Kastrat

Carlo Broschi znany jako Farinelli - jeden z ostatnich wielkich kastratów w historii opery.

Kastrat (wł. castrato) – Rodzaj wysokiego głosu męskiego zbliżonego do sopranu lub altu, jednak donośniejszy, o znacznie mocniejszym brzmieniu. Dawniej, głównie w epoce baroku, terminem "Kastrat" określano mężczyznę z chirurgicznie usuniętymi jądrami, który to takim głosem dysponował. Praktyka stosowana była między XVI a XVIII wiekiem.

Nie należy łączyć terminu "Kastrat" z pojęciem eunucha. Eunuch to mężczyzna lub chłopiec pozbawiony wszystkich narządów płciowych, w tym prącia, służący w haremie. Mianem Kastrata powinno się zaś określać specyficzny rodzaj głosu męskiego lub mężczyznę takim głosem dysponującego. Dawniej jedyną metodą osiągnięcia takiej wysokości głosu u mężczyzny było chirurgiczne usunięcie jąder, stąd mężczyzn chirurgicznie pozbawionych jąder zaczęto nazywać kastratami.

Współcześnie pojęcie "Kastrat" może odnosić się także do mężczyzny poddanemu zabiegowi tzw. kastracji farmakologicznej, który z wyboru lub pod przymusem prawnym przyjmuje specjalistyczne środki chemiczne obniżające poziom testosteronu w ustroju. Na skutek takiego postępowania nie odczuwa on popędu seksualnego.

Mężczyźni wykastrowani przed okresem dojrzewania posiadali małą, zbliżoną wielkością do dziecięcej krtań i dzięki temu mogli rozwijać umiejętności wokalne w zakresie soprananu i innych głosów typowych dla kobiet. Jednak głos kastrata nie był (nie jest) głosem typowo kobiecym- odznaczał się (odznacza się) o wiele potężniejszym brzmieniem i specyficzną, łączącą siłę z delikatnością barwą. W okresie największego rozkwitu opery kastraci byli obsadzani w rolach, gdzie były potrzebne tzw. "głosy anielskie". Szczególne zapotrzebowanie na kastratów w operze wiąże się z zakazem papieskim, obowiązującym w latach 1588-1793, który zabraniał kobietom publicznych występów (niemniej jednak papież Sykstus V surowo zabronił kastracji młodych chłopców w konstytucji Cum frequenter z 1587).

Wielu kompozytorów, np. Georg Friedrich Haendel, pisało role specjalnie dla konkretnych kastratów. Niektórzy z nich zdobyli wielką sławę, odpowiadającą dzisiejszym gwiazdom estrady. W połowie XVIII wieku w Europie opinia publiczna uznała kastrację za barbarzyństwo i praktyka kastrowania chłopców została oficjalnie potępiona. Stała się ukrywanym procederem. W połowie XIX wieku ostatecznie została uznana za bezprawną i karalną. Do czasu zakazu papieskiego w 1903, kastraci śpiewali w chórach kościelnych, między innymi w słynnym chórze Kaplicy Sykstyńskiej, w Watykanie. Ostatni znany kastrat - Alessandro Moreschi, znany jako Rzymski Anioł, zmarł w 1922 roku. Zachowały się mechaniczne nagrania jego głosu dokonane w latach 1902 i 1904.

Dziś partie kastratów śpiewane są przez soprany dramatyczne, kontratenory lub alty.

Zobacz też

• Skopcy

Bibliografia

1. P. Barbier Farinelli. Prawdziwa historia genialnego kastrata, Warszawa 1998
2. D. Gwizdalanka "Kastraci - androgyniczne anioły" w: Muzyka i płeć, Kraków 2001

Linki zewnętrzne

• Słynni kastraci (ang.)