Most

Inne znaczenia słowa "most" zobacz na stronie most (ujednoznacznienie)

---

Plik:Roemerbruecke w Trierze.jpg Most łukowy. Römerbrücke w Trierze

Most żeliwny (pierwszy w świecie) nad rzeką Severn, Anglia

Plik:Clifton bridge nad Avon.jpg Most wiszący. Clifton Bridge nad rzeką Avon

Most linowy. Tanise-Totsukawa w Japonii

Plik:Amsterdam most.jpg Most zwodzony. Most nad rzeką Amstel w Amsterdamie

Most – budowla inżynierska, konstrukcja pozwalająca na pokonanie przeszkody wodnej (rzeki, jeziora, zatoki itp.). Ze względu na rodzaj drogi prowadzonej po nim, mosty dzielimy na:

• drogowe – przez most prowadzony jest ruch komunikacji samochodowej
• kolejowe – przez most prowadzona jest trasa kolejowa
• kładki piesze – dla ruchu pieszego
• akwedukty przeprowadzone nad przeszkodą wodną też można uznać za specyficzny rodzaj mostu

Mosty mogą być wykonane z różnych materiałów konstrukcyjnych, ze względu na rodzaj tworzywa dzielimy je na:

• kamienne
• drewniane
• stalowe (przedtem także żeliwne i żelazne)
• żelbetowe

Oczywiście, można spotkać rozwiązania, w których podpory wykonane są z innego tworzywa niż przęsła, np. stalowe przęsła na filarach z cegły (most stalowo-ceglany).

Podstawowymi elementami konstrukcji mostu są filary, na których za pośrednictwem łożysk mostowych opierają się przęsła. Skrajne podpory noszą nazwę przyczółków. Filary znajdujące się w wodzie są chronione przed naporem kry przez izbice.

Pierwszym na świecie mostem z materiałów innych niż drewno był most wykonany w 1779 z elementów z lanego żeliwa, otwarty do eksploatacji 1 stycznia 1781 roku w Ironbridge w Shropshire w Anglii. Skonstruowany on został tak samo, jak do tamtych czasów budowano mosty drewniane: elementy mostu łączono ze sobą na wpusty i kliny, nie używając żadnych później powszechnie w takich konstrukcjach stosowanych elementów, jak śruby i nity. Szczeliny uszczelniano blachą ołowianą. Ruch drogowy na tym moście wstrzymano dopiero w roku 1931 i to wcale nie dlatego, że żeliwo w nim by popękało lub skorodowało, a dlatego, że skarpy wąwozu - doliny rzeki Severn, nad którą został przeprowadzony ulegały systematycznemu osuwaniu się i zbliżały się do siebie na tyle, że most poważnie odkształcił się. Mimo to stoi bez żadnych uszkodzeń do dziś.

Z uwagi na przyjęte rozwiązanie konstrukcyjne mosty dzielimy na jedno lub wieloprzęsłowe. W zależności od samej konstrukcji przęsła mogą to być rozwiązania płytowe lub belkowe, z belek prostych lub łukowych oraz kratowe. Z uwagi na sposób podparcia przęsła – mosty wspornikowe, wolnopodparte, wiszące i wantowe, o przęsłach stałych lub ruchowych (mosty zwodzone, obrotowe, uchylne i przetaczane).

Most wiszący – płyta przęsła zawieszona jest na cięgnach (kablach) mocowanych na podporach, lub na wieżach zwanych też pylonami (most wantowy). Przykładem mostu wiszącego jest:

• najstarszy most wiszący na świecie w Pensylwanii z 1801 r.
• najstarszy most wiszący w Polsce, zbudowany w 1827 r. w miejscowości Ozimek w województwie opolskim
• most Grunwaldzki we Wrocławiu
• most Świętokrzyski w Warszawie 2000
• Golden Gate w San Francisco 1937
• most imienia Vasco da Gama w Portugalii 1998 – obecnie najdłuższy na świecie (o długości 12 km).
• most Akashi-kailkyo z 1993 r. o największej rozpiętości przęseł (długości 1990 m) w Japonii.

Most obrotowy – najciekawszym przykładem jest most w Giżycku z 1889 o przęśle obracanym ręcznie (przez jednego człowieka) w poziomie.

Najstarsze (i czasem spotykane do dnia dzisiejszego) rozwiązania mostów to mosty wiszące zbudowane z lian, lin z ewentualnym wypełnieniem kłodami. Dużym osiągnięciem inżynierskim była zbudowana w V w. p.n.e. przeprawa pontonowa przez Bosfor (zbudowana na polecenie Dariusza I). Największy rozwój budownictwa mostowego miał miejsce w okresie cesarstwa rzymskiego. Do ważniejszych przykładów konstrukcji z tego czasu należy most Trajana nad rzeką Dunaj z 104 r. W okresie średniowiecza nie powstawały zbyt ciekawe przykłady tego typu rozwiązań. Wyjątkiem jest most Karola postawiony w Pradze w 1357. Dopiero w XVIII w. powstały kolejne ciekawe rozwiązania inżynierskie. Należy do nich pierwszy na świecie most żeliwny z 1779 r. nad rzeką Severn w Anglii, w 1874 r. w USA zbudowano pierwszy duży most stalowy a w 1875 r. we Francji został zbudowany pierwszy most żelbetowy. W Polsce najstarsze zbudowane mosty to:

• most przez Wisłę zbudowany w Czerwińsku w 1410 r.
• drewniany most przez Wisłę zbudowany w Zakroczynie w 1573 r.
• najstarszy w Europie most żelazny w Strzegomiu z 1796 r.
• stalowy most Kierbedzia w Warszawie z 1864 r.
• pierwszy na świecie stalowy most spawany przez rzekę Słudwia, w pobliżu Łowicza, z 1928 r. (konstruktor Stefan Bryła)

Zobacz też: katastrofy mostów, most pontonowy, przegląd zagadnień z zakresu architektury, znane mosty.