Kastrat: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Starscream (dyskusja | edycje) |
naprawa hasło (też wydaje się być porzucone), usunięcie twórczości własnej (szczegóły w dyskusji - sekcja "Naprawienie hasła") |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ |
|||
[[Plik:Carlo Broschi.jpg|thumb|250px|Carlo Broschi znany jako [[Farinelli]] - jeden z ostatnich wielkich kastratów w historii opery.]] |
[[Plik:Carlo Broschi.jpg|thumb|250px|Carlo Broschi znany jako [[Farinelli]] - jeden z ostatnich wielkich kastratów w historii opery.]] |
||
'''Kastrat''' |
'''Kastrat''' – w epoce [[barok]]u terminem tym określano mężczyznę śpiewaka, głównie operowego, któremu przed okresem dojrzewania chirurgicznie usunięto [[Jądro (anatomia)|jądra]] i który dysponował rodzajem wysokiego głosu zbliżonego do sopranu lub altu, jednak donośniejszego, o znacznie mocniejszym brzmieniu. Praktyka kastracji w tym celu stosowana była między [[XVI wiek|XVI]] a [[XVIII wiek|XVIII]] wiekiem. |
||
Nie należy łączyć terminu „kastrat” z pojęciem [[eunuch]]a. Eunuch to mężczyzna lub chłopiec pozbawiony wszystkich narządów płciowych, w tym [[Prącie|prącia]], służący w [[harem]]ie. Mianem kastrata powinno się zaś określać specyficzny rodzaj [[Głos ludzki|głosu]] męskiego lub mężczyznę takim głosem dysponującego. Dawniej jedyną metodą osiągnięcia takiej [[Głos ludzki|wysokości głosu]] u mężczyzny było chirurgiczne usunięcie [[Jądro (anatomia)|jąder]], stąd mężczyzn chirurgicznie pozbawionych jąder zaczęto nazywać kastratami. |
|||
| ⚫ | Współcześnie pojęcie „kastrat” może odnosić się także do mężczyzny poddanemu zabiegowi tzw. [[Kastracja chemiczna|kastracji farmakologicznej]], który z wyboru lub pod przymusem prawnym przyjmuje specjalistyczne środki chemiczne obniżające poziom [[testosteron]]u w ustroju. Na skutek takiego postępowania nie odczuwa on [[libido|popędu seksualnego]]. |
||
Mężczyźni wykastrowani przed okresem dojrzewania posiadali małą, zbliżoną wielkością do dziecięcej krtań i dzięki temu mogli rozwijać umiejętności wokalne w zakresie [[sopran|sopranu]] i innych głosów typowych dla kobiet. Jednak głos kastrata nie był (nie jest) głosem typowo kobiecym – odznaczał się (odznacza się) o wiele potężniejszym brzmieniem i specyficzną, łączącą siłę z delikatnością barwą. W okresie największego rozkwitu [[Opera|opery]] kastraci byli obsadzani w rolach, gdzie były potrzebne tzw. „głosy anielskie”. Szczególne zapotrzebowanie na kastratów w operze wiąże się z zakazem papieskim, obowiązującym w latach [[1588]]-[[1793]], który zabraniał kobietom publicznych występów (niemniej jednak papież [[Sykstus V]] surowo zabronił kastracji młodych chłopców w konstytucji ''Cum frequenter'' z 1587<ref>''Encyklopedia Katolicka'', t. 8, Lublin 2000, s. 962.</ref>). |
Mężczyźni wykastrowani przed okresem dojrzewania posiadali małą, zbliżoną wielkością do dziecięcej krtań i dzięki temu mogli rozwijać umiejętności wokalne w zakresie [[sopran|sopranu]] i innych głosów typowych dla kobiet. Jednak głos kastrata nie był (nie jest) głosem typowo kobiecym – odznaczał się (odznacza się) o wiele potężniejszym brzmieniem i specyficzną, łączącą siłę z delikatnością barwą. W okresie największego rozkwitu [[Opera|opery]] kastraci byli obsadzani w rolach, gdzie były potrzebne tzw. „głosy anielskie”. Szczególne zapotrzebowanie na kastratów w operze wiąże się z zakazem papieskim, obowiązującym w latach [[1588]]-[[1793]], który zabraniał kobietom publicznych występów (niemniej jednak papież [[Sykstus V]] surowo zabronił kastracji młodych chłopców w konstytucji ''Cum frequenter'' z 1587<ref>''Encyklopedia Katolicka'', t. 8, Lublin 2000, s. 962.</ref>). |
||
Wielu kompozytorów, np. [[Georg Friedrich Händel|Georg Friedrich Haendel]], pisało role specjalnie dla konkretnych kastratów. Niektórzy z nich zdobyli wielką sławę, odpowiadającą dzisiejszym gwiazdom estrady. |
