Przejdź do zawartości

Torfowiec obły: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
106 045 edycji
drobne merytoryczne
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
106 045 edycji
WP:SK+Bn, drobne redakcyjne
Linia 17: Linia 17:
|nazwa łacińska = Sphagnum teres
|nazwa łacińska = Sphagnum teres
|autor = ([[Wilhelm Philipp Schimper|Schimp.]]) [[Johan Ångström|Ångstr.]]
|autor = ([[Wilhelm Philipp Schimper|Schimp.]]) [[Johan Ångström|Ångstr.]]
|cytat = Handb. Skand. Fl. (ed. 8) 417 1861{{r|tpl}}
|cytat = Handb. Skand. Fl. (ed. 8) 417 1861<ref name="tpl" /><ref name="bfna" />
|synonimy =
|synonimy =
* ''Sphagnum squarrosum'' ssp. ''teres'' (Schimp.) Ångstr.
* ''Sphagnum squarrosum'' ssp. ''teres'' (Schimp.) Ångstr.
* ''Sphagnum squarrosum'' var. ''teres'' Schimp.
* ''Sphagnum squarrosum'' var. ''teres'' Schimp<ref name="efloras-china" /><ref name="bfna" />.
|wikispecies = Sphagnum teres
|wikispecies = Sphagnum teres
|commons = Category:Sphagnum teres
|commons = Category:Sphagnum teres
}}
}}
'''Torfowiec obły''' (''Sphagnum teres'' (Schimp.) Ångstr.) – gatunek [[mchy|mchu]] z rodziny [[torfowcowate|torfowcowatych]]. Szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, w południowej części zasięgu rośnie na obszarach górskich. W Polsce gatunek częsty na północy i rzadki na południu. Rośnie na żyznych, minerotroficznych [[torfowisko|torfowiskach]]. Wyróżnia się makroskopowo wyraźnie widocznym pąkiem szczytowym w środkowej części główki i zwykle ciemną, brązową łodyżką<ref name="jukka"/>.
'''Torfowiec obły''' (''Sphagnum teres'' (Schimp.) Ångstr.) – gatunek [[mchy|mchu]] z rodziny [[torfowcowate|torfowcowatych]]. Szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, w południowej części zasięgu rośnie na obszarach górskich. W Polsce gatunek częsty na północy i rzadki na południu. Rośnie na żyznych, minerotroficznych [[torfowisko|torfowiskach]]. Wyróżnia się makroskopowo wyraźnie widocznym pąkiem szczytowym w środkowej części główki i zwykle ciemną, brązową łodyżką<ref name="jukka" />.


== Rozmieszczenie geograficzne ==
== Rozmieszczenie geograficzne ==
Jest rozpowszechniony na półkuli północnej w strefie okołobiegunowej i umiarkowanej. W Europie rośnie pospolicie na północy ([[Półwysep Skandynawski]])<ref name=jukka/> i wschodzie (po [[Ural]])<ref name=szafran/>. W Środkowej i południowej Europie występuje już tylko na obszarach górskich ([[Pireneje]], [[Alpy]], góry [[Półwysep Bałkański|Półwyspu Bałkańskiego]] i [[Kaukaz (łańcuch górski)|Kaukaz]]. W [[Azja|Azji]] rośnie na północy ([[Syberia]] po [[Kamczatka|Kamczatkę]]<ref name=szafran/> i [[Japonia|Japonię]]){{r|efloras-china}}, dalej na południu na obszarach górskich ([[Ałtaj]], [[Himalaje]]){{r|efloras-china}}. Rozprzestrzeniony także w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]]<ref name=szafran/>.
Jest rozpowszechniony na półkuli północnej w strefie okołobiegunowej i umiarkowanej. W Europie rośnie pospolicie na północy ([[Półwysep Skandynawski]])<ref name="jukka" /> i wschodzie (po [[Ural]])<ref name="szafran" />. W Środkowej i południowej Europie występuje już tylko na obszarach górskich (<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY OKRĄGŁE) -->[[Pireneje]], [[Alpy]], góry [[Półwysep Bałkański|Półwyspu Bałkańskiego]] i [[Kaukaz (łańcuch górski)|Kaukaz]]. W [[Azja|Azji]] rośnie na północy ([[Syberia]] po [[Kamczatka|Kamczatkę]]<ref name="szafran" /> i [[Japonia|Japonię]])<ref name="efloras-china" />, dalej na południu na obszarach górskich ([[Ałtaj]], [[Himalaje]])<ref name="efloras-china" />. Rozprzestrzeniony także w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]]<ref name="szafran" />.


W Polsce jest dość pospolity na północy i rzadszy na południu<ref name=klosowski /><ref name=szafran/>.
W Polsce jest dość pospolity na północy i rzadszy na południu<ref name="klosowski" /><ref name="szafran" />.


