Przejdź do zawartości

Zamek książąt mazowieckich w Czersku: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: merytoryczne
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
Linia 35: Linia 35:


== Historia ==
== Historia ==
W [[XI wiek]]u w miejscu dzisiejszego zamku istniał drewniano ziemny [[gród]] o konstrukcji [[Izbica (architektura)|izbicowej]], który został zbudowany w czasach panowania Bolesława Śmiałego lub [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]]. Gród ten był głównym ośrodkiem administracyjnym księstwa czerskiego. W 1224 roku wymieniono w źródłach kasztelana czerskiego Piotra Pilcha. W [[1229]] książę [[Konrad I mazowiecki|Konrad mazowiecki]] uwięził na terenie grodu księcia [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]]. Wypuścił go w tym samym roku po interwencji przybyłej ze [[Śląsk]]a księżnej [[Jadwiga Śląska|Jadwigi]] i po zgodzie Henryka na zrzeczenie się roszczeń do Małopolski. W [[1239]] Konrad uwięził w grodzie [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesława Wstydliwego]]. Pod koniec XIII wieku zbudowano w grodzie murowaną kaplicę św. Piotra. Z 1350 roku pochodzi wzmianka z dokumentu księcia [[Kazimierz I warszawski|Kazimierza I Trojdenowicza]] o obowiązku wsi biskupich do budowy izbic na grodzie czerskim uszkodzonych podczas najazdu Litwinów. W XIV wieku [[książęta mazowieccy|książę mazowiecki]] [[Janusz I Starszy|Janusz I]] rozkazał w miejscu przestarzałego grodu zbudować ceglany zamek, który powstał w latach [[1388]] - [[1410]]. Była to jedna z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I, który zmarł na tym zamku 8 grudnia 1429 roku.
W [[XI wiek]]u w miejscu dzisiejszego zamku istniał drewniano ziemny [[gród]] o konstrukcji [[Izbica (architektura)|izbicowej]], który został zbudowany w czasach panowania Bolesława Śmiałego lub [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]]. Gród ten był głównym ośrodkiem administracyjnym księstwa czerskiego. W 1224 roku wymieniono w źródłach kasztelana czerskiego Piotra Pilcha. 27 kwietnia 1245 roku biskup poznański Bogufał II, w obecności Konrada II i jego synów, konsekrował zbudowany na dziedzińcu drewniany kościół św. Piotra. W [[1229]] książę [[Konrad I mazowiecki|Konrad mazowiecki]] uwięził na terenie grodu księcia [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]]. Wypuścił go w tym samym roku po interwencji przybyłej ze [[Śląsk]]a księżnej [[Jadwiga Śląska|Jadwigi]] i po zgodzie Henryka na zrzeczenie się roszczeń do Małopolski. W [[1239]] Konrad uwięził w grodzie [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesława Wstydliwego]]. Przed 1406 rokiem zbudowano w grodzie murowaną kaplicę św. Piotra. Z 1350 roku pochodzi wzmianka z dokumentu księcia [[Kazimierz I warszawski|Kazimierza I Trojdenowicza]] o obowiązku wsi biskupich do budowy izbic na grodzie czerskim uszkodzonych podczas najazdu Litwinów. W XIV wieku [[książęta mazowieccy|książę mazowiecki]] [[Janusz I Starszy|Janusz I]] rozkazał w miejscu przestarzałego grodu zbudować ceglany zamek, który powstał w latach [[1388]] - [[1410]]. Była to jedna z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I, który zmarł na tym zamku 8 grudnia 1429 roku.


Gdy tereny te zostały przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwa Polskiego]] w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał [[Bona Sforza|królowej Bonie]], która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony, czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów, zwany ''dworem Feliksa Parysa'' lub ''Wielkim Domem'' wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy.
Gdy tereny te zostały przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Królestwa Polskiego]] w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał [[Bona Sforza|królowej Bonie]], która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony, czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów, zwany ''dworem Feliksa Parysa'' lub ''Wielkim Domem'' wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy.

Wersja z 22:49, 25 sty 2020

Zamek książąt mazowieckich
Symbol zabytku nr rej. 1009/116 z 25.01.1958
Ilustracja
Zamek od strony wieży bramnej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Czersk

Styl architektoniczny

gotyk

Inwestor

Janusz I Starszy

Rozpoczęcie budowy

1388

Ukończenie budowy

1410

Ważniejsze przebudowy

XVI wiek

Zniszczono

1656, koniec XVIII w.

Pierwszy właściciel

Janusz I Starszy

Położenie na mapie gminy Góra Kalwaria
Mapa konturowa gminy Góra Kalwaria, po prawej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek książąt mazowieckich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek książąt mazowieckich”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na dole znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek książąt mazowieckich”
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego
Mapa konturowa powiatu piaseczyńskiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek książąt mazowieckich”
Ziemia51°57′30″N 21°14′03″E/51,958333 21,234167
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek książąt mazowieckich w Czersku – zamek gotycki zbudowany na przełomie XIV i XV wieku w miejscowości Czersk w pobliżu Góry Kalwarii (woj. mazowieckie).

