Wąż Eskulapa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 83.4.72.1) i przywrócono wersję 40891997 autorstwa Rybulo7 |
→Obecność w kulturze: kaduceusz nie jest symbolem medycyny, to kostur Hermesa, boga handlu i oszustwa. Symbolem medycyny jest laska Asklepiosa |
||
| Linia 54: | Linia 54: | ||
== Obecność w kulturze == |
== Obecność w kulturze == |
||
Wąż Eskulapa jest wiązany z [[laska Eskulapa|laską Asklepiosa]] |
Wąż Eskulapa jest wiązany z [[laska Eskulapa|laską Asklepiosa]] – symbolem medycyny i farmacji, jak również z samym [[Asklepios]]em (Eskulapem)<ref name="barosiak">{{cytuj pismo|autor=Mariusz Barosiak|tytuł=Wąż Eskulapa, laska Asklepiosa i krew Gorgony. Część 2|czasopismo=Bez recepty. Magazyn partnerów Polskiej Grupy Farmaceutycznej |wolumin=5|język=pl|data=2001|url=http://bez-recepty.pgf.com.pl/index.php?co=artyk&id_artyk=211}}</ref><ref name="izard">{{cytuj pismo|autor=Michael A. Izard|tytuł=Laska Eskulapa i Kaduceusz jako symbole medyczne|czasopismo=Nowotwory. Journal of Oncology|wydanie=3|wolumin=58|strony=272–274|język=pl|data=2008|url=http://www.nowotwory.edu.pl/pobierz.php?id=1654}}</ref>. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 17:29, 7 lut 2015
| Zamenis longissimus | |
| (Laurenti, 1768) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wąż Eskulapa |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 Zamenis longissimus | |
Wąż Eskulapa (Zamenis longissimus, syn. Elaphe longissima) – gatunek niejadowitego węża z rodziny połozowatych (Colubridae).
Wygląd
Największy wąż żyjący w Polsce i Europie Środkowej. Długość jego ciała może przekraczać 2 m, najdłuższy odnotowany osobnik mierzył 225 cm[2]. Samce są zwykle dłuższe od samic. Dorosłe osobniki są oliwkowobrązowe. Głowa oraz ciało, z wyjątkiem brzucha, są brunatne lub oliwkowobrunatne z wieloma małymi, jasnymi plamkami. Przednia część ciała zwykle jest jaśniejsza, a strona brzuszna słomkowa, czasem z ciemnymi plamkami.
Rozmnażanie
Jest to wąż jajorodny. Pora godowa w maju i czerwcu. Samice różnych populacji składają różną liczbę jaj – od 2 do 21 – przeciętnie 5–12[3]. Jaja mają długość ok. 4-6 cm, 2–3,5 cm szerokości i wagę ok. 10–15 g. Przez pierwsze dni po złożeniu nieco zwiększają się przez wchłanianie wilgoci, stając się mniej wydłużone, po czym ich rozmiar i waga stabilizują się. Początkowo białe, w trakcie inkubacji również brązowieją i pokrywają się plamami. Umieszczane są latem w bardzo ciepłych i wilgotnych miejscach (np. w próchniejącym drewnie, stertach trocin lub gnijących liści), czasem sąsiadując z miejscami złożenia jaj zaskrońców. Często są to mikrosiedliska antropogeniczne. Po kilkudziesięciu dniach, jesienią, wylęgają się z nich młode węże o wadze kilku gramów i długości 20–30 cm. Jaja dość często obumierają na skutek inwazji pleśni[4].
Pożywienie
Odżywia się myszami, małymi ssakami, jaszczurkami, jajami, pisklętami, małymi ptakami oraz małymi wężami. Czasem zjada też młode bezkręgowce. Nie jest jadowity. Polując na zdobycz chwyta ją pyskiem i owijając ciałem dusi, a następnie połyka.
Występowanie
W Polsce występuje w Bieszczadach. Niegdyś notowany również nad Dunajcem między Gorcami a Beskidem Sądeckim oraz nad Popradem[5], jednak według danych z początku XXI w. metapopulacja bieszczadzka (Otryt i okolice, m.in. rezerwat przyrody Krywe), to jedyne pewne jego stanowisko w Polsce, mocno izolowane od najbliższych populacji z Ukrainy i Słowacji[4]. Jest bardzo rzadki – jego polską populację szacuje się na ponad 100 osobników[4]. W Europie spotykany jest od Hiszpanii poprzez południową Europę do Morza Kaspijskiego. Jego północna granica występowania przebiega przez Francję, południowe Niemcy, Czechy i południową Polskę (Bieszczady). Żyje w lasach liściastych na terenach pagórkowatych wśród skał i na silnie nasłonecznionych stokach, ponieważ jest ciepłolubny.
