Akwedukt
Akwedukt (łac. aquae ductus, ‘ciąg wodny’) – kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny, doprowadzający wodę z odległych źródeł – na ogół do miast – przy wykorzystaniu siły ciążenia ziemskiego. Może być umieszczony na arkadach poprowadzonych nad rzekami lub nierównościami terenu. Akweduktem nazywany jest również most kanału wodnego.
Jeden z najstarszych znanych akweduktów, zbudowany na polecenie asyryjskiego króla Sennacheryba, doprowadzał wodę do Niniwy z odległych o 50 kilometrów gór[1].
W Grecji zachowały się akwedukty na Samos (tunel Eupalinosa) z VI wieku p.n.e.[2][3] oraz – w Koryncie i Atenach z V wieku p.n.e.
Starożytny Rzym był zaopatrywany przez sieć akweduktów liczącą w II wieku n.e. 420 km, z czego 47 km przebiegało nad powierzchnią ziemi. Sieć ta dostarczała milion m³ wody źródlanej na dobę[4]. Za czasów Konstantyna Wielkiego na początku IV wieku długość wodociągów wynosiła 575 kilometrów; dostarczały one do miasta około 1,5 miliona m³ na dobę[3]. Spadek w rzymskich akweduktach wynosił kilkadziesiąt centymetrów na kilometr. Rzymianie niekiedy odwadniali teren w pobliżu akweduktu, aby zmniejszyć ryzyko skażenia przez wody gruntowe. Przy wyborze źródeł, prócz badania stanu wody, obserwowali stan zdrowia ludzi[4]. Woda była dostarczana do fontann, łaźni i szaletów publicznych, oraz co bogatszych domów[3][4].
Z rzymskich wodociągów najbardziej znane są:
- najstarsze, prowadzące wodę do Rzymu[3][4][5]:
- Aqua Appia (312 rok p.n.e.)
- czynny do dziś Aqua Marcia (144–140 p.n.e.)
- Aqua Virgo (20 p.n.e.)
- Aqua Claudia (52 rok n.e.).
- oraz leżące poza Italią:
Przykłady akweduktów z czasów późniejszych:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Paolo Matthiae: Historia powszechna. Tom 2. Od prehistorii do cywilizacji na kontynentach pozaeuropejskich. Mario Attilio Levi, Andrea Pellizzari, Silvia Girocelli. UTET, 2007, s. 571. ISBN 978-84-9819-807-2.
- ↑ Bolesław Orłowski: Groźba i nadzieja. Sensacje z dziejów techniki. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 25-28. ISBN 83-203-0224-2.
- ↑ a b c d e Witold Szolginia: Cuda inżynierii. Warszawa: Alfa, 1987, s. 21–27, 28–40. ISBN 83-7001-076-8.
- ↑ a b c d (hiszp. • ang.) Opis rzymskich akweduktów na stronie poświęconej historii antycznego Rzymu
- ↑ a b c d e f g h (ang.) Strona poświęcona rzymskim akweduktom na świecie
- ↑ a b David J. Brown: Mosty. Trzy tysiące lat zmagań z naturą. Warszawa: Arkady, 2005, s. 22–23. ISBN 978-83-213-4401-0.
- ↑ (fr. • ang. • niem. • hiszp. • wł. • niderl. • port. • ros. • jap. • chiń. • chiń. klas. • kor.) Strona poświęcona akweduktowi Pont du Gard
- ↑ (kat.) Opis akweduktu El Pont del Diable na stronie promującej turystykę w Tarragonie
- ↑ (hiszp. • fr.) Opis akweduktu w Segowii na stronie promującej turystykę w mieście
- ↑ (hiszp. • ang.) Opis Aqueducto de los Milagros w Méridzie na stronie promującej turystykę w mieście
- ↑ (gr. • ang.) Krótki opis akweduktu w Nikopolis na stronie Ministerstwa Kultury Grecji
- ↑ (gr. • ang.) Krótki opis akweduktu na wyspie Lesbos na stronie Ministerstwa Kultury Grecji
- ↑ (ang.) Opis akweduktu w Cesarea Maritima na stronie opisującej ciekawe miejsca znane z Pisma Świętego