Dziedziniec zamkowy

Historia

W XI wieku w miejscu dzisiejszego zamku istniał drewniano ziemny gród o konstrukcji izbicowej, który został zbudowany w czasach panowania Bolesława Śmiałego lub Władysława Hermana. Gród ten był głównym ośrodkiem administracyjnym księstwa czerskiego. W 1224 roku wymieniono w źródłach kasztelana czerskiego Piotra Pilcha. 27 kwietnia 1245 roku biskup poznański Bogufał II, w obecności Konrada II i jego synów, konsekrował zbudowany na dziedzińcu drewniany kościół św. Piotra. W 1229 książę Konrad mazowiecki uwięził na terenie grodu księcia Henryka Brodatego. Wypuścił go w tym samym roku po interwencji przybyłej ze Śląska księżnej Jadwigi i po zgodzie Henryka na zrzeczenie się roszczeń do Małopolski. W 1239 Konrad uwięził w grodzie Bolesława Wstydliwego. Przed 1406 rokiem zbudowano w grodzie murowaną kaplicę św. Piotra. Z 1350 roku pochodzi wzmianka z dokumentu księcia Kazimierza I Trojdenowicza o obowiązku wsi biskupich do budowy izbic na grodzie czerskim uszkodzonych podczas najazdu Litwinów. W XIV wieku książę mazowiecki Janusz I rozkazał w miejscu przestarzałego grodu zbudować ceglany zamek, który powstał w latach 1388 - 1410. Była to jedna z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I, który zmarł na tym zamku 8 grudnia 1429 roku.

Gdy tereny te zostały przyłączone do Królestwa Polskiego w 1526 roku, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie nadbudowano cylindryczne wieże. Od 1547 roku zamek podlegał królowej Bonie, która nakazała wymianę drewnianej zabudowy dziedzińca na murowaną. Powstała wtedy tzw. rezydencja Bony, czyli pałac o wymiarach 10 x 30 metrów, zwany dworem Feliksa Parysa lub Wielkim Domem wzmiankowanym w 1549 roku, a także Dom południowy.

W czasie Potopu szwedzkiego, w 1656 roku, zamek w Czersku doznał bardzo poważnego uszczerbku. Wojska szwedzkie po doznaniu klęski od Stefana Czarnieckiego pod Warką, wycofując się, opanowały zamek i poważnie go zdewastowały.

W latach 1762–1766 starosta czerski marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński podjął próbę remontu zamku (wtedy powstał most przez fosę) w celu umieszczenia w nim sądu grodzkiego i ziemskiego z archiwum. Jednak po III rozbiorze Polski i objęciu Czerska przez Prusaków mury zostały częściowo zburzone. Od tego czasu zamek jest zrujnowany. W latach 1907-1911 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości sfinansowało pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone przez Kazimierza Skórewicza. W 1915 roku podczas I wojny światowej zamek został uszkodzony podczas walk niemiecko-rosyjskich. W 1927 roku podjęto badania, dzięki którym odkryto fundamenty kościoła św. Piotra. Obecnie zamek udostępniony jest zwiedzającym.

Panorama zamku

Architektura

Zamek zbudowano na planie nieregularnym wyznaczonym przez obwód wałów wcześniej istniejącego w jego miejscu grodu ziemnego. Brama wjazdowa do zamku została zlokalizowana w monumentalnej 22 metrowej wieży gotyckiej zbudowanej na planie czworoboku. W wieży tej mieściła się komnata burgrabiego. Dwie wieże cylindryczne w czasach książąt mazowieckich miały wysokość murów obwodowych. Wieże te po przyłączeniu ziemi czerskiej do Korony w 1526 roku nadbudowano do dzisiejszej wysokości. Wieża południowo-zachodnia o wysokości 24 metrów miała wejście prowadzące z murów, a w jej przyziemiu znajdowała się cela więzienna. Wieża zachodnia była dostępna z dziedzińca.

Do dzisiaj zachowana jest większość murów zamku oraz wszystkie trzy wieże (Brama, Południowa i Zachodnia), z których można podziwiać panoramę okolicy. W obrębie murów znajdują się fundamenty kościoła zamkowego pod wezwaniem św. Piotra. Murowana zabudowa z XVI wieku nie zachowała się.

Zamek w kulturze

W latach 70. ubiegłego wieku w otoczeniu zamku zespół Skaldowie z Łucją Prus nagrał teledysk do piosenki "W żółtych płomieniach liści".

 Zobacz też: Czersk (województwo mazowieckie)#Historia.

Bibliografia

  • Bohdan Guerquin: Zamki w Polsce. Warszawa: Arkady, 1984, s. 132-134. ISBN 83-213-3239-0.
  • Leszek Kajzer: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2001, s. 140-143.
  • Agnieszka Sypek, Robert Sypek: Zamki i warownie ziemi mazowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2002, s. 49-53. ISBN 83-88542-34-6.
  • Tadeusz Zagrodzki: Czersk. Zamek i miasto historyczne. Warszawa: TOnZ, 1996, s. 27-46. ISBN 83-902793-8-X.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_książąt_mazowieckich_w_Czersku&oldid=58613069”