Dżelada brunatna: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
m r2.5.1) (robot dodaje kk:Геладтар |
||
Linia 75: | Linia 75: | ||
[[ko:겔라다개코원숭이]] |
[[ko:겔라다개코원숭이]] |
||
[[it:Theropithecus gelada]] |
[[it:Theropithecus gelada]] |
||
[[kk:Геладтар]] |
|||
[[mrj:Гелада]] |
[[mrj:Гелада]] |
||
[[lbe:Гелада]] |
[[lbe:Гелада]] |
Wersja z 14:30, 25 lip 2011
{{{nazwa łacińska}}}[1] | |
(Rüppell, 1835) | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Podrząd | |
Nadrodzina | |
Rodzina | |
Rodzaj |
Theropithecus[2] |
Gatunek |
dżelada |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
Dżelada, dżelada brunatna (Theropithecus gelada) – gatunek małpy wąskonosej z rodziny makakowatych (Cercopithecidae), jedyny przedstawiciel rodzaju Theropithecus.
Występowanie
Obecny zasięg występowania dżelady obejmuje wyżyny i góry północno-zachodniej Etiopii i Erytrei. Najliczniej występuje w Parku Narodowym Semien w Etiopii. Większość dżelad jest spotykana na wysokościach 2000-5000 m n.p.m. Dawniej były szeroko rozprzestrzenione w Afryce.
Wygląd
Z przodu długie włosy tworzą rodzaj płaszcza, skóra na piersi i gardzieli nieowłosiona, czerwona, o zabarwieniu i wyglądzie zależnym od cyklu płciowego samicy. U samców występuje bujna grzywa.
Ekologia i rozród
Dżelady żywią się trawą, a przy jej niedoborze innymi roślinami, owocami i kwiatami. Żyją w grupach rodzinnych, które na czas żerowania łączą się w większe stada liczące do 70 osobników. Grupa rodzinna złożona jest z jednego samca i kilku samic z młodymi. Dżelady śpią na skalnych półkach. Ciąża trwa 5-6 miesięcy. Długość życia w warunkach naturalnych nie jest znana. W niewoli odnotowano osobnika, który żył ponad 30 lat.
Podgatunki
Dotychczas opisano dwa podgatunki dżelady[4]:
- Theropithecus gelada gelada
- Theropithecus gelada obscurus
Prawdopodobnie wzdłuż rzeki Uebi Szebelie istnieje jeszcze jeden, nieopisany naukowo podgatunek[3].
Zagrożenia
Gatunek był uważany za bliski zagrożenia wyginięciem (dawna kategoria LR/nt w klasyfikacji IUCN), głównie z powodu polowań i ograniczania siedlisk. Obecnie nie jest tak liczny jak w latach 70. XX wieku, ale nadal dość szeroko rozprzestrzeniony i stosunkowo liczny.
- ↑ {{{nazwa łacińska}}}, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ ''Theropithecus'', [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b {{{nazwa łacińska}}}, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Theropithecus gelada. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 17 lipca 2011]
<ref>
o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.Bibliografia
- Hiller, C.: Theropithecus gelada. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 18 maja 2008]. (ang.).
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Theropithecus gelada. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 31 grudnia 2008]
- Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 114. ISBN 83-01-14344-4.