== Morfologia ==
== Morfologia ==
[[Plik:Sphagnum teres kz02.jpg|180px|left|thumb|Torfowiec o słomkowej barwie, ze stożkowatą główką zakończoną pąkiem i brązowawą łodyżką]]
[[Plik:Sphagnum teres kz02.jpg|thumb|left|180px|Torfowiec o słomkowej barwie, ze stożkowatą główką zakończoną pąkiem i brązowawą łodyżką]]
[[Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 8863.JPG|thumb|Główki torfowca obłego, po lewej z wyraźnym pąkiem szczytowym]]
[[Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 8863.JPG|thumb|Główki torfowca obłego, po lewej z wyraźnym pąkiem szczytowym]]
[[Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 9037.JPG|thumb|Listki gałązkowe]]
[[Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 9037.JPG|thumb|Listki gałązkowe]]
; Pokrój: Mech średniej wielkości tworzący darnie dość luźne do zbitych, o barwie od jasnozielonej przez żółtą do czerwonobrązowej<ref name="jukka"/><ref name=Stebel/>, najczęściej żółtawozielony<ref name=efloras-china />. Ciemniejszy (brązowy) jest w miejscach nasłonecznionych<ref name=Stebel/><ref name="bfna">{{Cytuj | autor = Richard E. Andrus | tytuł = Sphagnum teres (Schimper) Ångstrom | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=50&taxon_id=200000836 | opublikowany = eFloras.org | data dostępu = 2024-06-02 | praca = Bryophyte Flora of North America}}</ref>.
; Pokrój: Mech średniej wielkości tworzący darnie dość luźne do zbitych, o barwie od jasnozielonej przez żółtą do czerwonobrązowej<ref name="jukka" /><ref name="Stebel" />, najczęściej żółtawozielony<ref name="efloras-china" />. Ciemniejszy (brązowy) jest w miejscach nasłonecznionych<ref name="Stebel" /><ref name="bfna">{{Cytuj |autor = Richard E. Andrus |tytuł = Sphagnum teres (Schimper) Ångstrom |url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=50&taxon_id=200000836 |opublikowany = eFloras.org |data dostępu = 2024-06-02 |praca = Bryophyte Flora of North America}}</ref>.
; Główki: Niewielkie<ref name=klosowski /> lub średniej wielkości<ref name=Stebel/>, stożkowato zakończone<ref name=klosowski /> – z wyraźnie widocznym pąkiem szczytowym<ref name="jukka"/><ref name=Stebel/>.
; Główki: Niewielkie<ref name="klosowski" /> lub średniej wielkości<ref name="Stebel" />, stożkowato zakończone<ref name="klosowski" /> – z wyraźnie widocznym pąkiem szczytowym<ref name="jukka" /><ref name="Stebel" />.
; [[Łodyżka|Łodyżki]]: Zwykle brązowawe<ref name=klosowski />, ale czasem zdarzają się jasnozielone (jasne łodyżki występują u form z miejsc cienistych<ref name=Stebel/>), czasem też czarnobrązowe<ref name="jukka"/>. Osiągają do 20 cm<ref name=klosowski />. Są dość grube – osiągają do 1 mm średnicy<ref name=Stebel/>. Warstwa zewnętrzna (hyaloderma) tworzona jest przez 2–3<ref name=Stebel/><ref name="szafran">{{Cytuj | autor = Bronisław Szafran | tytuł = Flora Polska. Rośliny zarodnikowe Polski i ziem ościennych. Mchy (Musci) | wolumin = I | miejsce = Warszawa | wydawca = PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe | data = 1957 | s = 32-33}}</ref>, czasem 4<ref name="jukka"/><ref name="szafran" /> warstwy komórek. Komórki zewnętrzne hyalodermy czasem z pojedynczą, okrągłą porą<ref name="szafran" />. Ciemne zabarwienie łodyżce nadaje cylinder wewnętrzny<ref name=Stebel/>, wyraźnie odgraniczony od warstwy zewnętrznej<ref name="szafran" />.
; [[Łodyżka|Łodyżki]]: Zwykle brązowawe<ref name="klosowski" />, ale czasem zdarzają się jasnozielone (jasne łodyżki występują u form z miejsc cienistych<ref name="Stebel" />), czasem też czarnobrązowe<ref name="jukka" />. Osiągają do 20 cm<ref name="klosowski" />. Są dość grube – osiągają do 1 mm średnicy<ref name="Stebel" />. Warstwa zewnętrzna (hyaloderma) tworzona jest przez 2–3<ref name="Stebel" /><ref name="szafran">{{Cytuj |autor = Bronisław Szafran |tytuł = Flora Polska. Rośliny zarodnikowe Polski i ziem ościennych. Mchy (Musci) |wolumin = I |miejsce = Warszawa |wydawca = PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe |data = 1957 |s = 32–33}}</ref>, czasem 4<ref name="jukka" /><ref name="szafran" /> warstwy komórek. Komórki zewnętrzne hyalodermy czasem z pojedynczą, okrągłą porą<ref name="szafran" />. Ciemne zabarwienie łodyżce nadaje cylinder wewnętrzny<ref name="Stebel" />, wyraźnie odgraniczony od warstwy zewnętrznej<ref name="szafran" />.
; Pęczki: Składają się z 4–6 gałązek. Dwie–trzy są odstające, osiągają do 2 cm długości. Także dwie–trzy są zwisające i mają bardzo zmienną długość<ref name="jukka"/><ref name=Stebel/>. Gałązki na przekroju są okrągłe<ref name=Stebel/>.
