Elekcja 1575: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 18: | Linia 18: | ||
== Wyścig o koronę == |
== Wyścig o koronę == |
||
[[Plik:Wawel2.jpg|thumb|right|200px|Wawel]] |
[[Plik:Wawel2.jpg|thumb|right|200px|Wawel]] |
||
Zwolennicy Batorego na |
Zwolennicy Batorego na 18 stycznia [[1576]] roku pod [[Jędrzejów|Jędrzejowem]] zwołali wspólny zjazd, który w lutym zajął [[Kraków]]. Wśród uczestników oprócz szlachty, w większości z Rusi, byli senatorowie: [[Andrzej Zborowski]], [[Stanisław Górka]] i biskup kujawski [[Stanisław Karnkowski]]. Działania zwolenników [[cesarz]]a były zbyt ospałe w stosunku do działań zwolenników księcia [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]]. Do Jędrzejowa przybyli wysłannicy cesarza, którzy namawiali na koronację nie Maksymiliana, a arcyksięcia Ernesta. Do Jędrzejowa przybył również wysłannik Stefana Batorego, arianin [[Hieronim Filipowski]]. Zjazd 1 lutego potwierdził elekcję Stefana i wyznaczył termin koronacji na 4 marca. Dnia 8 lutego w katedrze w [[Meggesz]] Batory zaprzysiągł przed posłami polskimi ''[[pacta conventa]]'' i zaczął przygotowywać wyprawę. [[Cesarz]] pewny swojego wyboru nie obawiał się Batorego, zrezygnował nawet z wysłania swego przedstawiciela na zjazd swoich zwolenników w Łowiczu, i zaczął dyskutować z posłami polskimi o formie pactów conventów, które podpisał dopiero 23 marca kościele augustynów we Wiedniu. Tymczasem 4 marca zebrał się w Krakowie sejm koronacyjny, na którym poselstwo od Batorego pokazało pacta conventa zaprzysiężone przez Batorego. Dnia 6 kwietnia Batory przekroczył granicę Korony i 18 kwietnia odbył uroczysty wjazd do Krakowa. Jego wyboru na króla nie uznawała nadal [[Litwa]], [[Prusy Królewskie]] i [[Jakub Uchański]]. [[1 maja]] [[1576]] biskup [[Stanisław Karnkowski]] udzielił ślubu Annie Jagiellonce i Stefanowi Batoremu, a następnie koronował młodą parę. Nowy król przystąpił do pokojowych rozmów z przeciwnikami w celu uznania swojej władzy, co przyniosło spodziewany efekt. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 00:59, 29 cze 2011
Elekcja 1575/1576 (druga wolna elekcja) – po wyjeździe Henryka Walezego, w nocy z 18 na 19 czerwca do Francji po koronę francuską, rozpoczął się okres bezkrólewia w Rzeczpospolitej. Okres bezkrólewia skończył się podwójną elekcją na sejmie elekcyjnym. Walkę o koronę polską wygrał Stefan Batory.
Sytuacja państwa po wyjeździe Henryka Walezego
Na wieść o śmierci swojego brata, Karola IX, Henryk Walezy udał się, za namową matki Katarzyny Medycejskiej, do Francji by tam powalczyć o koronę tego państwa. Po odjeździe z Rzeczpospolitej Henryk Walezy nadal tytułował się królem Polski, podczas pobytu we Francji reprezentował interesy Korony. Sam wyjazd króla był rozważany dużo wcześniej, planowano jego ślub z Anna Jagiellonką, która miała sprawować władze w Polsce. Stworzyłoby to szansę panowania w dwóch państwach.
W zaistniałej sytuacji grożącej anarchią państwa, prymas Polski zwołał pod koniec sierpnia 1574 roku zjazd senatorsko-szlachecki, bez udziału przedstawicieli Litwy, Inflant i Prus Królewskich. Dyskutowano na nim czy w Polsce jest bezkrólewie, czy też nie. Za uznaniem Henryka królem opowiedziała się partia katolicka lecz większość chciała uznania bezkrólewia. W wyniku kompromisu postanowiono wezwać Henryka do powrotu przed 12 maja 1575 roku. Na ten sam dzień zwołano zjazd do Stężycy. Zjazd ten nie podjął żadnych decyzji, doszło jedynie do zaostrzenia rywalizacji między obozem habsburskim i antyhabsburskim. Przedłużającą się patową sytuacje zmienił najazd tatarski, który spustoszył Podole i Ruś Czerwoną biorąc ogromną liczbę ludzi w jasyr. Prymas Polski uzyskując poparcie senatu ogłosił drugie bezkrólewie.
