Teorie wielkiej unifikacji: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m Wycofano edycje użytkownika 156.67.100.105 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 22merlin. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Poza model standardowy}} |
{{Poza model standardowy}} |
||
'''Teorie wielkiej unifikacji''' ('''GUT''' z [[język angielski|ang.]] ''Grand Unification Theory'') – [[Teoria|teorie]] łączące [[Chromodynamika kwantowa|chromodynamikę kwantową]] i [[Teoria oddziaływań elektrosłabych|teorię oddziaływań elektrosłabych]]. Przedstawiają one [[oddziaływanie silne]], [[Oddziaływanie słabe|słabe]] i [[Oddziaływanie elektromagnetyczne|elektromagnetyczne]] jako przejaw jednego, |
'''Teorie wielkiej unifikacji''' ('''GUT''' z [[język angielski|ang.]] ''Grand Unification Theory'') – [[Teoria|teorie]] łączące [[Chromodynamika kwantowa|chromodynamikę kwantową]] i [[Teoria oddziaływań elektrosłabych|teorię oddziaływań elektrosłabych]]. Przedstawiają one [[oddziaływanie silne]], [[Oddziaływanie słabe|słabe]] i [[Oddziaływanie elektromagnetyczne|elektromagnetyczne]] jako przejaw jednego, zunifikowanego [[Oddziaływanie|oddziaływania]]. Żadna z dotychczasowych teorii wielkiej unifikacji nie została potwierdzona doświadczalnie. |
||
Teorie wielkiej [[Unifikacja (fizyka)|unifikacji]] wskazują nowe [[Symetria fizyczna|symetrie]] między [[Cząstka elementarna|cząstkami elementarnymi]], co pozwala je traktować jako różne przejawy jednej cząstki. Większość teorii postuluje istnienie nowych cząstek (dotychczas nieodkrytych), takich jak [[bozon X|bozony X]] i [[bozon Y|Y]], i nowych procesów zachodzących z ich udziałem. |
Teorie wielkiej [[Unifikacja (fizyka)|unifikacji]] wskazują nowe [[Symetria fizyczna|symetrie]] między [[Cząstka elementarna|cząstkami elementarnymi]], co pozwala je traktować jako różne przejawy jednej cząstki. Większość teorii postuluje istnienie nowych cząstek (dotychczas nieodkrytych), takich jak [[bozon X|bozony X]] i [[bozon Y|Y]], i nowych procesów zachodzących z ich udziałem. |
||
Wspólną cechą teorii wielkiej unifikacji jest przewidywanie |
Wspólną cechą teorii wielkiej unifikacji jest przewidywanie [[rozpad protonu|rozpadu protonu]]. Nie zaobserwowano dotychczas tego procesu. Wynika stąd, iż czas życia protonu powinien być co najmniej rzędu 10<sup>32</sup> lat. |
||
Motywacją teorii wielkiej unifikacji jest potrzeba uproszczenia grupy symetrii [[Model Standardowy|Modelu Standardowego]]: '''SU(3)xSU(2)xU(1)'''. Jest ona [[Iloczyn tensorowy|iloczynem tensorowym]] grup symetrii chromodynamiki '''SU(3)''' i teorii oddziaływań elektrosłabych ([[Teoria oddziaływań elektrosłabych|Teorii Małej Unifikacji]]) '''SU(2)xU(1)'''. Posiada ona trzy parametry, których zależności nie mają żadnego wyjaśnienia teoretycznego. Teorie wielkiej unifikacji zakładają, że symetria ta jest odbiciem większej symetrii, która została [[Symetria złamana|złamana]] we wczesnych etapach istnienia [[Wszechświat]]a. [[Grupa (matematyka)|Grupa]] tej symetrii tłumaczy związki pomiędzy parametrami Modelu Standardowego. |
Motywacją teorii wielkiej unifikacji jest potrzeba uproszczenia grupy symetrii [[Model Standardowy|Modelu Standardowego]]: '''SU(3)xSU(2)xU(1)'''. Jest ona [[Iloczyn tensorowy|iloczynem tensorowym]] grup symetrii chromodynamiki '''SU(3)''' i teorii oddziaływań elektrosłabych ([[Teoria oddziaływań elektrosłabych|Teorii Małej Unifikacji]]) '''SU(2)xU(1)'''. Posiada ona trzy parametry, których zależności nie mają żadnego wyjaśnienia teoretycznego. Teorie wielkiej unifikacji zakładają, że symetria ta jest odbiciem większej symetrii, która została [[Symetria złamana|złamana]] we wczesnych etapach istnienia [[Wszechświat]]a. [[Grupa (matematyka)|Grupa]] tej symetrii tłumaczy związki pomiędzy parametrami Modelu Standardowego. |
||
Wersja z 00:02, 26 paź 2018
Szablon:Poza model standardowy Teorie wielkiej unifikacji (GUT z ang. Grand Unification Theory) – teorie łączące chromodynamikę kwantową i teorię oddziaływań elektrosłabych. Przedstawiają one oddziaływanie silne, słabe i elektromagnetyczne jako przejaw jednego, zunifikowanego oddziaływania. Żadna z dotychczasowych teorii wielkiej unifikacji nie została potwierdzona doświadczalnie.
Teorie wielkiej unifikacji wskazują nowe symetrie między cząstkami elementarnymi, co pozwala je traktować jako różne przejawy jednej cząstki. Większość teorii postuluje istnienie nowych cząstek (dotychczas nieodkrytych), takich jak bozony X i Y, i nowych procesów zachodzących z ich udziałem.
Wspólną cechą teorii wielkiej unifikacji jest przewidywanie rozpadu protonu. Nie zaobserwowano dotychczas tego procesu. Wynika stąd, iż czas życia protonu powinien być co najmniej rzędu 1032 lat.
Motywacją teorii wielkiej unifikacji jest potrzeba uproszczenia grupy symetrii Modelu Standardowego: SU(3)xSU(2)xU(1). Jest ona iloczynem tensorowym grup symetrii chromodynamiki SU(3) i teorii oddziaływań elektrosłabych (Teorii Małej Unifikacji) SU(2)xU(1). Posiada ona trzy parametry, których zależności nie mają żadnego wyjaśnienia teoretycznego. Teorie wielkiej unifikacji zakładają, że symetria ta jest odbiciem większej symetrii, która została złamana we wczesnych etapach istnienia Wszechświata. Grupa tej symetrii tłumaczy związki pomiędzy parametrami Modelu Standardowego.
Najprostsza teoria wielkiej unifikacji uogólnia grupę SU(3)xSU(2)xU(1) do grupy SU(5). Inne teorie opisują grupy: SU(4)xSU(4), SO(10).
Teoretycy poszukują wciąż teorii, która unifikowałaby elektromagnetyzm, oddziaływania słabe, silne oraz grawitację. Unifikacja grawitacji z innymi oddziaływaniami wymaga stworzenia nowego aparatu matematycznego. Algebry takich teorii nie są grupami lecz superalgebrami i opisują symetrię zwaną supersymetrią.