; Pęczki: Składają się z 4–6 gałązek. Dwie–trzy są odstające, osiągają do 2 cm długości. Także dwie–trzy są zwisające i mają bardzo zmienną długość<ref name="jukka" /><ref name="Stebel" />. Gałązki na przekroju są okrągłe<ref name="Stebel" />.
; [[Listek (rośliny nienaczyniowe)|Listki]] łodyżkowe: Na łodyżce odstające lub wzniesione<ref name=Stebel/>, nigdy nie przylegające do niej ściśle<ref name="jukka"/>. Językowate lub kształtu prostokątnego<ref name="jukka"/><ref name=Stebel/>, długości do 1,5 mm i szerokości do 1 mm<ref name=klosowski />, na szczycie szeroko zaokrąglone i mniej lub bardziej poszarpane<ref name="jukka"/><ref name=Stebel/>. Wzdłuż brzegów blaszki są do nasady obrzeżone<ref name="szafran" />. Komórki blaszki pozbawione są listewek<ref name="szafran" />.
; [[Listek (rośliny nienaczyniowe)|Listki]] łodyżkowe: Na łodyżce odstające lub wzniesione<ref name="Stebel" />, nigdy nie przylegające do niej ściśle<ref name="jukka" />. Językowate lub kształtu prostokątnego<ref name="jukka" /><ref name="Stebel" />, długości do 1,5 mm i szerokości do 1 mm<ref name="klosowski" />, na szczycie szeroko zaokrąglone i mniej lub bardziej poszarpane<ref name="jukka" /><ref name="Stebel" />. Wzdłuż brzegów blaszki są do nasady obrzeżone<ref name="szafran" />. Komórki blaszki pozbawione są listewek<ref name="szafran" />.
; [[Listek (rośliny nienaczyniowe)|Listki]] gałązkowe: Dachówkowato zachodzące na siebie, ale u roślin ocienionych lub wysychających końcówki listków często mniej lub bardziej odstają<ref name=Stebel/>. Listki są dość duże – osiągają do 2 mm i szerokości ok. 1 mm<ref name=klosowski /><ref name=Stebel/>. Mają kształt jajowaty, zwężają się w długi, trójkątny dzióbek<ref name=klosowski /><ref name="jukka"/>. Na przekroju poprzecznym duże komórki wodne są wypukłe z obu stron liścia, ale silniej od strony brzusznej<ref name="Stebel"/>. Z obu stron są silnie porowate<ref name="szafran" />. Komórki asymilacyjne są trójkątne, trapezowe do jajowatych. Są wypukłe i szersze od strony grzbietowej listków, tu też ich ściany komórkowe są silniej zgrubiałe<ref name="Stebel"/><ref name="jukka"/>.
; [[Listek (rośliny nienaczyniowe)|Listki]] gałązkowe: Dachówkowato zachodzące na siebie, ale u roślin ocienionych lub wysychających końcówki listków często mniej lub bardziej odstają<ref name="Stebel" />. Listki są dość duże – osiągają do 2 mm i szerokości ok. 1 mm<ref name="klosowski" /><ref name="Stebel" />. Mają kształt jajowaty, zwężają się w długi, trójkątny dzióbek<ref name="klosowski" /><ref name="jukka" />. Na przekroju poprzecznym duże komórki wodne są wypukłe z obu stron liścia, ale silniej od strony brzusznej<ref name="Stebel" />. Z obu stron są silnie porowate<ref name="szafran" />. Komórki asymilacyjne są trójkątne, trapezowe do jajowatych. Są wypukłe i szersze od strony grzbietowej listków, tu też ich ściany komórkowe są silniej zgrubiałe<ref name="Stebel" /><ref name="jukka" />.
; [[Gametangium|Gametangia]] i [[sporofit|sporogony]]: Skupienia gametangium są [[dwupienność|dwupienne]]<ref name=szafran/>. Listki perygonialne, wspierające [[plemnia|plemnie]], nie różnią się od wegetatywnych listków gałązkowych. Listki perychecjalne, wspierające [[rodnia|rodnie]] i później [[sporofit]] (sporogon) są podługowato-językowate i osiągają 4–5 mm długości oraz 2 mm szerokości. [[Zarodnik]]i są szarawo brązowe, osiągają ok. 25 µm średnicy<ref name=efloras-china />.
; [[Gametangium|Gametangia]] i [[sporofit|sporogony]]: Skupienia gametangium są [[dwupienność|dwupienne]]<ref name="szafran" />. Listki perygonialne, wspierające [[plemnia|plemnie]], nie różnią się od wegetatywnych listków gałązkowych. Listki perychecjalne, wspierające [[rodnia|rodnie]] i później [[sporofit]] (sporogon) są podługowato-językowate i osiągają 4–5 mm długości oraz 2 mm szerokości. [[Zarodnik]]i są szarawo brązowe, osiągają ok. 25 µm średnicy<ref name="efloras-china" />.
<gallery widths="200px" heights="180px">
<gallery widths="200px" heights="180px">
Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 9025.JPG|Przekrój przez łodyżkę
Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 9025.JPG|Przekrój przez łodyżkę
Linia 48: Linia 48:
Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 9060.JPG|Przekrój przez listek gałązkowy
Plik:Sphagnum teres (a, 150138-481740) 9060.JPG|Przekrój przez listek gałązkowy
</gallery>
</gallery>

