Katastrofa lotu British European Airways 609

Amerykańska kronika filmowa Universal Newsreel o katastrofie

Tablica pamiątkowa na stadionie Old Trafford w Manchesterze upamiętniająca ofiary katastrofy

Katastrofa lotu British European Airways 609 – katastrofa samolotu Airspeed AS.57 Ambassador 2 linii British European Airways na lotnisku München-Riem w Monachium, która miała miejsce 6 lutego 1958.

Samolot

Samolot z rodziny dwusilnikowych Airspeed Ambassador, o numerze rejestracyjnym G-ALZU, ochrzczony imieniem angielskiego lorda i polityka – „Lord Burghley”, był eksploatowany od 1952. Samoloty tego typu mogły zabrać na pokład maksymalnie do sześćdziesięciu pasażerów. W siedmiu incydentach lotniczych – z których katastrofa w Monachium przoduje pod względem liczby zabitych – zginęło łącznie 29 osób (według Aviation Safety Network).

Pasażerowie i załoga

Na pokładzie nierozkładowego – wyczarterowanego – rejsu nr 609 do Manchesteru znajdowało się 38 pasażerów – w tym piłkarze Manchesteru United powracający z rozegranego w Belgradzie meczu z drużyną FK Crvena zvezda Belgrad w Pucharze Europy (padł wynik 3:3, który dał im awans do półfinału). Na pokładzie samolotu znajdowali się także pracownicy klubu, dziennikarze, kibice oraz sześcioosobowa załoga na czele z kapitanem Jamesem Thainem.

Katastrofa

6 lutego 1958 był w Monachium dniem mroźnym i śnieżnym. Gdy o 14:17 dotarł tu rejs nr 609, w okolicy trwały intensywne opady śniegu. Samolot miał tutaj zatankować przed udaniem się w kolejną partię lotu do Manchesteru.

O 15:20 piloci maszyny otrzymali pozwolenie na kołowanie na pas nr 25. O 15:31 – po zezwoleniu na start – załoga rozpoczęła rozpędzać się z miejsca startowego. Jednak po chwili, piloci zauważyli niesprawną pracę silników, po czym przerwali start, powracając na miejsce startowe. Po otrzymaniu pozwolenia na drugą próbę startu i powtórnym rozpędzeniu, pojawiły się kolejne kłopoty z ciśnieniem paliwa w silniku nr 1. W końcu i ta próba startu została przerwana.

Po przedyskutowaniu sprawy, piloci zadecydowali, iż tym razem spróbują otworzyć przepustnice wolniej, by wyeliminować problem nagłego wzrostu ciśnienia paliwa w silnikach. Tymczasem, zarówno na samolot, jak i na asfalt pasa startowego nadal padał intensywny śnieg – mimo że część została zniesiona podczas prób startu, to jednak warstwa kilku centymetrów wciąż utrzymywała się na powierzchni pasa. W tamtych czasach dla zarządu portu lotniczego tak niewielka warstwa nie stanowiła jednak problemu.

Około godziny 16:03 samolot rozpoczął trzecią próbę startu z pasa nr 25. Kiedy prędkość maszyny osiągnęła 85 węzłów (ok. 43 m/s), w silniku nr 1 powoli zwiększało się ciśnienie. Po chwili, piloci unieśli dziób samolotu. Przy prędkości V1 – 117 węzłów (ok. 60 m/s) – maszyna odmówiła posłuszeństwa. Przed osiągnięciem prędkości V2 (119 węzłów – 61 m/s), samolot wstąpił w strefę gładkiej warstwy błota na pasie startowym. Prędkość zmalała do 105 węzłów (54 m/s), przy której samolot nie mógł wzbić się w powietrze. Jednocześnie wstrzymanie rozpędu było już niemożliwe.

Po utracie prędkości, samolot wypadł z pasa, przerwał okalającą lotnisko barierkę, przeciął pobliską drogę i rozbił się o domostwo i rosnące w jego pobliżu drzewo. Część wraku zatrzymała się dopiero po kolejnych 90 metrach, uderzając w drewniany garaż i zaparkowany wewnątrz wóz, wzniecając płomienie. Większość z podróżnych, zajmujących tylne rzędy siedzeń albo poniosła śmierć na miejscu, albo wskutek ciężkich ran – niewielu z tamtej części samolotu udało się przeżyć (jeden piłkarz – Bobby Charlton przeżył katastrofę i w latach 60. XX wieku został mistrzem świata oraz zdobył z Manchesterem United Puchar Europy). Przednia część samolotu wytraciła prędkość dopiero po kolejnych 65 metrach.

Budynek, o który skrzydłem zahaczyła maszyna w chwili katastrofy, był pusty.

Ofiary

Załoga

• Kapitan Kenneth „Ken” Rayment – II pilot rejsu, nie zginął na miejscu: zmarł 3 tygodnie później w wyniku uszkodzenia mózgu
• Tom Cable – steward

Piłkarze Manchesteru United

• Geoff Bent
• Roger Byrne
• Eddie Colman
• Duncan Edwards, nie zginął na miejscu: zmarł w szpitalu 15 dni później
• Mark Jones
• David Pegg
• Tommy Taylor
• Liam „Billy” Whelan

Pracownicy Manchesteru United

• Walter Crickmer – sekretarz klubu
• Bert Whalley – główny trener
• Tom Curry – trener

Inni

• Alf Clarke – dziennikarz „Manchester Evening Chronicle”
• Don Davies – dziennikarz „Manchester Guardian”
• George Follows – dziennikarz „Daily Herald”
• Tom Jackson – dziennikarz „Manchester Evening News”
• Archie Ledbrooke – dziennikarz „Daily Mirror”
• Henry Rose – dziennikarz, „Daily Express”
• Eric Thompson – dziennikarz „Daily Mail”
• Frank Swift – dziennikarz „News of the World” (również były bramkarz reprezentacji Anglii i Manchesteru City)
• Bela Miklos – agent biura podróży
• Willie Satinoff – kibic

Zobacz też

• katastrofy i incydenty cywilnych samolotów pasażerskich

Bibliografia

• Aviation Safety Network.
• Płyta DVD Champions of Europe poświęcona Pucharowi Europy.

Linki zewnętrzne

• Samolot na lotnisku w Monachium przed katastrofą
• Munich58.co.uk (ang.)
• The Busby Babes (ang.)