Roman Kramsztyk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 10:43, 29 lip 2016

Roman Kramsztyk (ur. 18 sierpnia 1885 w Warszawie, zm. 6 sierpnia 1942 w Warszawie) – polski malarz żydowskiego pochodzenia.

Życiorys

Syn Juliana Kramsztyka, wnuk Izaaka. Urodził się w Warszawie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej.

Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera, w Warszawie w prywatnej szkole Adolfa Edwarda Hersteina oraz w Monachium. Lata 1910–1914 spędził w Paryżu, w czasie I wojny światowej przebywał w Polsce, a w 1922 osiadł w Paryżu na stałe. Corocznie jednak przyjeżdżał do Polski, gdzie w 1939 zaskoczył go wybuch II wojny światowej. Choć nie znał jidysz i judaizm był mu obcy zdecydował się pozostać w getcie. Jego ocalone rysunki z getta są świadectwem nędzy, głodu i śmierci Żydów w czasie Holocaustu. Zginął zastrzelony na ulicy w pierwszych dniach likwidacji getta warszawskiego.

Był przedstawicielem nurtu klasycyzującego w polskim malarstwie (w 1922 roku współzałożyciel Stowarzyszenia Rytm), można też dostrzec u niego silne wpływy Cézanne’a w technice i kompozycji. Wystawiał prace w Krakowie, Warszawie, Lwowie, Barcelonie, Paryżu i Brukseli. Uczestniczył w Międzynarodowej Wystawie Sztuka i Technika w Paryżu w 1937 i Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku. Malował portrety, sceny figuralne, martwe natury, akty, znany był z zamiłowania do pastelu i sangwiny. Gdy w ostatnich latach życia utrwalał w tej technice wstrząsające sceny zagłady getta przekazał swoje ówczesne rysunki Marii Konowej (Kowalskiej), która ukrywała się po stronie aryjskiej. Po wojnie Maria Kowalska wyjechała do Brazylii, tam też w grudniu 1946 r. zorganizowała wystawę rysunków Romana Kramsztyka z warszawskiego getta (São Paulo, XII 1946). Los większości rysunków jest nieznany, najsłynniejszy z nich – Rodzina żydowska w getcie – znajduje się w Archiwum Ringelbluma.

Zawsze uważał się za Polaka. Do wybuchu II wojny światowej motywy żydowskie nie pojawiły się w jego twórczości. Tym niemniej prasa endecka w recenzjach z wystaw wypominała mu zawsze jego żydowskie pochodzenie.

Jest bohaterem poematu Jacka Kaczmarskiego Kredka Kramsztyka^[1], utwór ten, do własnej muzyki, wykonywał Przemysław Gintrowski.

Jego bratem był Jerzy Kramsztyk (1888-1942/3) – ekonomista i menedżer, również zamordowany w getcie warszawskim.

↑ Jacek Kaczmarski, Kredka Kramsztyka, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 76.

Portret Mojżesza Kislinga 1913
Portret Jana Lechonia 1919
Portret Karola Szustra 1927
Figobranie 1921
Akt
Stary Żyd z dziećmi 1941

Linki zewnętrzne

[1] Jacek Kaczmarski, Kredka Kramsztyka, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 76.

[1]