Wielu kompozytorów, np. [[Georg Friedrich Händel|Georg Friedrich Haendel]], pisało role specjalnie dla konkretnych kastratów. Niektórzy z nich zdobyli wielką sławę, odpowiadającą dzisiejszym gwiazdom estrady. |
||
W połowie [[XVIII wiek|XVIII]] wieku w Europie opinia publiczna uznała kastrację za barbarzyństwo i choć praktyka kastrowania młodzieńców została oficjalnie potępiona, to stała się ukrywanym procederem. W połowie [[XIX wiek|XIX]] wieku ostatecznie została uznana za bezprawną i karalną. Do czasu zakazu papieskiego w [[1903]], kastraci śpiewali w [[chór]]ach kościelnych, między innymi w słynnym chórze [[Kaplica Sykstyńska|Kaplicy Sykstyńskiej]], w [[Watykan]]ie. Ostatni znany kastrat – [[Alessandro Moreschi]], znany jako Rzymski Anioł – zmarł w [[1922]] roku. Zachowały się mechaniczne nagrania jego głosu dokonane w latach [[1902]] i [[1904]]. |
W połowie [[XVIII wiek|XVIII]] wieku w Europie opinia publiczna uznała kastrację za barbarzyństwo i choć praktyka kastrowania młodzieńców została oficjalnie potępiona, to stała się ukrywanym procederem. W połowie [[XIX wiek|XIX]] wieku ostatecznie została uznana za bezprawną i karalną. Do czasu zakazu papieskiego w [[1903]], kastraci śpiewali w [[chór]]ach kościelnych, między innymi w słynnym chórze [[Kaplica Sykstyńska|Kaplicy Sykstyńskiej]], w [[Watykan]]ie. Ostatni znany kastrat – [[Alessandro Moreschi]], znany jako Rzymski Anioł – zmarł w [[1922]] roku. Zachowały się mechaniczne nagrania jego głosu dokonane w latach [[1902]] i [[1904]]. |
||
Dziś partie kastratów śpiewane są przez [[mezzosopran]]y i [[kontralt]]y (kontralt jest głosem niezwykle wszechstronnym, odpowiadającym parametrom typowym dla kastratów), także przez [[sopran]]y. Oddzielną grupę w wykonywaniu muzyki pisanej dla kastratów stanowią [[kontratenor]]zy, odznaczają się większymi możliwościami wokalnymi w skali [[Alt (głos)|altu]], ale zdecydowanie ustępujący kobietom w górnym zakresie sopranu. Bardzo rzadko zdarza się, że chłopcy przed mutacją (o ile przechodzą ją w późniejszym okresie) śpiewają głosem wyróżniającym się wśród głosów chłopięcych potężną siłą i bogatą barwą, będącym namiastką głosu kastrata. |
Dziś partie kastratów śpiewane są przez [[mezzosopran]]y i [[kontralt]]y (kontralt jest głosem niezwykle wszechstronnym, odpowiadającym parametrom typowym dla kastratów), także przez [[sopran]]y. Oddzielną grupę w wykonywaniu muzyki pisanej dla kastratów stanowią [[kontratenor]]zy, odznaczają się większymi możliwościami wokalnymi w skali [[Alt (głos)|altu]], ale zdecydowanie ustępujący kobietom w górnym zakresie sopranu. Bardzo rzadko zdarza się, że chłopcy przed mutacją (o ile przechodzą ją w późniejszym okresie) śpiewają głosem wyróżniającym się wśród głosów chłopięcych potężną siłą i bogatą barwą, będącym namiastką głosu kastrata. |
||
| ⚫ | Współcześnie pojęcie „kastrat” może odnosić się także do mężczyzny poddanemu zabiegowi tzw. [[Kastracja chemiczna|kastracji farmakologicznej]], który z wyboru lub pod przymusem prawnym przyjmuje specjalistyczne środki chemiczne obniżające poziom [[testosteron]]u w ustroju. Na skutek takiego postępowania nie odczuwa on [[libido|popędu seksualnego]]. |
||
Potocznie i słownikowo termin „kastrat” jest uważany za synonim terminu „[[eunuch]]a”, choć stosowane jest też rozróżnienie - kastrat to mężczyzna z usuniętymi tylko jądrami (tzw. mała pieczęć), a eunuch - z usuniętymi jądrami i prąciem (tzw. wielka pieczęć). |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
{{zobacz kategorię|Kastraci}} |
{{zobacz kategorię|Kastraci}} |
||
* [[Skopcy]] |
* [[Skopcy]] |
||
* [[Eunuch]] |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 15:28, 19 lut 2016
Kastrat – w epoce baroku terminem tym określano mężczyznę śpiewaka, głównie operowego, któremu przed okresem dojrzewania chirurgicznie usunięto jądra i który dysponował rodzajem wysokiego głosu zbliżonego do sopranu lub altu, jednak donośniejszego, o znacznie mocniejszym brzmieniu. Praktyka kastracji w tym celu stosowana była między XVI a XVIII wiekiem.