== Ekologia i biologia ==
== Ekologia i biologia ==
[[Plik:Sphagnum teres kz05.jpg|thumb|Wysepka torfowca obłego na skraju torfowiska przejściowego i szuwaru pałkowego z [[turzyca błotna|turzycą błotną]] i [[zachylnik błotny|zachylnikiem błotny]]]]
[[Plik:Sphagnum teres kz05.jpg|thumb|Wysepka torfowca obłego na skraju torfowiska przejściowego i szuwaru pałkowego z [[turzyca błotna|turzycą błotną]] i [[zachylnik błotny|zachylnikiem błotny]]]]
Występuje na eutroficznych i mezotroficznych [[Torfowisko|torfowiskach]]<ref name=iucn /> [[torfowisko niskie|niskich]] i [[torfowisko przejściowe|przejściowych]]<ref name=Stebel/> zasilanych minerotroficznie tj. wodami, które wcześniej przepływały przez podłoże mineralne<ref name="jukka"/>. Jest tolerancyjny względem stopnia uwodnienia i zacienienia<ref name=iucn/>, ale preferuje miejsca otwarte, rzadko rośnie w zaroślach i luźnych lasach<ref name="Stebel">{{Cytuj | autor = Adam Stebel | tytuł = Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie) | wydawca = Nadleśnictwo Karnieszewice | miejsce = Sianów | data = 2017 | s= 66-68 | isbn = 978-83-937066-3-1}}</ref>. Często obecny jest na zasadowych [[Torfowisko soligeniczne|torfowiskach soligenicznych]] i w mszarnych zbiorowiskach w obrębie [[tundra|tundry]]<ref name=iucn/>. Zwykle towarzyszą mu inne torfowce preferujące siedliska o wyższej trofii, takie jak [[torfowiec Warnstorfa]] ''Sphagnum warnstorfii''<ref>{{Cytuj | autor = Adam Stebel | tytuł = Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie) | wydawca = Nadleśnictwo Karnieszewice | miejsce = Sianów | data = 2017 | s= 26 | isbn = 978-83-937066-3-1}}</ref><ref name="jukka">{{Cytuj | autor = Jukka Laine, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Anna Laine, Eeva-Stiina Tuittila, Kari Minkkinen, Harri Vasander | tytuł = The Intricate Beauty of Sphagnum Mosses. A Finnish Guide to Identification | miejsce = Helsinki | wydawca = Department of Forest Sciences, University of Helsinki | data = 2011 | s=100-101 | isbn = 978-952-10-5617-8}}</ref>, [[torfowiec pierzasty|pierzasty]] ''S. subnitens'', [[torfowiec środkowy|środkowy]] ''S. centrale'', [[torfowiec nastroszony|nastroszony]] ''S. squarrosum'' i [[torfowiec Girgensohna|Girgensohna]] ''S. girgensohnii''<ref name="jukka"/>. W górach najwyżej położone stanowisko w Polsce znajduje się w [[Karkonosze|Karkonoszach]] na rzędnej 1430 m n.p.m.<ref name="Stebel"/> W ogólnym zasięgu spotykany jest do rzędnej 2400 m n.p.m.<ref name=iucn/>
Występuje na eutroficznych i mezotroficznych [[Torfowisko|torfowiskach]]<ref name="iucn" /> [[torfowisko niskie|niskich]] i [[torfowisko przejściowe|przejściowych]]<ref name="Stebel" /> zasilanych minerotroficznie tj. wodami, które wcześniej przepływały przez podłoże mineralne<ref name="jukka" />. Jest tolerancyjny względem stopnia uwodnienia i zacienienia<ref name="iucn" />, ale preferuje miejsca otwarte, rzadko rośnie w zaroślach i luźnych lasach<ref name="Stebel">{{Cytuj |autor = Adam Stebel |tytuł = Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie) |wydawca = Nadleśnictwo Karnieszewice |miejsce = Sianów |data = 2017 |s = 66–68 |isbn = 978-83-937066-3-1}}</ref>. Często obecny jest na zasadowych [[Torfowisko soligeniczne|torfowiskach soligenicznych]] i w mszarnych zbiorowiskach w obrębie [[tundra|tundry]]<ref name="iucn" />. Zwykle towarzyszą mu inne torfowce preferujące siedliska o wyższej trofii, takie jak [[torfowiec Warnstorfa]] ''Sphagnum warnstorfii''<ref>{{Cytuj |autor = Adam Stebel |tytuł = Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie) |wydawca = Nadleśnictwo Karnieszewice |miejsce = Sianów |data = 2017 |s = 26 |isbn = 978-83-937066-3-1}}</ref><ref name="jukka">{{Cytuj |autor = Jukka Laine, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Anna Laine, Eeva-Stiina Tuittila, Kari Minkkinen, Harri Vasander |tytuł = The Intricate Beauty of Sphagnum Mosses. A Finnish Guide to Identification |miejsce = Helsinki |wydawca = Department of Forest Sciences, University of Helsinki |data = 2011 |s = 100–101 |isbn = 978-952-10-5617-8}}</ref>, [[torfowiec pierzasty|pierzasty]] ''S. subnitens'', [[torfowiec środkowy|środkowy]] ''S. centrale'', [[torfowiec nastroszony|nastroszony]] ''S. squarrosum'' i [[torfowiec Girgensohna|Girgensohna]] ''S. girgensohnii''<ref name="jukka" />. W górach najwyżej położone stanowisko w Polsce znajduje się w [[Karkonosze|Karkonoszach]] na rzędnej 1430 m n.p.m.<ref name="Stebel" /> W ogólnym zasięgu spotykany jest do rzędnej 2400 m n.p.m.<ref name="iucn" />


