego zamiarów politycznych. Jego syn [[Kazimierz Narutowicz]] (Kazimieras Narutavičius; (1904–1987) próbował aż do wybuchu wojny kontynuować dzieło ojca. |
||
Pochowany został na cmentarzu w miasteczku [[Olsiady]]. W 2013 roku zdewastowano historyczny nagrobek zacierając polski napis ''"Grób Rodziny Narutowiczów"'' i umieszczając tablicę ze zlituanizowaną formą nazwiska. W 2016 roku dzięki interwencji, przywrócono poprzednią wersję nagrobka<ref>{{Cytuj |tytuł = 85 lat temu samobójstwo popełnił Stanisław Narutowicz - Przegląd Bałtycki |czasopismo = Przegląd Bałtycki |data = 2017-12-31 |data dostępu = 2018-01-12 |url = http://przegladbaltycki.pl/6698,85-temu-samobojstwo-popelnil-stanislaw-narutowicz.html |język = pl-PL}}</ref>. |
|||
Pochowany został na cmentarzu w miasteczku [[Olsiady]]. |
|||
== Rodzina == |
== Rodzina == |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
{{Piłsudscy i Narutowiczowie}} |
{{Piłsudscy i Narutowiczowie}} |
||
== Bibliografia: == |
|||
* Tomasz Otocki, ''Kartka z kalendarza: 81 lat temu zmarł Stanisław Narutowicz'', Wiadomości znad Wilii, zw.lt, 31 grudnia 2013 r. |
|||
* Marek Głuszko, ''Gabriel Narutowicz, litewski Polak, prezydent Polski, skończyłby 150 lat…'', Wiadomości znad Wilii, zw.lt, 4 kwietnia 2015 r. |
|||
* Andrzej Pukszto, ''Stanisław Narutowicz litewsko–polski rycerz bez skazy'', cz. I, II i III, Wiadomości znad Wilii, zw.lt, 10-12 lutego 2015 r. |
|||
* [[Władysław Wielhorski]], ''Człowiek – symbol. Ś.p. Stanisław Narutowicz'', [[Kurier Wileński (gazeta)|Kurjer Wileński]], nr 23 z 28 stycznia 1933, s. 1 |
|||
* ''Stanisław Narutowicz'', [[Robotnik]], nr 10 z 6 stycznia 1933, s. 2 |
|||
* ''Ś.p. Stanisław Narutowicz. Prasa litewska o jego życiu i pracy'', [[Gazeta Polska (1929–1939)|Gazeta Polska]], nr 31 z 31 stycznia 1933, s. 3 |
|||
* [[Krzysztof Buchowski]], ''Stanisław Narutowicz - szkic do portretu idealisty'', [[Polskie Towarzystwo Historyczne]] 2, Białystok 2001, s. 41-51 |
|||
{{Sygnatariusze aktu niepodległości Litwy}} |
{{Sygnatariusze aktu niepodległości Litwy}} |
||
Wersja z 16:49, 12 sty 2018
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
Stanisław Narutowicz herbu własnego (lit. Stanislovas Narutavičius, ur. 2 września 1862 w Brewikach, zm. 31 grudnia 1932 w Kownie) – polski prawnik, ziemianin żmudzki, litewski działacz polityczny, członek Taryby, sygnatariusz aktu niepodległości Litwy, brat prezydenta Rzeczypospolitej Gabriela Narutowicza.
Życiorys
Pochodził z rodziny szlacheckiej osiadłej od pokoleń na Żmudzi, ojciec Jan Narutowicz był uczestnikiem powstania 1863 roku. Po ukończeniu gimnazjum w Lipawie, studiował prawo w Sankt Petersburgu, gdzie włączył się w polskie życie studenckie. Zajmował się również dziennikarstwem, wydając w 1890 roku pismo "Tygodnik Powszechny".
Po powrocie na Żmudź prowadził pracę oświatową i kulturalną wśród litewskich chłopów. Od września 1917 roku uczestnik Taryby (Rady Litewskiej), był sygnatariuszem aktu niepodległości Litwy (16 lutego 1918). Wystąpił z Rady na znak protestu przeciw jej uległości wobec Niemców. W latach 1919–31 był radnym gminy Telsze.