Mężczyźni wykastrowani przed okresem dojrzewania posiadali małą, zbliżoną wielkością do dziecięcej krtań i dzięki temu mogli rozwijać umiejętności wokalne w zakresie sopranu i innych głosów typowych dla kobiet. Jednak głos kastrata nie był (nie jest) głosem typowo kobiecym – odznaczał się (odznacza się) o wiele potężniejszym brzmieniem i specyficzną, łączącą siłę z delikatnością barwą. W okresie największego rozkwitu opery kastraci byli obsadzani w rolach, gdzie były potrzebne tzw. „głosy anielskie”. Szczególne zapotrzebowanie na kastratów w operze wiąże się z zakazem papieskim, obowiązującym w latach 1588-1793, który zabraniał kobietom publicznych występów (niemniej jednak papież Sykstus V surowo zabronił kastracji młodych chłopców w konstytucji Cum frequenter z 1587[1]).
Wielu kompozytorów, np. Georg Friedrich Haendel, pisało role specjalnie dla konkretnych kastratów. Niektórzy z nich zdobyli wielką sławę, odpowiadającą dzisiejszym gwiazdom estrady.
W połowie XVIII wieku w Europie opinia publiczna uznała kastrację za barbarzyństwo i choć praktyka kastrowania młodzieńców została oficjalnie potępiona, to stała się ukrywanym procederem. W połowie XIX wieku ostatecznie została uznana za bezprawną i karalną. Do czasu zakazu papieskiego w 1903, kastraci śpiewali w chórach kościelnych, między innymi w słynnym chórze Kaplicy Sykstyńskiej, w Watykanie. Ostatni znany kastrat – Alessandro Moreschi, znany jako Rzymski Anioł – zmarł w 1922 roku. Zachowały się mechaniczne nagrania jego głosu dokonane w latach 1902 i 1904.
Dziś partie kastratów śpiewane są przez mezzosoprany i kontralty (kontralt jest głosem niezwykle wszechstronnym, odpowiadającym parametrom typowym dla kastratów), także przez soprany. Oddzielną grupę w wykonywaniu muzyki pisanej dla kastratów stanowią kontratenorzy, odznaczają się większymi możliwościami wokalnymi w skali altu, ale zdecydowanie ustępujący kobietom w górnym zakresie sopranu. Bardzo rzadko zdarza się, że chłopcy przed mutacją (o ile przechodzą ją w późniejszym okresie) śpiewają głosem wyróżniającym się wśród głosów chłopięcych potężną siłą i bogatą barwą, będącym namiastką głosu kastrata.
Współcześnie pojęcie „kastrat” może odnosić się także do mężczyzny poddanemu zabiegowi tzw. kastracji farmakologicznej, który z wyboru lub pod przymusem prawnym przyjmuje specjalistyczne środki chemiczne obniżające poziom testosteronu w ustroju. Na skutek takiego postępowania nie odczuwa on popędu seksualnego.
Potocznie i słownikowo termin „kastrat” jest uważany za synonim terminu „eunucha”, choć stosowane jest też rozróżnienie - kastrat to mężczyzna z usuniętymi tylko jądrami (tzw. mała pieczęć), a eunuch - z usuniętymi jądrami i prąciem (tzw. wielka pieczęć).
Zobacz też
- ↑ Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000, s. 962.
Bibliografia
- P. Barbier Farinelli. Prawdziwa historia genialnego kastrata, Warszawa 1998
- D. Gwizdalanka „Kastraci – androgyniczne anioły” w: Muzyka i płeć, Kraków 2001
Linki zewnętrzne
- Słynni kastraci (ang.)