Żur

Żurek z jajkiem

Żur (żurek, zakwaszona zupa mączna) – zupa przyrządzana na bazie zakwasu z razowej mąki żytniej mająca charakterystyczny kwaśny smak. Specjalność regionalnej kuchni polskiej, białoruskiej (жур, кісяліца), czeskiej i słowackiej oraz innych Słowian północnych. Bywa zabielana mlekiem albo śmietaną (żur postny), lub przygotowana w połączeniu z wywarem z kości i jarzyn, z dodatkiem suszonych grzybów. Albo też gotowana z kiełbasą, wędzonym boczkiem wieprzowym, żeberkami, ogonem wieprzowym; również na wywarze pozostałym po ugotowaniu szynki lub białej kiełbasy.

Nazwa żur pochodzi od dawnego niemieckiego wyrazu sūr, dziś sauer – kwaśny, (s)kisły. W Czechach zupa ta jest znana pod nazwą kyselo (czeskie słowo kyselý – kwaśny).

Barszcz biały a żurek

Istnieją niejasności, czy żurek jest tożsamy z barszczem białym, gdyż np. wedle jednej z tradycji nazwy żurek i barszcz biały stosuje się wymiennie. W innych zaś tradycjach żurek jest zupą przyrządzaną na bazie mąki żytniej, zaś barszcz biały na bazie mąki pszennej. Z kolei inne zwyczaje nakazują żurkiem nazywać zakwaszaną zupę postną podawaną z jajkiem lub ziemniakami zaś barszcz biały miałby być zupą zakwaszaną przyrządzaną na bazie wywaru z boczku i kiełbasy. Barszczem nazywano też zupę przyrządzaną z rośliny – barszczu zwyczajnego. Istnieje również przepis, w którym barszcz biały gotuje się analogicznie do żurku, jednak zamiast zakwasu z mąki stosuje się serwatkę z zsiadłego mleka – pozostałą po odcedzeniu sera. W niektórych regionach kraju np. na Kielecczyźnie dodatkowo jako zakwas stosuje się wodę z kiszonych ogórków.

Regionalne przepisy

Kuchnie regionalne mają własne różnorodne przepisy.

Jest to danie staropolskie – stąd czasami nazywana żur staropolski. Czasami podawana z osobno ugotowanymi ziemniakami okraszonymi stopioną słoniną lub boczkiem, kiełbasą, podrobami lub gotowanym jajkiem.

Na terenie Polski serwowana jest tradycyjnie podczas Świąt Wielkanocnych.

Na Górnym Śląsku zakwas na żur przygotowuje się z żytniej mąki razowej. W nazewnictwie nie używa się formy zdrobniałej żurek. Żur podany z pokrojonymi w kostkę lub pogniecionymi ziemniakami znany jest pod nazwą żur żyniaty.

• 
  ...podany w wydrążonej bułce
• 
  mąka na żurek
• 
  zakwas na żurek
• 
  mąka na żur w opakowaniu z opisem

Zobacz też

• Pogrzeb żuru i śledzia

Linki zewnętrzne

• Żur czy barszcz