Takla Makan: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
39°N 82°E/39,000000 82,000000
39°N 82°E/39,000000 82,000000| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołania szablonu {{Encyklopedia Britannica}} |
cos usunolem i tyle w temacie Znaczniki: Wycofane usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor |
||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
== Nazwa == |
== Nazwa == |
||
Wyjaśnienie pochodzenia nazwy tej pustyni z niewiadomych powodów stało się przedmiotem rozmaitych fantazji, szczególnie ze strony dziennikarzy twierdzących, że opierają się na informacjach przewodnika turystycznego lub „pewnego uczonego chińskiego”. Tymczasem nazwa ta pochodzi z języka zamieszkujących te tereny [[Ujgurzy|Ujgurów]], którzy silnie redukują spółgłoskę ''-r'' na końcu wyrazu – w innych językach [[języki tureckie|turkijskich]] pierwszy wyraz tej nazwy brzmiałby ''taklar'', a po [[język ujgurski|ujgursku]] brzmi właśnie ''takla'' ([[liczba mnoga]] od ''tak'') i oznacza ‘łuki (architektoniczne)’ (również postać oboczna nazwy pustyni: ''Taklimakan'' wyraźnie wskazuje na jej ujgurskie pochodzenie, ponieważ zmiana samogłoski ''-a-'' w ''-i-'' w tej pozycji typowa jest właśnie dla języka ujgurskiego)<ref name="Jarring">{{Cytuj książkę | autor = G. Jarring | tytuł = Central Asian Turkic Place-Names. Lop Nor and Tarim Area | miejsce = Sztokholm | data = 1997 | strony = 447}}</ref>. Natomiast drugi wyraz ''makan'' oznacza ‘miejsce’ (zarówno ''tak'', jak i ''makan'' są ostatecznie wyrazami pochodzenia [[język arabski|arabskiego]]). Nazwę należy więc rozumieć jako ‘miejsce łuków’, ponieważ ludność miejscowa zauważyła, że wiejące tam wiatry od czasu do czasu odsypują piasek na tyle, że wyłaniają się spod niego resztki dawnych budowli, zwłaszcza fragmenty łuków, które wystają ponad inne zachowane resztki ścian. Natomiast objaśnienia znaczenia nazwy ''Takla Makan'' ~ ''Taklimakan'' typu ‘miejsce śmierci’ czy ‘wejdź, a nie wyjdziesz’ są [[etymologia|nieetymologicznymi]] wymysłami, niezgodnymi z wiedzą o języku ujgurskim{{fakt|data=2019-01}}. |
|||
== Wielkość == |
|||
Takla Makan jest drugą (po [[Ar-Rab al-Chali]]) największą [[erg (pustynia)|pustynią piaszczystą]] świata, o powierzchni równej 270 tys. km²<ref name="PWN">{{encyklopedia PWN|id = 3985003|tytuł=Takla Makan|data dostępu=2013-07-23}}</ref>, tj. bliskiej powierzchni [[Polska|Polski]]. |
|||
== Klimat == |
|||
Klimat umiarkowanie ciepły kontynentalny, skrajnie suchy (średnie roczne sumy opadów nie przekraczają 50 mm<ref name="Britannica">{{Encyklopedia Britannica |id = place/Takla-Makan-Desert |tytuł = Takla Makan Desert |data dostępu = 2022-10-05}}</ref>). Wieją silne wiatry wzniecające burze piaskowe. |
|||
== Rzeki == |
|||
Liczne krótkie rzeki (np. [[Karakax He]], [[Keriya He]], [[Czerczen-daria]]) spływające z otaczających gór wnikają w pustynię do 200 km i „gubią” wodę w piaskach Takla Makan. Wzdłuż północnego skraju płynie największa rzeka pustyni – [[Tarym]]. |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
{{commonscat|Taklamakan}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Pustynie w Chinach]] |
[[Kategoria:Pustynie w Chinach]] |
||
Wersja z 13:03, 17 kwi 2024
 Wygląd pustyni Takla Makan | |
| Państwo | |
|---|---|
| Powierzchnia |
270 000 km² |
| Rodzaj obiektu | |
Położenie na mapie Azji  | |
| 39°N 82°E/39,000000 82,000000
| |
 |
Ten artykuł od 2012-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Takla Makan (zwana także Taklimakan; chiń. 塔克拉玛干沙漠, Tǎkèlāmǎgān Shāmò; ujg. تەكلىماكان قۇملۇقى) – piaszczysta pustynia w zachodnich Chinach, w Kotlinie Kaszgarskiej.
Położenie
Otaczają ją najwyższe łańcuchy górskie świata, m.in. Kunlun, Karakorum, Tienszan o wysokościach szczytów powyżej 7000 m n.p.m. (np. Pik Pobiedy). Wzdłuż jej północnego skraju płynie rzeka Tarym, zaś na północny wschód znajduje się (oddzielona niewielkim pasmem górskim Kuruktag) Kotlina Turfańska, w której jest jeden z najniższych punktów Azji (154 m p.p.m.).