Tharsis: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m {{Kontrola autorytatywna}} |
|||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
<ref name=LC>{{cytuj książkę|imię=Leszek|nazwisko=Czechowski|tytuł=Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi|wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|rok=1994|isbn=83-01-11519-X}}</ref> |
<ref name=LC>{{cytuj książkę|imię=Leszek|nazwisko=Czechowski|tytuł=Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi|wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|rok=1994|isbn=83-01-11519-X}}</ref> |
||
<ref name="tipping">{{cytuj pismo | nazwisko = Zuber | imię = Maria T. | tytuł = Planetary science: Mars at the tipping point | czasopismo = Nature | wolumin = 447 | strony = 785-786 | data = 2007-06-14 | doi = 10.1038/447785a}}</ref> |
<ref name="tipping">{{cytuj pismo | nazwisko = Zuber | imię = Maria T. | tytuł = Planetary science: Mars at the tipping point | czasopismo = Nature | wolumin = 447 | strony = 785-786 | data = 2007-06-14 | doi = 10.1038/447785a}}</ref> |
||
<ref name=EoV>{{cytuj książkę|nazwisko=Sigurdsson|imię=Haraldur |imię4=Hazel |nazwisko4=Rymer |imię3=Stephen R. |nazwisko3=McNutt |imię2=Bruce |nazwisko2=Houghton |imię5=John |nazwisko5=Stix|tytuł=Encyclopedia of Volcanoes|wydawca=Academic Press|data=1999|url= |
<ref name=EoV>{{cytuj książkę|nazwisko=Sigurdsson|imię=Haraldur |imię4=Hazel |nazwisko4=Rymer |imię3=Stephen R. |nazwisko3=McNutt |imię2=Bruce |nazwisko2=Houghton |imię5=John |nazwisko5=Stix|tytuł=Encyclopedia of Volcanoes|wydawca=Academic Press|data=1999|url=https://books.google.com/books?id=02xTBVaPn50C&printsec=frontcover&hl=pl|strony=776|isbn=0080547982}}</ref> |
||
}} |
}} |
||
Wersja z 12:38, 12 sie 2017
.png)
1. Olympus Mons
2. Tharsis Tholus
3. Ascraeus Mons
4. Pavonis Mons
5. Arsia Mons
6. Valles Marineris
Tharsis – wyżyna wulkaniczna na Marsie, przy zachodnim krańcu Valles Marineris. Jest to największa formacja tego typu na planecie. W regionie Tharsis znajdują się olbrzymie wulkany tarczowe, największe góry w Układzie Słonecznym.
W północno-zachodniej części Tharsis zlokalizowana jest najwyższa góra planety, Olympus Mons (21 000 m nad poziom odniesienia), na północnym skraju wyżyny znajduje się względnie niski, lecz mający niemal równie dużą powierzchnię wulkan Alba Mons. W pobliżu centralnej części usytuowane są wulkany Arsia Mons, Pavonis Mons i Ascraeus Mons, tworzące pasmo Tharsis Montes.
Geneza
Wyżyna Tharsis uformowała się prawdopodobnie ponad wznoszącym prądem konwekcyjnym w płaszczu Marsa, podobnie jak tworzą się wyspy i wulkany nad plamami gorąca na Ziemi[1]. Mars nie posiada jednak tektoniki płyt, więc wypływ materii trwał stale w jednym obszarze, pozwalając marsjańskim wulkanom osiągnąć rozmiary generalnie niespotykane[a] na Ziemi. Największy czynny wulkan Ziemi, Mauna Loa na Hawajach ma objętość 10 000 mniejszą niż wyżyna Tharsis[2]. Powstanie wyżyny Tharsis spowodowało zmianę rozkładu masy planety i doprowadziło do przesunięcia osi obrotu Marsa[2].
Obszar Tharsis uformował się w okresie noachijskim historii geologicznej Marsa, przed 3,7 miliarda lat temu. Aktywność wulkaniczna trwała tu w okresie hesperyjskim i występowała także w okresie amazońskim, kiedy zanikła w innych częściach planety (z wyjątkiem wyżyny Elysium)[3].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieTamuBŁĄD PRZYPISÓW
<ref> o nazwie „uwagi”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.- ↑ Leszek Czechowski: Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. ISBN 83-01-11519-X.
- ↑ a b Maria T. Zuber. Planetary science: Mars at the tipping point. „Nature”. 447, s. 785-786, 2007-06-14. DOI: 10.1038/447785a.
- ↑ Haraldur Sigurdsson, Bruce Houghton, Stephen R. McNutt, Hazel Rymer, John Stix: Encyclopedia of Volcanoes. Academic Press, 1999, s. 776. ISBN 0-08-054798-2.
- ↑ Masyw Tamu na dnie Oceanu Spokojnego jest pojedynczym wulkanem tarczowym o średnicy tarczy porównywalnej z wulkanami Tharsis, jednak znacznie niższym (nie sięga powierzchni oceanu).