Babi Jar: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
niemieckiego nazistowskiego - nie niemieckiego |
→Dzieje powojenne: Merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
== Obóz koncentracyjny == |
== Obóz koncentracyjny == |
||
Po pierwszych masowych egzekucjach na terenie Babiego Jaru funkcjonował obóz koncentracyjny, gdzie więziono komunistów, uczestników ruchu oporu i jeńców wojennych. Wobec zbliżającej się [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w połowie roku 1943 r., Niemcy kazali więźniom obozu wykopywać zwłoki pomordowanych i dokonywać kremacji na |
Po pierwszych masowych egzekucjach na terenie Babiego Jaru funkcjonował obóz koncentracyjny, gdzie więziono komunistów, uczestników ruchu oporu i jeńców wojennych. Wobec zbliżającej się [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] w połowie roku 1943 r., Niemcy kazali więźniom obozu wykopywać zwłoki pomordowanych i dokonywać kremacji na ogromnych rusztach. We wrześniu 1943 r. wobec perspektywy likwidacji obozu, zdesperowani więźniowie się zbuntowali – dzięki temu 15 osób z ponad 300 ocalało. Liczbę ofiar obozu szacuje się na około 30 000 osób. |
||
== Dzieje powojenne == |
== Dzieje powojenne == |
||
Ze względu na przedwojenną działalność grzebalną [[Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych|NKWD]] na tym miejscu, aby ustrzec je przed groźnymi dla [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Rosjan]] pracami archeologicznymi, cały teren osłonięto. |
Ze względu na przedwojenną działalność grzebalną [[Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych|NKWD]] na tym miejscu, aby ustrzec je przed groźnymi dla [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Rosjan]] pracami archeologicznymi, cały teren osłonięto. W latach 50. XX wieku na podstawie decyzji miejskiego komitetu partii komunistycznej na teren wąwozu zaczęto wlewać zmieszane z wodą odpady budowlane, osłaniając dzielnicę [[Kureniwka]] wałem retencyjnym<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Na ludzkie szczątki wylały się hektolitry budowlanych ścieków. Kijowskie tsunami było 'zemstą Babiego Jaru' |data dostępu = 2019-10-14 |opublikowany = wyborcza.pl |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,25292650,na-ludzkie-szczatki-wylaly-sie-hektolitry-budowlanych-sciekow.html |język = pl}}</ref>. W wyniku wadliwej budowy wał pękł 13 marca 1961 roku zalewając ulicę Frunzego i jej okolice, w wyniku czego lawina błotnistej mazi zabiła 1,5-2 tys. osób<ref name=":0" />. W kolejnych latach wąwóz całkiem zasypano, budując w pobliżu park i stację metra Dorogożycze<ref name=":0" />. |
||
We wczesnych latach sześćdziesiątych temat Babiego Jaru pojawił się w sztuce (poezji, literaturze, muzyce) za sprawą takich artystów jak [[Anatolij Kuzniecow]], [[Wiktor Niekrasow]], [[Jewgienij Jewtuszenko]], [[Dmitrij Szostakowicz]] czy [[Bułat Okudżawa]]. Wówczas ustawiono tam pamiątkowy obelisk nie zawierający jednak precyzyjnego napisu. Dziś na terenie parku znajduje się kilka pomników, m.in. pomnik Menory i pomnik Ofiar Dzieci. Od 1990 r. żydowskie organizacje ukraińskie odznaczają medalem „Sprawiedliwego z Babiego Jaru” osoby, które ratowały [[Żydzi|Żydów]] od tej zagłady. Do dziś medal ten otrzymało ponad 400 osób. |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
Wersja z 13:04, 14 paź 2019
 |
Ten artykuł od 2010-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Babi Jar (ukr. Бабин Яр) – nazwa wąwozu leżącego między dawnymi osadami Łukianowka i Syriec, dziś w obrębie Kijowa, na Ukrainie. W czasie II wojny światowej miejsce kaźni (głównie Żydów) i lokalizacja niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego.
Masowe egzekucje
W drugiej połowie września 1941 r. armia niemiecka zajęła Kijów, zamieszkany przez prawie 900 tysięcy osób. Wcześniej kilkadziesiąt tysięcy Żydów uciekło w głąb Rosji, przy czym część z nich, zatrudniona w strategicznym radzieckim przemyśle zbrojeniowym, została wywieziona siłą. W Kijowie pozostało ok. 120-130 tys. Żydów. Wielu zostało, licząc że okupacja niemiecka przyniesie ulgi w porównaniu do radzieckiego, stalinowskiego reżimu. Niemcy natomiast ustanowili żydowskie getto w Kijowie oraz rozpoczęli serię ulicznych rozstrzeliwań. Oskarżyli Żydów o sabotaż i spowodowanie strat wśród Niemców, poniesionych przy gaszeniu pożarów i rozminowywaniu miasta i podjęli decyzję o ich całkowitej eksterminacji.