W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych Europy Środkowej [[gatunek charakterystyczny]] dla związku (All.) ''[[Caricion lasiocarpae]]''{{r|matuszkiewicz}}.
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych Europy Środkowej [[gatunek charakterystyczny]] dla związku (All.) ''[[Caricion lasiocarpae]]''<ref name="matuszkiewicz" />.


[[Sporofit]]y powstają niezbyt często, dojrzewają zwykle w końcu wiosny i na początku lata<ref name=bfna />. W Polsce [[zarodnik]]owanie jest bardzo rzadkie i następuje w lipcu i sierpniu<ref name=klosowski>{{cytuj książkę |nazwisko=Kłosowski |imię=Stanisław |nazwisko2=Kłosowski |imię2=Grzegorz |tytuł=Rośliny wodne i bagienne |wydawca=Multico Oficyna Wydawnicza |miejsce=Warszawa |rok=2007 |isbn=978-83-7073-248-6}}</ref>.
[[Sporofit]]y powstają niezbyt często, dojrzewają zwykle w końcu wiosny i na początku lata<ref name="bfna" />. W Polsce [[zarodnik]]owanie jest bardzo rzadkie i następuje w lipcu i sierpniu<ref name="klosowski">{{cytuj książkę |nazwisko = Kłosowski |imię = Stanisław |nazwisko2 = Kłosowski |imię2 = Grzegorz |tytuł = Rośliny wodne i bagienne |wydawca = Multico Oficyna Wydawnicza |miejsce = Warszawa |rok = 2007 |strony = 267 |isbn = 978-83-7073-248-6}}</ref>.


== Systematyka i zmienność ==
== Systematyka i zmienność ==
Gatunek zaliczany jest do podrodzaju ''Isocladus'' <small>(Lindb.) Braithw.</small> i [[Sekcja (biologia)|sekcji]] ''Squarrosa'' <small>(Russow) Schimp.</small><ref name="ochyra">{{Cytuj |autor = Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra |tytuł = Census Catalogue of Polish Mosses |wydawca = Polish Academy of Sciences, Institute of Botany |miejsce = Kraków |data = 2003 |s = 15 |isbn = 83-85444-84-X}}</ref><ref name="jukka" /><ref name=szafran />. Sekcja obejmuje średnie i dużych rozmiarów torfowce z główką z okazałym pąkiem wierzchołkowym, z liśćmi łodygowymi odstającymi lub częściowo zwieszonymi, dużymi, językowatymi (±prostokątnymi) i na końcu nieco postrzępionymi<ref name=key>{{Cytuj |autor = Andy Amphlett, Sandy Payne |tytuł = Field key to Sphagnum |url = https://www.britishbryologicalsociety.org.uk/wp-content/uploads/2020/12/BBS-Field-Guide-Sphagnum-Key.pdf |opublikowany = britishbryologicalsociety.org.uk |data dostępu = 2023-12-31}}</ref>. Spośród gatunków europejskich do sekcji należy obok torfowca obłego tylko [[torfowiec nastroszony]] ''S. squarrosum''<ref name=key /> (spoza Europy zaliczane są tu także ''[[Sphagnum mirum|S. mirum]]'' i ''[[Sphagnum tundrae|S. tundrae]]'')<ref>{{Cytuj |tytuł = Sphagnum Mosses of Eastern Canada |autor = Gilles Ayotte, Line Rochefort |data = 2020 |wydawca = Editions JFD |isbn = 2897990937 |s = 16}}</ref>.
Gatunek zaliczany jest do podrodzaju ''Isocladus'' <small>(Lindb.) Braithw.</small> i [[Sekcja (biologia)|sekcji]] ''Squarrosa'' <small>(Russow) Schimp.</small><ref name="ochyra">{{Cytuj |autor = Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra |tytuł = Census Catalogue of Polish Mosses |wydawca = Polish Academy of Sciences, Institute of Botany |miejsce = Kraków |data = 2003 |s = 15 |isbn = 83-85444-84-X}}</ref><ref name="jukka" /><ref name="szafran" />. Sekcja obejmuje średnie i dużych rozmiarów torfowce z główką z okazałym pąkiem wierzchołkowym, z liśćmi łodygowymi odstającymi lub częściowo zwieszonymi, dużymi, językowatymi (±prostokątnymi) i na końcu nieco postrzępionymi<ref name="key">{{Cytuj |autor = Andy Amphlett, Sandy Payne |tytuł = Field key to Sphagnum |url = https://www.britishbryologicalsociety.org.uk/wp-content/uploads/2020/12/BBS-Field-Guide-Sphagnum-Key.pdf |opublikowany = britishbryologicalsociety.org.uk |data dostępu = 2023-12-31}}</ref>. Spośród gatunków europejskich do sekcji należy obok torfowca obłego tylko [[torfowiec nastroszony]] ''S. squarrosum''<ref name="key" /> (spoza Europy zaliczane są tu także ''[[Sphagnum mirum|S. mirum]]'' i ''[[Sphagnum tundrae|S. tundrae]]'')<ref>{{Cytuj |tytuł = Sphagnum Mosses of Eastern Canada |autor = Gilles Ayotte, Line Rochefort |data = 2020 |wydawca = Editions JFD |isbn = 2897990937 |s = 16}}</ref>.


Występowanie roślin o cechach pośrednich między torfowcem obłym i nastroszonym oraz ich bliskie pokrewieństwo wskazywane jest jako możliwość zachodzenia [[mieszaniec|hybrydyzacji]] między tymi gatunkami<ref name="jukka" />.
Występowanie roślin o cechach pośrednich między torfowcem obłym i nastroszonym oraz ich bliskie pokrewieństwo wskazywane jest jako możliwość zachodzenia [[mieszaniec|hybrydyzacji]] między tymi gatunkami<ref name="jukka" />.