Sejm konwokacyjny
Prymas wyznaczył sejm konwokacyjny na 3 października 1575 roku. Ustalono na nim datę elekcji na 7 listopada 1575 roku. Stronnictwo francuskie i habsburskie opowiedziało się za kandydaturą Maksymiliana II. Prócz tego zyskał on poparcie episkopatu obiecując przywrócenie egzekucji wyroków sądów kościelnych oraz protestantów, sporej części magnatów, miast pruskich i Litwinów. W opozycji do tej kandydatury była szlachta lecz bez poważnego kandydata. Rozważano kandydaturę Jana III Wazy, "Piasta" i Stefana Batorego. W tej sytuacji, dużą rolę odegrało poselstwo tureckie zachęcające do wyboru "Piasta", Jana III Wazy, bądź Batorego. W sytuacji wyboru, Maksymilian II zagroziłby wojną Turcji, co było sprzeczne z jej dotychczasową polityką pokojową wobec Rzeczypospolitej.
Elekcja
Sejm elekcyjny rozpoczął się 8 listopada od wysłuchania przedstawicieli kandydatów. 12 grudnia 1575 roku prymas Jakub Uchański ogłosił wybór na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego Maksymiliana II. Wybór króla odbywał się od 18 listopada w senacie, bez zgody zgromadzonej na polu elekcyjnym szlachty. Szlachta poczuła się tak urażona, że nawet strzelano do prymasa. W wyniku tych wydarzeń doszło do kompromisu szlachty w sprawie kandydata. Rosła pozycja Batorego, który pokonał w Siedmiogrodzie swojego rywala Kaspra Bekiesza i mógł użyć pieniędzy pozyskanych przez jego pokonanie. Postanowiono, za namową Zamoyskiego i Tęczyńskiego, wybrać na królową Annę Jagiellonkę i wydać ją za mąż za Stefana Batorego. Tak więc o zwycięstwie jednego z kandydatów decydowała koronacja na Wawelu.
Wyścig o koronę
Zwolennicy Batorego na 18 stycznia 1576 roku pod Jędrzejowem zwołali wspólny zjazd, który w lutym zajął Kraków. Wśród uczestników oprócz szlachty, w większości z Rusi, byli senatorowie: Andrzej Zborowski, Stanisław Górka i biskup kujawski Stanisław Karnkowski. Działania zwolenników cesarza były zbyt ospałe w stosunku do działań zwolenników księcia Siedmiogrodu. Do Jędrzejowa przybyli wysłannicy cesarza, którzy namawiali na koronację nie Maksymiliana, a arcyksięcia Ernesta. Do Jędrzejowa przybył również wysłannik Stefana Batorego, arianin Hieronim Filipowski. Zjazd 1 lutego potwierdził elekcję Stefana i wyznaczył termin koronacji na 4 marca. Dnia 8 lutego w katedrze w Meggesz Batory zaprzysiągł przed posłami polskimi pacta conventa i zaczął przygotowywać wyprawę. Cesarz pewny swojego wyboru nie obawiał się Batorego, zrezygnował nawet z wysłania swego przedstawiciela na zjazd swoich zwolenników w Łowiczu, i zaczął dyskutować z posłami polskimi o formie pactów conventów, które podpisał dopiero 23 marca kościele augustynów we Wiedniu. Tymczasem 4 marca zebrał się w Krakowie sejm koronacyjny, na którym poselstwo od Batorego pokazało pacta conventa zaprzysiężone przez Batorego. Dnia 6 kwietnia Batory przekroczył granicę Korony i 18 kwietnia odbył uroczysty wjazd do Krakowa. Jego wyboru na króla nie uznawała nadal Litwa, Prusy Królewskie i Jakub Uchański. 1 maja 1576 biskup Stanisław Karnkowski udzielił ślubu Annie Jagiellonce i Stefanowi Batoremu, a następnie koronował młodą parę. Nowy król przystąpił do pokojowych rozmów z przeciwnikami w celu uznania swojej władzy, co przyniosło spodziewany efekt.