Poglądy polityczne
W latach międzywojennych działał na rzecz pokojowego rozwiązania sporu polsko-litewskiego. Był z jednej strony rzecznikiem niezależności Litwy, a z drugiej uważał się za przedstawiciela narodowości polskiej lojalnego wobec państwa litewskiego. Do końca życia nie wyrzekł się kultury polskiej ani języka polskiego. Jednak prolitewska orientacja Stanisława Narutowicza została wykorzystana w Polsce przez endecję przeciwko rodzonemu bratu Stanisława – Gabrielowi i wpłynęła na nastroje ludności polskiej, co w efekcie współtworzyło atmosferę przed zamachem na pierwszego polskiego prezydenta.
Śmierć
Stanisław Narutowicz popełnił samobójstwo w Kownie 31 grudnia 1932 roku, rozczarowany kłótliwością i nieprzejednaniem Polaków oraz polityką rządu litewskiego wobec Polaków na Litwie. Historycy litewscy wskazują dziś na kłopoty prywatne i zdrowotne Stanisława Narutowicza jako przyczyny samobójstwa ważniejsze niż niepowodzenie jego zamiarów politycznych. Jego syn Kazimierz Narutowicz (Kazimieras Narutavičius; (1904–1987) próbował aż do wybuchu wojny kontynuować dzieło ojca.
Pochowany został na cmentarzu w miasteczku Olsiady. W 2013 roku zdewastowano historyczny nagrobek zacierając polski napis "Grób Rodziny Narutowiczów" i umieszczając tablicę ze zlituanizowaną formą nazwiska. W 2016 roku dzięki interwencji, przywrócono poprzednią wersję nagrobka[1].
Rodzina
Stanisław Narutowicz był żonaty z Joanną Billewicz (1868–1948) – kuzynką Józefa Piłsudskiego. Mieli oni syna Kazimierza.
Kazimierz Ludwik Piłsudski | Rozalia z Puzynów | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kazimierz Piłsudski | Anna z Billewiczów | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Antoni Billewicz | Helena z Michałowskich | Piotr Paweł Piłsudski | Teodora Urszula z Butlerów | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jan Narutowicz | Wiktoria ze Szczepkowskich | Hipolit Billewicz | Zofia Zubow | Maria z Billewiczów | Józef Wincenty Piłsudski | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gabriel Narutowicz | Stanisław Narutowicz | Joanna z Billewiczów | Bronisław Piłsudski | Maria z Koplewskich | Józef Piłsudski | Aleksandra ze Szczerbińskich | Adam Piłsudski | Kazimierz Piłsudski | Jan Piłsudski | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Anna Narutowiczówna | Stanisław Narutowicz | Kazimierz Narutowicz | Wanda Piłsudska | Jadwiga Piłsudska | Andrzej Jaraczewski | Wanda Piłsudska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Krzysztof Jaraczewski | Joanna Onyszkiewicz | Janusz Onyszkiewicz | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bibliografia:
- Tomasz Otocki, Kartka z kalendarza: 81 lat temu zmarł Stanisław Narutowicz, Wiadomości znad Wilii, zw.lt, 31 grudnia 2013 r.
- Marek Głuszko, Gabriel Narutowicz, litewski Polak, prezydent Polski, skończyłby 150 lat…, Wiadomości znad Wilii, zw.lt, 4 kwietnia 2015 r.
- Andrzej Pukszto, Stanisław Narutowicz litewsko–polski rycerz bez skazy, cz. I, II i III, Wiadomości znad Wilii, zw.lt, 10-12 lutego 2015 r.
- Władysław Wielhorski, Człowiek – symbol. Ś.p. Stanisław Narutowicz, Kurjer Wileński, nr 23 z 28 stycznia 1933, s. 1
- Stanisław Narutowicz, Robotnik, nr 10 z 6 stycznia 1933, s. 2
- Ś.p. Stanisław Narutowicz. Prasa litewska o jego życiu i pracy, Gazeta Polska, nr 31 z 31 stycznia 1933, s. 3
- Krzysztof Buchowski, Stanisław Narutowicz - szkic do portretu idealisty, Polskie Towarzystwo Historyczne 2, Białystok 2001, s. 41-51
- ↑ 85 lat temu samobójstwo popełnił Stanisław Narutowicz - Przegląd Bałtycki, „Przegląd Bałtycki”, 31 grudnia 2017 [dostęp 2018-01-12] (pol.).