Dawniej rangę [[Forma (biologia)|form]] nadawano zmienności wynikającej z warunków siedliskowych – rośliny o listkach gałązkowych dachówkowato ułożonych (przylegających do gałązek) określano jako f. ''imbricatum'' <small>Warnst.</small> (= f. ''leioclada''), natomiast rośliny o końcach listków odstających f. ''squarrosulum'' <small>Warnst.</small> (= f. ''echinoclada'')<ref name=szafran/>.
Dawniej rangę [[Forma (biologia)|form]] nadawano zmienności wynikającej z warunków siedliskowych – rośliny o listkach gałązkowych dachówkowato ułożonych (przylegających do gałązek) określano jako f. ''imbricatum'' <small>Warnst.</small> (= f. ''leioclada''), natomiast rośliny o końcach listków odstających f. ''squarrosulum'' <small>Warnst.</small> (= f. ''echinoclada'')<ref name="szafran" />.


== Zagrożenia i ochrona ==
== Zagrożenia i ochrona ==
Gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony i na wielu obszarach pospolity. W skali kontynentalnej w Europie jest zasoby określane są jako bardzo znaczne (zwłaszcza w Skandynawii i [[Kraje bałtyckie|krajach bałtyckich]]) i gatunek ma status [[Gatunek najmniejszej troski|najmniejszej troski]] (LC) na [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|czerwonej liście]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]]. Mimo ustępowania gatunku w południowo-wschodniej i środkowej Europie zasoby gatunku w skali kontynentalnej określane są jako generalnie stabilne<ref name="iucn">{{Cytuj |autor = Ignatov, M. & Baisheva, E. |tytuł = Sphagnum teres (Europe assessment) |url = https://www.iucnredlist.org/species/168622/87760793 |opublikowany = The IUCN Red List of Threatened Species 2019 |data = 2019 |data dostępu = 2024-06-02}}</ref>.
Gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony i na wielu obszarach pospolity. W skali kontynentalnej w Europie jest zasoby określane są jako bardzo znaczne (zwłaszcza w Skandynawii i [[Kraje bałtyckie|krajach bałtyckich]]) i gatunek ma status [[Gatunek najmniejszej troski|najmniejszej troski]] (LC) na [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|czerwonej liście]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]]. Mimo ustępowania gatunku w południowo-wschodniej i środkowej Europie zasoby gatunku w skali kontynentalnej określane są jako generalnie stabilne<ref name="iucn">{{Cytuj |autor = Ignatov, M. & Baisheva, E. |tytuł = Sphagnum teres (Europe assessment) |url = https://www.iucnredlist.org/species/168622/87760793 |opublikowany = The IUCN Red List of Threatened Species 2019 |data = 2019 |data dostępu = 2024-06-02}}</ref>.


Gatunek jest objęty w Polsce [[ochrona gatunkowa|ochroną]] od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał [[ochrona częściowa|ochronie częściowej]], a w latach 2004–2014 ochronie [[ochrona ścisła|ścisłej]]. Od roku 2014 jest wpisany na [[Lista gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce|listę gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce]] na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin{{r|rozp2001|rozp2004|rozp2014}}.
Gatunek jest objęty w Polsce [[ochrona gatunkowa|ochroną]] od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał [[ochrona częściowa|ochronie częściowej]], a w latach 2004–2014 ochronie [[ochrona ścisła|ścisłej]]. Od roku 2014 jest wpisany na [[Lista gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce|listę gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce]] na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin<ref name="rozp2001" /><ref name="rozp2004" /><ref name="rozp2014" />.


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
# <ref name="ruggiero">{{Ruggiero |data dostępu = 2021-03-26}}</ref>
<ref name="ruggiero">{{Ruggiero |data dostępu = 2021-03-26}}</ref>
# <ref name=efloras-china>{{cytuj stronę |url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=4&taxon_id=200000836 |tytuł=''Sphagnum teres'' |praca=Moss Flora of China vol. 1 |data dostępu=2024-06-02 |język=en}}</ref>
<ref name="efloras-china">{{cytuj stronę |url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=4&taxon_id=200000836 |tytuł = ''Sphagnum teres'' |praca = Moss Flora of China vol. 1 |język = en |data dostępu = 2024-06-02}}</ref>
# <ref name=goffinet>{{Goffinet |data dostępu = 2015-05-24}}</ref>
<ref name="goffinet">{{Goffinet |data dostępu = 2015-05-24}}</ref>
# <ref name=matuszkiewicz>{{cytuj książkę|imię=Władysław |nazwisko=Matuszkiewicz |tytuł=Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski |miejsce=Warszawa |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN |isbn = 83-01-14439-4}}</ref>
<ref name="matuszkiewicz">{{cytuj książkę |nazwisko = Matuszkiewicz |imię = Władysław |tytuł = Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski |miejsce = Warszawa |rok = 2005 |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |strony = 132 |isbn = 83-01-14439-4}}</ref>
# <ref name=rozp2001>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów ({{Dziennik Ustaw|rok=2001|numer=106|pozycja=1167}}).</ref>
<ref name="rozp2001">Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów ({{Dziennik Ustaw|2001|106|1167}}).</ref>
# <ref name=rozp2004>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną ({{Dziennik Ustaw|rok=2004|numer=168|pozycja=1764}}).</ref>
<ref name="rozp2004">Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną ({{Dziennik Ustaw|2004|168|1764}}).</ref>
# <ref name=rozp2014>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin ({{Dziennik Ustaw|rok=2014|numer=0|pozycja=1409}}).</ref>
<ref name="rozp2014">Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin ({{Dziennik Ustaw|2014|1409}}).</ref>
# <ref name=tpl>{{cytuj stronę |url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-35175995 |tytuł=''Sphagnum teres'' |praca=The Plant List |data dostępu=2015-06-01 |język=en}}</ref>
<ref name="tpl">{{cytuj stronę |url = http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-35175995 |tytuł = ''Sphagnum teres'' |praca = The Plant List |język = en |data dostępu = 2015-06-01}}</ref>
</references>
}}