Dowództwo wojskowe w składzie:
- Generalmajor Kurt Eberhard,
- Höherer SS- und Polizeiführer, SS-Obergruppenführer Friedrich Jeckeln,
- Dowódca oddziałów Einsatzgruppe C, SS-Brigadeführer Dr Otto Rasch i
- Dowódca oddziałów Einsatzgruppe 4a, SS-Standartenführer Paul Blobel
wyselekcjonowało siły wojskowe do przeprowadzenia akcji (tworząc złożony z różnych jednostek niemieckich oddział o nazwie Sonderkommando 4a) oraz zlokalizowało akcję zagłady na terenie Babiego Jaru.
Egzekucje wykonywano w pustym wąwozie, gdzie w latach 30. NKWD potajemnie grzebało swoje ofiary. Metoda egzekucji odpowiadała przyjętym wytycznym dla zagłady Żydów na terenie ZSRR, przez działalność tzw. Einsatzgruppen.
W dniu Jom Kipur, 29 września 1941 r., kazano zebrać się wszystkim Żydom we wskazanym miejscu z pieniędzmi, kosztownościami oraz ciepłymi ubraniami, co sugerowało daleką podróż. Z miejsca zbiórki grupami po sto osób Żydzi w obstawie SS i ukraińskiej policji wymaszerowywali w kierunku jaru. Na miejscu w grupach 10-osobowych podchodzili do wąwozu i zostawali zabici strzałami z broni automatycznej. Jak zeznawał później Fritz Höfer, rozebranych Żydów prowadzono do wąwozu o dużych wymiarach. Gdy byli już na brzegu wąwozu, kładziono ich na ziemi lub już zabitych Żydach. Kiedy człowiek już leżał, przychodził strzelec i zabijał go strzałem w tył głowy. Egzekucje trwały całymi dniami aż do 3 października. Wedle niemieckich raportów zabito wówczas 33 771 Żydów.
Egzekucje powtarzały się w tym miejscu (aż do wkroczenia do Kijowa Armii Czerwonej) na Żydach, Ukraińcach, Polakach, Romach, Sinti. W sumie liczba ofiar rozstrzeliwań może przekraczać 70 tys. osób.
Obóz koncentracyjny
Po pierwszych masowych egzekucjach na terenie Babiego Jaru funkcjonował obóz koncentracyjny, gdzie więziono komunistów, uczestników ruchu oporu i jeńców wojennych. Wobec zbliżającej się Armii Czerwonej w połowie roku 1943 r., Niemcy kazali więźniom obozu wykopywać zwłoki pomordowanych i dokonywać kremacji na ogromnych rusztach. We wrześniu 1943 r. wobec perspektywy likwidacji obozu, zdesperowani więźniowie się zbuntowali – dzięki temu 15 osób z ponad 300 ocalało. Liczbę ofiar obozu szacuje się na około 30 000 osób.
Dzieje powojenne
Ze względu na przedwojenną działalność grzebalną NKWD na tym miejscu, aby ustrzec je przed groźnymi dla Rosjan pracami archeologicznymi, cały teren osłonięto. W latach 50. XX wieku na podstawie decyzji miejskiego komitetu partii komunistycznej na teren wąwozu zaczęto wlewać zmieszane z wodą odpady budowlane, osłaniając dzielnicę Kureniwka wałem retencyjnym[1]. W wyniku wadliwej budowy wał pękł 13 marca 1961 roku zalewając ulicę Frunzego i jej okolice, w wyniku czego lawina błotnistej mazi zabiła 1,5-2 tys. osób[1]. W kolejnych latach wąwóz całkiem zasypano, budując w pobliżu park i stację metra Dorogożycze[1].
We wczesnych latach sześćdziesiątych temat Babiego Jaru pojawił się w sztuce (poezji, literaturze, muzyce) za sprawą takich artystów jak Anatolij Kuzniecow, Wiktor Niekrasow, Jewgienij Jewtuszenko, Dmitrij Szostakowicz czy Bułat Okudżawa. Wówczas ustawiono tam pamiątkowy obelisk nie zawierający jednak precyzyjnego napisu. Dziś na terenie parku znajduje się kilka pomników, m.in. pomnik Menory i pomnik Ofiar Dzieci. Od 1990 r. żydowskie organizacje ukraińskie odznaczają medalem „Sprawiedliwego z Babiego Jaru” osoby, które ratowały Żydów od tej zagłady. Do dziś medal ten otrzymało ponad 400 osób.
Linki zewnętrzne
- ↑ a b c Na ludzkie szczątki wylały się hektolitry budowlanych ścieków. Kijowskie tsunami było 'zemstą Babiego Jaru' [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-14] (pol.).