@@ Linia 5: / Linia 5: @@
  |link_do_zdjęcia =
  |Pełne imię i nazwisko =
- |Data i miejsce urodzenia = [[18 sierpnia]] [[1885]], [[Warszawa]], [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwo Polskie]]
+ |Data i miejsce urodzenia = [[18 sierpnia]] [[1885]]<br /> [[Warszawa]]
- |Data i miejsce śmierci = [[6 sierpnia]] [[1942]], [[Warszawa]], [[II Rzeczpospolita|Polska]] pod [[Okupacja wojenna|okupacją]] [[III Rzesza|III Rzeszy]]
+ |Data i miejsce śmierci = [[6 sierpnia]] [[1942]]<br /> [[Warszawa]]
  |Narodowość =
  |Dziedzina sztuki = [[malarstwo]], [[grafika]]
@@ Linia 21: / Linia 21: @@
 '''Roman Kramsztyk''' (ur. [[18 sierpnia]] [[1885]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[6 sierpnia]] [[1942]] w Warszawie) – [[polska|polski]] malarz [[Żydzi|żydowskiego]] pochodzenia.
+== Życiorys ==
-Syn [[Julian Kramsztyk|Juliana Kramsztyka]], wnuk [[Izaak Kramsztyk|Izaaka]]. Urodził się w [[Warszawa|Warszawie]] w rodzinie należącej do elitarnej społeczności warszawskich asymilatorów. Zawsze uważał się za Polaka. Do okresu II wojny światowej motywy żydowskie nie pojawiły się w jego twórczości. Tym niemniej prasa endecka w recenzjach z wystaw wypominała mu zawsze jego żydowskie pochodzenie. Studiował w [[Kraków|krakowskiej]] [[Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie|Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie]] pod kierunkiem [[Józef Mehoffer|Józefa Mehoffera]], w Warszawie w prywatnej szkole [[Adolf Edward Herstein|Adolfa Edwarda Hersteina]] oraz w [[Monachium]]. Lata 1910–1914 spędził w [[Paryż]]u, w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] przebywał w [[Polska|Polsce]], a w 1922 osiadł w Paryżu na stałe. Corocznie jednak przyjeżdżał do Polski, gdzie w 1939 zaskoczył go wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Choć nie znał [[jidysz]] i [[judaizm]] był mu obcy zdecydował się pozostać w getcie. Jego ocalone rysunki z getta są świadectwem nędzy, głodu i śmierci Żydów w czasie [[Holocaust]]u. Zginął zastrzelony na ulicy w [[Grossaktion in Warschau|pierwszych dniach likwidacji]] [[getto warszawskie|getta warszawskiego]].
+Syn [[Julian Kramsztyk|Juliana Kramsztyka]], wnuk [[Izaak Kramsztyk|Izaaka]]. Urodził się w [[Warszawa|Warszawie]] w zasymilowanej rodzinie żydowskiej.
+Studiował w [[Kraków|krakowskiej]] [[Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie|Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie]] pod kierunkiem [[Józef Mehoffer|Józefa Mehoffera]], w Warszawie w prywatnej szkole [[Adolf Edward Herstein|Adolfa Edwarda Hersteina]] oraz w [[Monachium]]. Lata 1910–1914 spędził w [[Paryż]]u, w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] przebywał w [[Polska|Polsce]], a w 1922 osiadł w Paryżu na stałe. Corocznie jednak przyjeżdżał do Polski, gdzie w 1939 zaskoczył go wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Choć nie znał [[jidysz]] i [[judaizm]] był mu obcy zdecydował się pozostać w getcie. Jego ocalone rysunki z getta są świadectwem nędzy, głodu i śmierci Żydów w czasie [[Holocaust]]u. Zginął zastrzelony na ulicy w [[Grossaktion in Warschau|pierwszych dniach likwidacji]] [[getto warszawskie|getta warszawskiego]].
 Był przedstawicielem nurtu klasycyzującego w polskim malarstwie (w 1922 roku współzałożyciel Stowarzyszenia Rytm), można też dostrzec u niego silne wpływy [[Paul Cézanne|Cézanne’a]] w technice i kompozycji. Wystawiał prace w Krakowie, [[Warszawa|Warszawie]], [[Lwów|Lwowie]], [[Barcelona|Barcelonie]], Paryżu i [[Bruksela|Brukseli]]. Uczestniczył w Międzynarodowej Wystawie Sztuka i Technika w Paryżu w 1937 i [[Wystawa światowa|Wystawie Światowej]] w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] w 1939 roku. Malował [[portret]]y, sceny figuralne, [[martwa natura|martwe natury]], [[akt]]y, znany był z zamiłowania do [[pastel]]u i [[sangwina|sangwiny]]. Gdy w ostatnich latach życia utrwalał w tej technice wstrząsające sceny zagłady [[getto warszawskie|getta]] przekazał swoje ówczesne rysunki Marii Konowej (Kowalskiej), która ukrywała się po stronie aryjskiej. Po wojnie Maria Kowalska wyjechała do Brazylii, tam też w grudniu 1946 r. zorganizowała wystawę rysunków Romana Kramsztyka z warszawskiego getta ([[São Paulo]], XII 1946). Los większości rysunków jest nieznany, najsłynniejszy z nich – ''Rodzina żydowska w getcie'' – znajduje się w [[Oneg Szabat|Archiwum Ringelbluma]].
+Zawsze uważał się za Polaka. Do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] motywy żydowskie nie pojawiły się w jego twórczości. Tym niemniej prasa endecka w recenzjach z wystaw wypominała mu zawsze jego żydowskie pochodzenie.
 Jest bohaterem poematu [[Jacek Kaczmarski|Jacka Kaczmarskiego]] ''Kredka Kramsztyka''<ref>Jacek Kaczmarski, [http://www.kaczmarski.art.pl/tworczosc/wiersze_alfabetycznie/kaczmarskiego/k/kredka_kramsztyka.php ''Kredka Kramsztyka''], [w:] ''Ale źródło wciąż bije'', Warszawa 2002, s. 76.</ref>, utwór ten, do własnej muzyki, wykonywał [[Przemysław Gintrowski]].