{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}

Wersja z 20:57, 2 cze 2024

Torfowiec obły
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

mchy

Klasa

torfowce

Rząd

torfowce

Rodzina

torfowcowate

Rodzaj

torfowiec

Gatunek

torfowiec obły

Nazwa systematyczna
Sphagnum teres (Schimp.) Ångstr.
Handb. Skand. Fl. (ed. 8) 417 1861[3][4]
Synonimy
  • Sphagnum squarrosum ssp. teres (Schimp.) Ångstr.
  • Sphagnum squarrosum var. teres Schimp[5][4].
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Torfowiec obły (Sphagnum teres (Schimp.) Ångstr.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych. Szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, w południowej części zasięgu rośnie na obszarach górskich. W Polsce gatunek częsty na północy i rzadki na południu. Rośnie na żyznych, minerotroficznych torfowiskach. Wyróżnia się makroskopowo wyraźnie widocznym pąkiem szczytowym w środkowej części główki i zwykle ciemną, brązową łodyżką[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Jest rozpowszechniony na półkuli północnej w strefie okołobiegunowej i umiarkowanej. W Europie rośnie pospolicie na północy (Półwysep Skandynawski)[6] i wschodzie (po Ural)[7]. W Środkowej i południowej Europie występuje już tylko na obszarach górskich (Pireneje, Alpy, góry Półwyspu Bałkańskiego i Kaukaz. W Azji rośnie na północy (Syberia po Kamczatkę[7] i Japonię)[5], dalej na południu na obszarach górskich (Ałtaj, Himalaje)[5]. Rozprzestrzeniony także w Ameryce Północnej[7].

W Polsce jest dość pospolity na północy i rzadszy na południu[8][7].

Morfologia

Torfowiec o słomkowej barwie, ze stożkowatą główką zakończoną pąkiem i brązowawą łodyżką
Główki torfowca obłego, po lewej z wyraźnym pąkiem szczytowym
Listki gałązkowe
Pokrój
Mech średniej wielkości tworzący darnie dość luźne do zbitych, o barwie od jasnozielonej przez żółtą do czerwonobrązowej[6][9], najczęściej żółtawozielony[5]. Ciemniejszy (brązowy) jest w miejscach nasłonecznionych[9][4].
Główki
Niewielkie[8] lub średniej wielkości[9], stożkowato zakończone[8] – z wyraźnie widocznym pąkiem szczytowym[6][9].
Łodyżki
Zwykle brązowawe[8], ale czasem zdarzają się jasnozielone (jasne łodyżki występują u form z miejsc cienistych[9]), czasem też czarnobrązowe[6]. Osiągają do 20 cm[8]. Są dość grube – osiągają do 1 mm średnicy[9]. Warstwa zewnętrzna (hyaloderma) tworzona jest przez 2–3[9][7], czasem 4[6][7] warstwy komórek. Komórki zewnętrzne hyalodermy czasem z pojedynczą, okrągłą porą[7]. Ciemne zabarwienie łodyżce nadaje cylinder wewnętrzny[9], wyraźnie odgraniczony od warstwy zewnętrznej[7].
Pęczki
Składają się z 4–6 gałązek. Dwie–trzy są odstające, osiągają do 2 cm długości. Także dwie–trzy są zwisające i mają bardzo zmienną długość[6][9]. Gałązki na przekroju są okrągłe[9].
Listki łodyżkowe
Na łodyżce odstające lub wzniesione[9], nigdy nie przylegające do niej ściśle[6]. Językowate lub kształtu prostokątnego[6][9], długości do 1,5 mm i szerokości do 1 mm[8], na szczycie szeroko zaokrąglone i mniej lub bardziej poszarpane[6][9]. Wzdłuż brzegów blaszki są do nasady obrzeżone[7]. Komórki blaszki pozbawione są listewek[7].
Listki gałązkowe
Dachówkowato zachodzące na siebie, ale u roślin ocienionych lub wysychających końcówki listków często mniej lub bardziej odstają[9]. Listki są dość duże – osiągają do 2 mm i szerokości ok. 1 mm[8][9]. Mają kształt jajowaty, zwężają się w długi, trójkątny dzióbek[8][6]. Na przekroju poprzecznym duże komórki wodne są wypukłe z obu stron liścia, ale silniej od strony brzusznej[9]. Z obu stron są silnie porowate[7]. Komórki asymilacyjne są trójkątne, trapezowe do jajowatych. Są wypukłe i szersze od strony grzbietowej listków, tu też ich ściany komórkowe są silniej zgrubiałe[9][6].
Gametangia i sporogony
Skupienia gametangium są dwupienne[7]. Listki perygonialne, wspierające plemnie, nie różnią się od wegetatywnych listków gałązkowych. Listki perychecjalne, wspierające rodnie i później sporofit (sporogon) są podługowato-językowate i osiągają 4–5 mm długości oraz 2 mm szerokości. Zarodniki są szarawo brązowe, osiągają ok. 25 µm średnicy[5].
  • Przekrój przez łodyżkę
    Przekrój przez łodyżkę
  • Listek łodyżkowy
    Listek łodyżkowy
  • Listki gałązkowe
    Listki gałązkowe
  • Przekrój przez listek gałązkowy
    Przekrój przez listek gałązkowy