Siedlisko
Wąż Eskulapa żyje w obszarach leśnych lub polanach, często w miejscach położonych w dolinach rzek. We wnętrzu lasów rzadki. Preferuje siedliska otwarte – okolice zabudowań, polany, łąki, obrzeża dróg, obrzeża lasów, kamieniołomy, urwiska zboczowe. Z drugiej jednak strony unika zbyt odsłoniętej przestrzeni, zwłaszcza przy dużym nasłonecznieniu, wybierając w takich miejscach zarośla i inne kryjówki[4]. Wykazuje przywiązanie do kryjówki, nieraz przebywając w jej otoczeniu kilka lat[4].
Pełzają głównie po ziemi. Zdarza się, że wpełzają na dachy kilkumetrowych budynków, stosunkowo rzadko natomiast wpełzają na drzewa i krzewy (nie wyżej niż do 2,5 m nad ziemią). W czasie upałów spotykane nad samą wodą, rzadko pływają[4].
W bieszczadzkich warunkach występują stosunkowo nisko (do 650–700 m n.p.m.), wybierając zwykle miejsca o ekspozycji od południowo-wschodniej do południowo-zachodniej[4].
Tryb życia
W bieszczadzkim klimacie po hibernacji stają się aktywne w kwietniu. Młode nieco później – na przełomie kwietnia i maja. Aktywne do przełomu września i października, przy czym najpóźniej w sen zimowy zapadają młode osobniki[4].
Prowadzą skryty tryb życia, przebywając często w różnego rodzaju kryjówkach naturalnych i antropogenicznych (sterty desek, kopy trocin, siana, gnijących odpadków itp.) Są gatunkiem ciepłolubnym, ale w porównaniu z innymi wężami jest to dość mało wyraźne. Co prawda wybierają miejsca stosunkowo nasłonecznione (nieleśne, o południowej ekspozycji), ale w ich obrębie preferują miejsca ukryte, a nierzadko występują w miejscach o przeciwnych cechach. Aktywne również o zmierzchu i w trakcie mżawek. Przy wzroście temperatury, najwcześniej spośród innych polskich węży szukają schronienia w cieniu (od temperatury 25–27 °C). W gorących okresach aktywne głównie o zmierzchu i nocą, a za dnia blisko wody. Sugeruje to tigmotermię, czyli strategię pobierania ciepła z podłoża[4].
Ochrona
Gatunek w Polsce pod ochroną. Wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią zagrożenia CR (critically endangered – krytycznie zagrożony), a w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski[1]. Ochrona węża Eskulapa jest jednym z zadań rezerwatu Krywe. Do zadań ochrony czynnej należy wykaszanie łąk i tworzenie pryzm kamieni i trocin[4].
Obecność w kulturze
Wąż Eskulapa jest wiązany z laską Asklepiosa – symbolem medycyny i farmacji, jak również z samym Asklepiosem (Eskulapem)[6][7].
Zobacz też
- ↑ a b Zamenis longissimus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Franz Luttenberger: Die Schlangen Österreichs. Wiedeń: Facultas-Verlag, 1978. ISBN 3-85076-057-X.
- ↑ Bartłomiej Najbar: Monografie przyrodnicze: Wąż Eskulapa. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2004. ISBN 83-87846-34-1.
- ↑ a b c d e f g h i j Jacek Błażuk. Herpetofauna doliny Sanu pod Otrytem i terenów przyległych (Bieszczady Zachodnie). Gady. „Roczniki bieszczadzkie”. 15, s. 181–229, 2007. (pol.).
- ↑ Atlas przyroda. Warszawa: WSIP, 2005. ISBN 978-82-02-09256-5.
- ↑ Mariusz Barosiak. Wąż Eskulapa, laska Asklepiosa i krew Gorgony. Część 2. „Bez recepty. Magazyn partnerów Polskiej Grupy Farmaceutycznej”. 5, 2001. (pol.).
- ↑ Michael A. Izard. Laska Eskulapa i Kaduceusz jako symbole medyczne. „Nowotwory. Journal of Oncology”. 58 (3), s. 272–274, 2008. (pol.).