Ekologia i biologia

Wysepka torfowca obłego na skraju torfowiska przejściowego i szuwaru pałkowego z turzycą błotną i zachylnikiem błotny

Występuje na eutroficznych i mezotroficznych torfowiskach[10] niskich i przejściowych[9] zasilanych minerotroficznie tj. wodami, które wcześniej przepływały przez podłoże mineralne[6]. Jest tolerancyjny względem stopnia uwodnienia i zacienienia[10], ale preferuje miejsca otwarte, rzadko rośnie w zaroślach i luźnych lasach[9]. Często obecny jest na zasadowych torfowiskach soligenicznych i w mszarnych zbiorowiskach w obrębie tundry[10]. Zwykle towarzyszą mu inne torfowce preferujące siedliska o wyższej trofii, takie jak torfowiec Warnstorfa Sphagnum warnstorfii[11][6], pierzasty S. subnitens, środkowy S. centrale, nastroszony S. squarrosum i Girgensohna S. girgensohnii[6]. W górach najwyżej położone stanowisko w Polsce znajduje się w Karkonoszach na rzędnej 1430 m n.p.m.[9] W ogólnym zasięgu spotykany jest do rzędnej 2400 m n.p.m.[10]

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych Europy Środkowej gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Caricion lasiocarpae[12].

Sporofity powstają niezbyt często, dojrzewają zwykle w końcu wiosny i na początku lata[4]. W Polsce zarodnikowanie jest bardzo rzadkie i następuje w lipcu i sierpniu[8].

Systematyka i zmienność

Gatunek zaliczany jest do podrodzaju Isocladus (Lindb.) Braithw. i sekcji Squarrosa (Russow) Schimp.[13][6][7]. Sekcja obejmuje średnie i dużych rozmiarów torfowce z główką z okazałym pąkiem wierzchołkowym, z liśćmi łodygowymi odstającymi lub częściowo zwieszonymi, dużymi, językowatymi (±prostokątnymi) i na końcu nieco postrzępionymi[14]. Spośród gatunków europejskich do sekcji należy obok torfowca obłego tylko torfowiec nastroszony S. squarrosum[14] (spoza Europy zaliczane są tu także S. mirum i S. tundrae)[15].

Występowanie roślin o cechach pośrednich między torfowcem obłym i nastroszonym oraz ich bliskie pokrewieństwo wskazywane jest jako możliwość zachodzenia hybrydyzacji między tymi gatunkami[6].

Dawniej rangę form nadawano zmienności wynikającej z warunków siedliskowych – rośliny o listkach gałązkowych dachówkowato ułożonych (przylegających do gałązek) określano jako f. imbricatum Warnst. (= f. leioclada), natomiast rośliny o końcach listków odstających f. squarrosulum Warnst. (= f. echinoclada)[7].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony i na wielu obszarach pospolity. W skali kontynentalnej w Europie jest zasoby określane są jako bardzo znaczne (zwłaszcza w Skandynawii i krajach bałtyckich) i gatunek ma status najmniejszej troski (LC) na czerwonej liście IUCN. Mimo ustępowania gatunku w południowo-wschodniej i środkowej Europie zasoby gatunku w skali kontynentalnej określane są jako generalnie stabilne[10].

Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, a w latach 2004–2014 ochronie ścisłej. Od roku 2014 jest wpisany na listę gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[16][17][18].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-05-24] (ang.).
  3. ↑ Sphagnum teres. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2015-06-01]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Richard E. Andrus, Sphagnum teres (Schimper) Ångstrom, [w:] Bryophyte Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2024-06-02].
  5. ↑ a b c d e Sphagnum teres. [w:] Moss Flora of China vol. 1 [on-line]. [dostęp 2024-06-02]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Jukka Laine i inni, The Intricate Beauty of Sphagnum Mosses. A Finnish Guide to Identification, Helsinki: Department of Forest Sciences, University of Helsinki, 2011, s. 100–101, ISBN 978-952-10-5617-8.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Bronisław Szafran, Flora Polska. Rośliny zarodnikowe Polski i ziem ościennych. Mchy (Musci), t. I, Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 32–33.
  8. ↑ a b c d e f g h i Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 267. ISBN 978-83-7073-248-6.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Adam Stebel, Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie), Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017, s. 66–68, ISBN 978-83-937066-3-1.
  10. ↑ a b c d e Ignatov, M. & Baisheva, E., Sphagnum teres (Europe assessment) [online], The IUCN Red List of Threatened Species 2019, 2019 [dostęp 2024-06-02].
  11. ↑ Adam Stebel, Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie), Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017, s. 26, ISBN 978-83-937066-3-1.
  12. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 132. ISBN 83-01-14439-4.
  13. ↑ Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra, Census Catalogue of Polish Mosses, Kraków: Polish Academy of Sciences, Institute of Botany, 2003, s. 15, ISBN 83-85444-84-X.
  14. ↑ a b Andy Amphlett, Sandy Payne, Field key to Sphagnum [online], britishbryologicalsociety.org.uk [dostęp 2023-12-31].
  15. ↑ Gilles Ayotte, Line Rochefort, Sphagnum Mosses of Eastern Canada, Editions JFD, 2020, s. 16, ISBN 2-89799-093-7.
  16. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
  17. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
  18. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Torfowiec_obły&oldid=73905343”